ابراهيم شفيعي سروستاني٭
چكيده
با توجه به مصوبه شوراي عالي انقلاب فرهنگي، در زمينه ضرورت «تهيه طرح جامع توليد و اجراي انواع برنامههاي آموزشي، پژوهشي، اطلاعرساني، نمايشي، تبليغي و غيره در رسانههاي جمعي؛ به ويژه صدا و سيما و شبكههاي استاني آن با هدف گفتمانسازي و ترويج فوايد فرزندآوري و تبيين آثار منفي كاهش نرخ باروري، با رعايت شرايط و متقتضيات راهبردي» رسانههاي جمعي؛ به ويژه رسانه ملي بايد راهبردها، سياستها و برنامههاي خود براي تغيير گفتمان موجود در زمينه فرزندآوري را به روشني تدوين و بر اساس برنامه‌اي دقيق و حساب‌شده گفتماني جديد را در جامعه حاكم كنند. گفتماني كه در نهايت به عبور از مرحله بحراني كاهش جمعيت و افزايش آن تا رسيدن به حد مطلوب بينجامد.
يكي از بايسته‌هاي مهم تدوين اين راهبردها، سياستها و برنامه‌ها، شناسايي دقيق علل و عوامل كاهش شديد جمعيت كشور را در دو دهه اخير و شكل‌گيري بحران يا مسئله جمعيتي است؛ زيرا شناخت ميزان اثرگذاري هريك از عوامل فرهنگي، سياسي، اقتصادي و اجتماعي در اين روند، ميتواند سمت و سوي فعاليت‌هاي رسانههاي جمعي را براي اصلاح و تغيير روند موجود تعيين و اولويت‌هاي فعاليت آن را مشخص كند.
با توجه به نكته يادشده، مهم‌ترين راهبردهاي رسانههاي جمعي براي فرهنگسازي در زمينه تغيير سياست جمعيتي نظام جمهوري اسلامي، از كاهش جمعيت به افزايش جمعيت را به شرح ذيل ميتوان برشمرد:
1. گفتمانسازي در زمينه ضرورت افزايش زادوولد؛ 2. ايجاد زمينههاي لازم براي تحكيم خانوادهها؛ 3. زمينهسازي براي تسهيل شرايط ازدواج؛ 4. اصلاح بينش، نگرش و رفتار خانوادهها در زمينه فرزندآوري؛ 5. ترويج فرهنگ اعتماد و خوشبيني به خداوند؛ 6. اصلاح برداشت‌هاي نادرست درباره نقش «مادري» و «همسري» زنان؛ 7. الگوسازي از خانوادههاي موفق پرجمعيت؛ 8. اصلاح نگرش زنان و دختران درباره بدن و زيبايي خود؛ 9. افشاي طرح‌هاي نظام سلطه براي كاهش جمعيت جهان و 10. ايجاد حساسيت درباره بحرانها و آسيبهاي ناشي از كاهش جمعيت.
واژگان كليدي: سياست جمعيتي،1 بحران جمعيتي،2 افزايش جمعيت،3 رسانههاي جمعي،4 رسانه ملي.5
با طرح ضرورت تغيير سياست جمعيتي نظام جمهوري اسلامي ايران و اعلام خطر برخي از كارشناسان در زمينه كاهش شديد جمعيت كشور، از اوايل سال 1391، موضوع تدوين «راهبردها و اقدامات ملي مربوط به جلوگيري از كاهش نرخ باروري و ارتقاي آن متناسب با آموزههاي اسلامي و اقتضائات راهبردي كشور» در دستور كار شوراي عالي انقلاب فرهنگي قرار گرفت و در نهايت در تاريخ 2/3/1391 اين راهبردها به تصويب اين شورا رسيد.
در اين مصوبه به «فرهنگسازي براي دستيابي به جمعيت مطلوب و اصلاح بينش و نگرش مسئولان و مردم نسبت به پيامدهاي منفي كاهش باروري به ويژه زيرحد جانشيني» توجه ويژه‌اي شده است. بر همين اساس، در بند 1 ماده 3 آن، «تهيه طرح جامع توليد و اجراي انواع برنامههاي آموزشي، پژوهشي، اطلاعرساني، نمايشي، تبليغي و غيره در رسانههاي جمعي، به ويژه صدا و سيما و شبكههاي استاني آن با هدف گفتمان سازي و ترويج فوايد فرزندآوري و تبيين آثار منفي كاهش نرخ باروري، با رعايت شرايط و مقتضيات راهبردي» يكي از اقدامهاي ملي متناسب با راهبردهاي جلوگيري از كاهش نرخ باروري و ارتقاي آن، برشمرده شد.
با توجه به اين مصوبه، رسانه هاي جمعي، به ويژه رسانه ملي بايد راهبردها، سياستها و برنامههاي خود براي تغيير گفتمان موجود در زمينه فرزندآوري را به روشني تدوين و بر اساس برنامه‌اي دقيق و حساب‌شده، گفتماني جديد را در جامعه حاكم كنند. گفتماني كه در نهايت به عبور از مرحله بحراني كاهش جمعيت و افزايش آن تا رسيدن به حد مطلوب بينجامد.
بر اين اساس، در مقاله حاضر پس از تبيين زمينه هاي تغيير سياست جمعيتي نظام و دلايل كاهش شديد جمعيت كشور در دو دهه اخير، مهم‌ترين راهبردهايي را بررسي مي‌كنيم كه بايد رسانه هاي جمعي، به ويژه رسانه ملي براي تحقق سياست جديد جمعيتي نظام در پيش گيرند.
طي سالهاي 1367تا 1390 براي تحقق شعار «فرزند كمتر، زندگي بهتر» اقدام هاي فرهنگي، آموزشي، رسانه اي، بهداشتي، اجتماعي و اقتصادي گسترده اي با بهره گيري از ظرفيت همه مراكز و سازمان هاي دولتي و برخي نهادهاي غيردولتي براي كاهش نرخ رشد جمعيت انجام شد، تا آنجا كه ميزان باروري كل از 3/6 در سال 1365 به 6/1 در سال 1390 رسيد و ميانگين رشد سالانه جمعيت از 9/3 درصد در سال 1365 به 29/1 درصد در سال 1390 كاهش يافت؛ يعني كمتر از نصف ميزان پيشبيني شده در برنامه اول توسعه و اين موضوع موجب نگراني جمعي از كارشناسان كشور و زمينهساز تغيير سياست جمعيتي نظام جمهوري اسلامي شد. (اماني،1388: 98)
از آغاز سال 1391 موضوع كاهش روزافزون جمعيت كشور به دغدغه اي براي مديران و مسئولان نظام جمهوري اسلامي تبديل شد و آنان را براي اصلاح سياست جمعيتي كشور به تكاپو واداشت. (گفت‌و‌گوي حسيني و نوراللهي، 1391) نخستين اقدام در اين زمينه، تدوين «راهبردها و اقدامات مليِ مربوط به جلوگيري از كاهش نرخ باروري و ارتقاي آن متناسب با آموزه هاي اسلامي و اقتضائات راهبردي كشور»، مصوب 2/3/1391 شوراي عالي انقلاب فرهنگي بود. در ماده 2 اين مصوبه با عنوان «راهبردهاي ملي»، شش راهبرد به شرح ذيل پيشبيني شده بود: (سايت ايران كالچر، تاريخ بازيابي اسفند1391)
1. فرهنگسازي براي دستيابي به جمعيت مطلوب و اصلاح بينش و نگرش مسئولان و مردم نسبت به پيامدهاي منفي كاهش باروري بهويژه زير حد جانشيني؛
2. تدوين سياستها، برنامه‌ها و قوانين و مقررات حمايتي و تشويقي براي دستيابي به نرخ باروري مناسب، جمعيت مطلوب و لغو سياستها، برنامه‌ها و قوانين و مقررات مشوق كاهش باروري؛
3. تدوين الگوي سبك زندگي و ترويج آن بهويژه فعاليت‌هاي اجتماعي، آموزشي و اشتغال زنان متناسب با معيارهاي اسلامي و هماهنگ با مصالح خانواده به منظور ايفاي هر چه كامل‌تر نقش مادري و همسري؛
4. ايجاد و استقرار نظام مديريت فرابخشي و جامع جمعيت كشور؛
5. آمايش مستمر جمعيتي كشور و تدوين سياستهاي مهاجرتي به منظور جهت‌دهي به جابه‌جايي‌هاي جمعيتي در سطوح ملي، منطقه‌اي و بين‌المللي؛
6. اهتمام به ارتقاي كيفي جمعيت كشور با متناسب ساختن نرخ باروري خانوادهها با شرايط و اقتضائات سلامت، معيشت و فرهنگ آنها.
ماده 3 مصوبه يادشده، به بيان «اقدامات ملي متناسب با هريك از راهبردهاي ملي موضوع ماده 2» اختصاص يافته و در بند 1 آن چنين آمده است:
ـ تهيه طرح جامع توليد و اجراي انواع برنامههاي آموزشي، پژوهشي، اطلاعرساني، نمايشي، تبليغي و غيره در رسانههاي جمعي بهويژه صدا و سيما و شبكههاي استاني آن با هدف گفتمانسازي و ترويج فوايد فرزندآوري و تبيين آثار منفي كاهش نرخ باروري با رعايت شرايط و مقتضيات راهبردي.
با بازتاب نگراني هاي كارشناسان و مسئولان كشور درباره كاهش جمعيت به مقام معظم رهبري، ايشان نيز در ديدار با مسئولان و كارگزاران نظام بر ضرورت تجديد نظر در سياست تحديد نسل تأكيد كردند و فرمودند:
«جمعيت جوان و بانشاط و تحصيل كرده و باسواد كشور، امروز يكي از عامل‌هاي مهم پيشرفت كشور است. در همين آمارهايي كه داده مي شود، نقش جوان هاي تحصيل كرده و آگاه و پرنشاط و پرنيرو را مي‌بينيد. ما بايد در سياست تحديد نسل تجديدنظر كنيم. سياست تحديد نسل در يك برهه‌اي از زمان درست بود؛ يك اهدافي هم برايش معين كردند. آن طوري كه افراد متخصص و عالم و كارشناسان علمي اين قسمت تحقيق و بررسي كردند و گزارش دادند، ما در سال 71 به همان مقاصدي كه از تحديد نسل وجود داشت، رسيديم. از سال 71 به اين طرف، بايد سياست را تغيير ميداديم؛ خطا كرديم، تغيير نداديم. امروز بايد اين خطا را جبران كنيم. كشور بايد نگذارد كه غلبه نسل جوان و نماي زيباي جواني در كشور از بين برود؛ و از بين خواهد رفت اگر به همين ترتيب پيش برويم؛ آن طوري كه كارشناس ها بررسي علمي و دقيق كردند. اين‌ها خطابيات نيست؛ اين‌ها كارهاي علمي و دقيقِ كارشناسي‌‌شده است». (رهبر معظم انقلاب،3/5/1391)
ايشان همه مسئولان كشور را به «فرهنگ سازي» درباره افزايش جمعيت فرا خوانده و فرمودند:
اين مسئله افزايش نسل و اين‌ها، جزو مباحث مهمي است كه واقعاً همه مسئولين كشور ـ نه فقط مسئولين اداري ـ روحانيون، كساني كه منبرهاي تبليغي دارند، بايد در جامعه درباره آن فرهنگسازي كنند؛ از اين حالتي كه امروز وجود دارد ـ يك بچه، دو بچه ـ بايد كشور را خارج كنند. رقم صد و پنجاه ميليون و دويست ميليون را اول امام گفتند ـ و درست هم هست ـ ما بايد به آن رقم ها برسيم. (بيانات رهبر معظم انقلاب، 19/7/1391)
يكي از بايسته‌هاي مهم تدوين سياست جمعيتي، شناسايي دقيق علل و عوامل شكل‌گيري بحران يا مسئله جمعيتي است. از اين رو، پيش از تدوين و تصويب سياست جديد جمعيتي نظام جمهوري اسلامي، بايد دلايل كاهش شديد جمعيت كشور را در دو دهه اخير به طور دقيق شناسايي كرد.
اين موضوع، از آن رو اهميت دارد كه شناخت ميزان اثرگذاري هر يك از عوامل فرهنگي، سياسي، اقتصادي و اجتماعي در اين روند، ميتواند سمت و سوي فعاليت‌هاي نظام اسلامي را براي اصلاح و تغيير روند موجود تعيين و اولويت‌هاي فعاليت آن را مشخص كند.
در قانون برنامه اول توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران كه در سال 1368 تصويب شد، پيشبيني شده بود در سال 1390 ميزان باروري عمومي زنان از 4/6 نوزاد به 4 نوزاد و نرخ رشد طبيعي جميعت از 2/3 درصد به 3/2 درصد برسد، ولي در عمل، رويدادي بسيار فراتر از اين پيشبيني رخ داد و در سال 1390 ميزان باروري عمومي (كل) زنان به 6/1 يا 5/1 نوزاد و نرخ رشد طبيعي جمعيت به 29/1 درصد رسيد.
حال اين پرسش مطرح ميشود كه چه علل و عواملي موجب شد نظام جمهوري اسلامي در زمينه سياست جمعيتي، به نتايجي بسيار فراتر از پيشبينيهاي خود دست يابد؟ آيا اين نتايج، ناشي از اجراي سياستها و برنامههاي مستقيمي همچون گسترش «فعاليت‌هاي واحد اجرايي تنظيم خانواده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي» (قانون برنامه اول توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران، 11/11/1368، بند ج) و «لغو كليه مقررات مشوق رشد جمعيت و اتخاذ تدابير متناسب با سياست تحديد متناسب با سياست تحديد مواليد كشور» (همان) بود، يا از اعمال سياستهاي غيرمستقيمي مانند «بالا بردن سطح سواد و دانش عمومي افراد جامعه و به خصوص افزايش ضريب پوشش تحصيلي لازم التعليم» (همان) و «اعتلاي موقعيت زنان از طريق تعميم آموزش و افزايش زمينههاي مشاركت زنان در امور اقتصادي ـ اجتماعي جامعه و خانواده»، (همان) يا فعاليت سازمان صدا و سيما در «جهت ارتقاي سطح آگاهي‌هاي عمومي در تأمين سلامت كودكان و مادران و جمعيت»(قانون تنظيم خانواده و جمعيت، مصوب 26/2/1372) سرچشمه ميگرفت. بي‌گمان، نميتوان نقش هريك از عوامل يادشده، به ويژه اجراي سياستهاي غيرمستقيم جمعيتي را در كاهش نسبي رشد جمعيت انكار كرد، ولي به نظر مي‌رسد اين عوامل به تنهايي نمي‌توانند موجب كاهش شديد و بسيار فراتر از پيشبيني روند رشد جمعيت كشور شوند و بايد اين پديده را ناشي از عواملي فراتر از علل يادشده دانست.
برخي صاحب‌نظران بر اين باورند كه مهم‌ترين عامل كاهش نرخ زاد و ولد و به تبع آن كاهش ناگهاني رشد جمعيت در دهه هفتاد و هشتاد، بيش و پيش از آنكه ناشي از اعمال سياستهاي تحديد جمعيت نظام اسلامي باشد، از تحولات ساختاري، تغيير سبك زندگي و تسلط گفتمان فردگرايانه و مصرف‌گرايانه سرچشمه ميگيرد كه در پي اجراي الگوهاي توسعه غربي از اواخر دهه شصت به بعد در كشور رخ داد. (رفيع‌پور،1380: 147 ـ 475)
بنابراين، در تدوين و تصويب سياست جديد جمعيتي نظام جمهوري اسلامي، بايد به علل و عوامل يادشده در كاهش ميزان باروري و كاهش جمعيت توجه كرد و راهكاري متناسب با آن براي افزايش ميزان باروري و افزايش جمعيت در نظر گرفت. (شفيعي سروستاني، 1392: 97 ـ 171)
مهم‌ترين راهبردهاي رسانه هاي جمعي براي فرهنگسازي در زمينه تغيير سياست جمعيتي نظام جمهوري اسلامي، از كاهش جمعيت به افزايش جمعيت را به شرح ذيل مي توان برشمرد:
اقدام هاي گوناگون فرهنگي، آموزشي، رسانه اي، اجتماعي، اقتصادي و... كه در اواخر دهه شصت و اوايل دهه هفتاد در زمينه مهار رشد جمعيت در كشور صورت گرفت، موجب ايجاد گفتمان1 ويژه در زمينه زاد و ولد در جامعه ما شد؛ گفتماني كه به‌تدريج در سراسر كشور و در ميان همه قشرهاي شهري و روستايي، مرفه و مستمند، تحصيل كرده و بي سواد، مذهبي و غيرمذهبي نهادينه شد و اين ذهنيت را در همه ايجاد كرد كه داشتن بيش از دو يا سه فرزند، ناهنجار و خلاف چارچوب هاي پذيرفته‌شده اجتماعي است.
اين گفتمان همچنان در جامعه ما حاكم است و به همين دليل حتي افرادي كه از تمكن مالي خوبي برخوردارند، حاضر نيستند بيش از دو يا سه فرزند داشته باشند. ازاين‌رو، مي توان گفت نخستين گام در اصلاح سياست هاي جمعيتي كشور، تغيير گفتمان حاكم و ايجاد گفتماني جديد بر مبناي ضرورت افزايش زاد و ولد است.
بي ترديد اين گفتمان سازي، سازوكارهاي خاص خود را دارد و بايد در بازه زماني قابل توجهي رخ دهد و به همين دليل نبايد انتظار داشت كه در كوتاه مدت و با چند راهكار مقطعي، اتفاق خاصي در بينش، نگرش و رفتار مردم در زمينه زاد و ولد رخ دهد. (نك: شفيعي سروستاني، 1392: 72 ـ 182)
بر اساس آمارهايي كه سازمان ثبت احوال كشور درباره ميزان ازدواج ها و طلاقهاي ثبت‌شده در كشور ارائه كرده است، در سال 1383 تعداد 723976 رويداد ازدواج و تعداد 73882 رويداد طلاق به ثبت رسيده، ولي در سال 1390 تعداد 874792 رويداد ازدواج و تعداد 142841 رويداد طلاق به ثبت رسيده است. (سايت ثبت احوال كشور، تاريخ بازيابي اسفند1391) بر اساس اين آمار، در طول اين مدت، تعداد ازدواج ها حدود 8/20 درصد و تعداد طلاق ها حدود 3/93 درصد رشد داشته است.
آمارهاي يادشده، همچنين حكايت از اين دارد كه نسبت ازدواج به طلاق (تعداد ازدواج ثبت‌شده در برابر هر يك طلاق ثبت‌شده) در سال 1383، 8/9 بوده است، ولي اين نسبت در سال 1390 به 1/6 رسيده، يعني حدود 60 درصد كاهش داشته است.
كاهش چشمگير نسبت ازدواج به طلاق، و افزايش قابل توجه ميزان طلاق، در سال هاي اخير زمينه ساز مشكلات و آسيب هاي گوناگون فرهنگي، تربيتي، اخلاقي و اجتماعي در جامعه ما شده (نشريه حوراء، 1390، ش40) كه يكي از آنها كاهش نرخ باروري است.
بي ترديد، آنگاه مي توان به ظرفيت خانواده هاي جوان، براي افزايش جمعيت تكيه كرد كه اين خانواده ها از ثبات و آرامش لازم برخوردار باشند. در شرايطي كه عوامل گوناگون فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي موجب فروپاشي خانواده ها و بي ثباتي آنها مي شوند، هرگز نمي توان به ايجاد نسلي جديد از دل خانواده ها اميدي داشت. ازاين‌رو، رسانه هاي جمعي، به ويژه رسانه ملي بايد با در پيش گرفتن سياست هاي ذيل، از همه ظرفيت هاي خود براي تحكيم نهاد خانواده استفاده كنند:
يك ـ آموزش حقوق و مسئوليت هاي خانوادگيِ زن و مرد به جوانان در آستانه ازدواج؛
دو ـ توانمندسازي جوانان براي مقابله با مسائل و مشكلاتي كه در كانون خانواده با آنها روبهرو مي شوند؛
سه ـ به تصوير كشيدن روابط مطلوب اعضاي خانواده (زن، شوهر و فرزندان) در برنامههاي نمايشي؛
چهار ـ بررسي و تبيين ويژگي هاي خانواده تراز اسلامي در برنامه هاي كارشناسي؛
پنج ـ پرهيز از به تصوير كشيدن مداوم خانواده هاي نابسامان و روابط ناهنجار اعضاي خانواده با يكديگر در برنامه هاي نمايشي؛
شش ـ پرهيز از نگرش‌هاي فمينيستي در به تصوير كشيدن روابط اعضاي خانواده با يكديگر. (نك: شفيعي سروستاني، 1392: 80 ـ 155)
بر اساس گزارش رئيس سازمان ثبت احوال كشور، «سن ازدواج براي مردان و زنان نسبت به سال هاي گذشته افزايش يافته و به ميانگين 2/27 سال براي مردان و حدود 23 سال براي زنان رسيده كه اين آمارها زنگ خطري براي افزايش تجرد قطعي در جامعه است». (پايگاه اطلاعرساني خبرگزاري دانشجويان ايران، ايسنا، تاريخ بازيابي اسفند 1391)
بي ترديد، افزايش سن ازدواج، موجب تغيير الگوي باروري مادران و كاهش رشد جمعيت خواهد شد. مديركل آمار و اطلاعات جمعيتي و مهاجرت سازمان ثبت احوال، در اين زمينه مي گويد: «پيك الگوي سني باروري مادران در سال 1385، 20 تا 24 سال بوده كه اين رقم در سال 1390 به 25 تا 29 سال افزايش يافته است. بنابراين، الگوي باروري مادران در سالهاي اخير تحت تأثير مستقيم افزايش سن ازدواج بوده است... . افزايش سن [و تغيير] الگوي باروري مادران مي تواند در ميان مدت موجب كاهش نرخ مواليد شده و به مرور، ميزان رشد جمعيت را به صفر و حتي منفي برساند». (همان)
بنابراين، يكي از مهم‌ترين گام ها در راه افزايش جمعيت كشور، زمينهسازي براي كاهش سن ازدواج و تسهيل تشكيل خانواده براي جوانان است.
بر اساس نتايج سرشماري سال 1390، در حال حاضر بيش از هفده ميليون نفر جوان 20 تا 29 سال در كشور وجود دارند(مركز آمار ايران، 1391)كه اگر زمينه براي ازدواج آنها فراهم شود، مي توان اميدوار بود كه در سال هاي آينده جمعيت كشور به ميزان قابل توجهي افزايش يابد. بنابراين، رسانه ملي براي تحقق رهنمودهاي مقام معظم رهبري در زمينه افزايش جمعيت بايد يكي از راهبردهاي اساسي خود را زمينهسازي براي تسهيل شرايط ازدواج خيل گسترده جوانان در آستانه ازدواج قرار دهد و با اقدام هاي گوناگون، براي تسهيل شرايط ازدواج جوانان زمينه سازي كند. برخي اقدام هايي كه رسانه هاي جمعي، به ويژه رسانه ملي در اين زمينه مي توانند انجام دهند به اين شرح است:
يك ـ فرهنگ سازي براي كاستن سطح توقع جوانان و خانواده هاي آنان؛
دو ـ پرهيز از نشان دادن بي دليلِ خانه ها و زندگي هاي اشرافي و پرتجمل در برنامه هاي نمايشي؛
سه ـ پرهيز از به تصوير كشيدن زندگي زوج هاي جواني كه برخلاف بسياري از همسران جوان، نخستين روزهاي ازدواج خود را در كمال رفاه و آسايش و بي‌هيچ نگراني مالي تجربه مي كنند؛
چهار ـ ترويج قناعت و ساده زيستي و دوري از زياده‌خواهي و تجمل گرايي، با بهره گيري از قالب هاي اثرگذاري همچون فيلم ها و سريال هاي تلويزيوني؛
پنج ـ برگزاري نشست هاي كارشناسي درباره دلايل و زمينه هاي بالا رفتن سن ازدواج؛
شش ـ برگزاري نشست هاي كارشناسي درباره پيامدهاي بالا رفتن سن ازدواج. (نك: شفيعي سروستاني، 1392: 120 ـ 181)
اجراي بيش از دو دهه سياست تحديد مواليد در كشور و اقدام هاي گوناگون فرهنگي ـ اجتماعي كه در اين زمينه انجام شد، موجب تغيير اساسي بينش، نگرش و رفتار خانواده ها در زمينه فرزندآوري شده است. امروز بيشتر زوج هاي جوان، دست كم در چند سال نخست زندگي، ضرورتي براي فرزنددار شدن احساس نمي‌كنند و فرزندداري را مزاحم تحصيل، اشتغال، رفاه و رشد و پيشرفت خود ميدانند. به همين دليل، آنها حتي اگر مشكل مالي هم نداشته باشند، حاضر نمي‌شوند، فرزنددار شوند. به همين دليل، رسانه هاي جمعي براي تحقق سياست افزايش جمعيت، در درجه نخست بايد به اصلاح و تغيير بينش، نگرش و رفتار خانواده ها در زمينه فرزندآوري بپردازند و با برنامه ريزي دقيق و حساب‌شده و در بازه زماني مشخص، بر هر سه حوزه شناختي، عاطفي و رفتاري مخاطبان با ارائه پيام‌هاي مناسب اثر بگذارند. (همان: 72 ـ 180)
آموزه هاي اسلامي، همواره مردم را به خوش بيني به خداوند متعال و اعتماد و توكل بر او فرا مي خوانند؛ تا آنجا كه امام باقر عليه السلام از رسول گرامي اسلام صلي الله عليه و آله نقل ميكند كه فرمود:
والَّذي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ مَا أُعْطِي مُؤْمِنٌ قَطُّ خَيرَ الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ إِلَّا بِحُسْنِ ظَنِّهِ بِاللَّهِ وَ رَجَائِهِ لَهُ ... وَ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ لَا يحْسُنُ ظَنُّ عَبْدٍ مُؤْمِنٍ بِاللَّهِ إِلَّا كَانَ اللَّهُ عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِهِ الْمُؤْمِنِ لِأَنَّ اللَّهَ كَرِيمٌ بِيدِهِ الْخَيرَاتُ يسْتَحْيي أَنْ يكُونَ عَبْدُهُ الْمُؤْمِنُ قَدْ أَحْسَنَ بِهِ الظَّنَّ ثُمَّ يخْلِفَ ظَنَّهُ وَ رَجَاءَهُ فَأَحْسِنُوا بِاللَّهِ الظَّنَّ وَ ارْغَبُوا إِلَيهِ. (محمد بن يعقوب كليني، 1365، ج2، ص72، ح2)
سوگند به آنكه جز او خدايي نيست، خير دنيا و آخرت به مؤمني ارزاني نمي‌شود مگر به دليل خوش گماني و اميدواري او به خدا... سوگند به آنكه جز او خدايي نيست، هيچ بنده مؤمني به خدا خوش گمان نمي‌شود، مگر اينكه خداوند در كنار گمان بنده مؤمنش حاضر مي شود؛ زيرا خداوند كريم است و همه خيرها به دست اوست. او شرم مي كند كه بنده مؤمنش به وي خوش گمان شود، ولي او خلاف گمان بنده‌اش، عمل و اميدش را نااميد كند؛ پس به خداوند خوش گمان و به او اميدوار باشيد.
بر اين خوش بيني، اعتماد و توكل، در موضوع تشكيل خانواده و فرزنددار شدن بيشتر تأكيد شده است. قرآن كريم در اين باره ميفرمايد:
«وَ أَنْكِحُوا اْلايامي مِنْكُمْ وَ الصّالِحينَ مِنْ عِبادِكُمْ وَ إِمائِكُمْ إِنْ يكُونُوا فُقَراءَ يغْنِهِمُ اللّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللّهُ واسِعٌ عَليمٌ؛ بي همسران خود و غلامان و كنيزان درستكارتان را همسر دهيد؛ اگر تنگدست‌اند، خداوند آنان را از فضل خويش بي نياز خواهد كرد و خدا گشايشگر و داناست». (نور: 32)
همچنين «... وَ لا تَقْتُلُوا أَوْلادَكُمْ مِنْ إِمْلاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَ إِياهُمْ؛ ... و فرزندان خود را از بيم تنگدستي مكشيد؛ ما شما و آنان را روزي ميرسانيم». (انعام: 151)
در همين زمينه از رسول گرامي اسلام صلي الله عليه و آله چنين روايت شده است:
«مَنْ تَرَكَ النِّكَاحَ مَخَافَةَ الْعَيلَةِ فَقَدْ أَسَاءَ الظَّنَّ بِرَبِّهِ لِقَوْلِهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَي «إِنْ يكُونُوا فُقَراءَ يغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِيم». (نعمان بن محمد مغربي، ج2، ص191، ح691)
هركس از بيم تنگدستي ازدواج را ترك كند، به پروردگار خود بدگمان شده است؛ زيرا خداوند تبارك و تعالي مي فرمايد: «اگر تنگدست‌اند، خداوند آنان را از فضل خويش بي نياز خواهد كرد و خدا گشايشگر و داناست».
بر اين اساس، رسانه هاي جمعي؛ به ويژه رسانه ملي براي از بين بردن يكي از موانع عيني و ذهني تشكيل خانواده و فرزنددار شدن؛ يعني بيم از تنگدستي يا ناتواني در تأمين رزق و روزي فرزند، بايد اين سياست ها را در پيش گيرند:
يك ـ جلوگيري از ترويج فرهنگ مادي گرايانه و رفاه طلبانه در همه توليدات رسانه اي؛
دو ـ ترويج فرهنگ اعتماد، توكل و خوشبيني به خداوند با بهره گيري از همه قابليت ها و ظرفيت هاي رسانه هاي ديداري، شنيداري، نوشتاري و چند رسانه اي. (نك: شفيعي سروستاني، 1392: 80، 112 و 114)
يكي از آثار و پيامدهاي ناگوار رواج انديشه هاي فمينيستي، پديد آمدن برداشت‌هاي جديد درباره هويت زنانه بود. يكي از نويسندگان غربي در اين باره مي نويسد:
نيم قرن پيش، تعداد معدودي از زنان، زمينه ايجاد انقلابي فرهنگي و فلسفي را ايجاد كردند. آنها اعتقاد داشتند كه زنان بايد خود را از يوغ ستم مردان رها سازند و براي رسيدن به اين هدف، كتاب‌ها نوشتند، مقالاتي منتشر كردند، در كالج‌ها تدريس كردند، در خيابان‌ها تظاهرات كردند، كنگره تشكيل دادند و بدين ترتيب، موفق شدند قلب و روح ميليون‌ها زن را تسخير كنند.
آنها براي آنچه مفهوم زن را دربرداشت، تعريفي جديد ارائه دادند و موجب تغيير ديدگاههاي موجود درباره اولويت‌ها و مسئوليتهاي زنان در زندگي شدند. مفاهيمي چون زهد، پاكدامني، اطاعت، خويشتن‌داري و نجابت از واژه‌نامه ما حذف شد و واژه‌هايي چون انتخاب، طلاق، خيانت و امتيازات يكسان براي هر دو جنس، جاي آنها را گرفت. دختران و نوه‌هاي حاصل از آن نسل، هرگز شيوه تفكر ديگري را نشناخته‌اند.
يكي از مخرب‌ترين اهداف اين ديدگاه جديد و تأثيرات آن بر زنان، سبك شمردن ازدواج و مادري، و بيرون آوردن جسمي و روحي زنان از خانهها به سوي بازار كار بود.(دموس، 1387، ص71) نويسنده يادشده، در ادامه ميگويد:
دوروتي پترسون1 بر اين باور است كه زنان از آزادي اصيلي كه قرن‌ها از آن لذت مي‌بردند؛ يعني رسيدگي به امور خانه، پرورش كودكان و پي‌گيري خلاقيت‌هاي فردي، دور افتادند و مغزشان شست‌وشو داده شد تا باور كنند انجام كاري كه دستمزد و حقوق مادي ندارد، زن را گرفتار ناكامي، سرزنش و حبس در محدوده خانه ميكند. (همان، ص72)
با كمال تأسف، در دوراني كه انديشه هاي فمينيستي در خاستگاه و مهد پيدايش خود با ترديدهايي جدي روبهرو شده است و نويسندگان متعددي در نقد و رد آن به تأليف كتاب و مقاله پرداخته‌اند، (نك: شفيعي سروستاني،1390: 33 ـ 74) اين انديشه‌ها بر ذهن و زبان گروهي از دختران جوان ايراني جاري شده و موجب كم‌رنگ شدن نقش مادري و جايگاه ارزشمند مادري و همسري در چشم آنها شده است.
با توجه به اين موضوع، رسانه هاي جمعي بايد با پرداختن به موضوع هاي ذيل، برداشت‌هاي نادرستي را كه امروزه در اذهان برخي دختران جوان درباره نقش مادري و همسري شكل گرفته است، اصلاح كنند:
يك ـ معرفي زيباي ديدگاه اسلام درباره هويت زنانه و نقش و جايگاه مادري و همسري؛
دو ـ بيان روايات وارد شده در شأن زنان باردار، از لحظه بسته شدن نطفه تا زايمان؛
سه ـ تبيين نقش فرزندان صالح در سعادت اخروي پدران و مادران؛
چهار ـ تبيين و توضيح مفاهيم رفاه، آسايش و سعادت در دو نگاه مادي و ديني؛
پنج ـ نقد و بررسي ديدگاه هاي فمينيستي در زمينه نقش مادري و همسري؛
شش ـ بررسي آثار و پيامدهاي رواج اين ديدگاه ها در مغرب زمين. (نك: شفيعي سروستاني، 1392: 127 ـ 180)
يكي از اقدام هاي رسانه ملي در سال هاي حاكميت سياست تحديد مواليد، نشان دادن تصويري نامطلوب از خانواده هاي پرجمعيت بود. در برخي سريال هايي كه در آن، رفتار زنان در قالب طنز به نمايش درمي آمد، نشان داده مي شد كه تعدد فرزندان چه گرفتاري ها و مشكلاتي براي پدر و مادرشان پديد مي‌آورد.
در حال حاضر رسانه ملي بايد با اصلاح اين رويكرد، خانواده هايي را شناسايي و معرفي كند كه با وجود داشتن فرزندان زياد، به خوبي از عهده تعليم و تربيت آنها برآمده و نسل شايسته اي را تحويل جامعه داده اند.
البته بايد توجه داشت كه در اين شناسايي و معرفي، نبايد فقط به خانوادههاي مرفه شهرنشين بسنده كرد، بلكه بايد از همه خانوادههاي شهري و روستايي و با سطح درآمد متفاوت، الگوهايي را شناسايي و به جامعه معرفي كرد.
اين الگوسازي صرفاً در قالب برنامههاي مستند قابل ارائه نيست، بلكه از قالب برنامه هاي نمايشي نيز ميتوان استفاده كرد. (همان: 93، 101و 180)
در چند دهه اخير با گسترش فعاليت جريان هاي فمينيستي در مغرب‌زمين و به موازات آن، توليد انبوه فيلمها و سريال‌ها، انتشار گسترده مجلات مد و زيبايي و گسترش تبليغات بازرگاني رسانهها، الگوي تازه‌اي از زيبايي و جذابيت، ابتدا در كشورهاي غربي و به تدريج در سراسر جهان مطرح شده است كه نماد بارز آن عروسك «باربي» است. هوارد لاوين،1 استاد دانشگاه ايالتي نيويورك و استفان اچ. واگنر،2 استاد دانشگاه ايلينويس امريكا، در پژوهشي كه در زمينه تأثير تبليغات تلويزيوني بر گرايش ها و رفتارهاي زنان غربي انجام داده اند، در اين زمينه مي‌نويسند:
ويژگي هاي قراردادي زيبايي زنان در فرهنگ غربي، در طول تاريخ با تغييرات زيادي مواجه بوده است؛ مثلاً اگرچه جذابيت هاي زنانه در دوره اي با داشتن اندام هايي چاق سنجيده مي شد، اما ايده آل هاي كنوني فرهنگ ما، هم‌اينك زناني با اندامي باريك و تركه اي را مي پسندد. محققان براي اين فرضيه خود، به تصاوير نشريات عامه پسند امريكايي دو قرن اخير، مسابقات سالانه انتخاب ملكه زيبايي و مدل هاي به‌كار گرفته شده در تبليغات تجاري اشاره مي كنند كه در اين دوره روزبه‌روز لاغرتر شده اند. در عين حال، در اين سال ها، با محبوب‌تر شدن ايده تركهاي و لاغر بودن، نارضايتي زنان از اندام هايشان و بي‌نظمي آنان در برنامه صرف غذا، با روندي افزايشي روبهرو شده است. پژوهش هاي صورت گرفته نشان مي دهد كه اكثر زنان خود را داراي مشكل اضافه‌وزن مي دانند و از آرزوي خود براي لاغرتر شدن صحبت ميكنند. (لاوين و واگنر، 1387: 54)
تبليغات گسترده براي معرفي زنان تركه اي و لاغراندام به عنوان الگوهاي زيبايي و جذابيت، در شرايطي صورت مي گيرد كه بسياري از كارشناسان، دست يافتن به اين الگوها را براي بسياري زنان غيرممكن مي دانند. روبين برگر3 نويسنده امريكايي، در اين باره مينويسد:
شايد آزاردهنده ترين حقيقت اين باشد كه تصاوير زنان زيبا در رسانه، براي همه زنان به جز شمار بسيار اندكي از ايشان دست‌نايافتني است. پژوهشگراني كه مدل كامپيوتري يك زن را با تناسب عروسك باربي توليد كرده اند، متوجه شده اند پايين تنه آن براي نگه داشتن وزن بالاتنه بسيار ضعيف است و بدن وي براي جاي دادن بيش از نيمي از كبد و چند سانتي متر روده، بسيار باريك است. اگر يك زن به اين شكل و شمايل درآيد، از اسهال مزمن رنج خواهد برد و در نهايت از سوء تغذيه خواهد مرد. جيل باراد، مدير شركت «ماتل»، كه عروسك باربي را توليد مي كند، تخمين زده است 99 درصد دختران 3 تا 10 سال، دست كم يك عروسك باربي دارند.(برگر، 1390: 41)
بر اساس اين الگوي تازه، بسياري از زنان و دختران در پي اين برآمده اند كه به هر قيمت، اندامي كشيده و استخواني به سبك عروسك باربي داشته باشند و خود را به مدل هاي مد و زيبايي كه رسانه هاي غربي تبليغ ميكنند، نزديك‌تر كنند.
با ايجاد اين نگرش جديد درباره بدن و زيبايي در دختران، يكي از موضوع‌هايي كه مغاير با فرهنگ باربي شدن تلقي شد، بارداري و بچه دار شدن بود؛ زيرا به تعبير يكي از نويسندگان منتقد غربي «در اين اندام‌هاي تركهاي، جايي براي رحم وجود ندارد!».
متأسفانه اين نگرش با گسترش شبكه هاي ماهواره‌اي، به‌تدريج در كشور ما نيز رواج يافت و موجب شد برخي زنان از بيم از دست دادن تناسب اندام، از بچهدار شدن يا شيردادن به نوزادان خود خودداري كنند.
با توجه به مطالب يادشده، رسانه هاي جمعي بايد با توليد برنامه هاي متنوع و اثرگذار، براي اصلاح نگرشي اقدام كنند كه در ميان برخي زنان و دختران درباره بدن و زيبايي خود پديد آمده است. برخي اقدام هايي كه اين رسانه ها در اين زمينه ميتوانند انجام دهند، به شرح زير است:
يك ـ نقد و بررسي الگوهاي غربي مد، زيبايي و جذابيت و روشن كردن اهداف پنهان و آشكار اين الگوپردازي‌ها براي زنان و دختران ايراني؛
دو ـ معرفي برخي هنرپيشگان مطرح سينماي هاليوود كه با وجود داشتن زيبايي ظاهري، از بچهدار شدن نيز غافل نشده‌اند؛
سه ـ ترويج ورزش‌ها و نرمش‌هايي كه ميتواند به زنان، در حفظ زيبايي اندام خود پس از زايمان كمك كند. (نك: شفيعي سروستاني، 1392: 91 و 169)
سال‌هاست سران مجامع مخفي جهاني، مانند مؤسسه سلطنتي امور بين الملل،1 شوراي روابط خارجي2، جامعه بيلدربرگرها،3 كميسيون سه‌جانبه،4 فراماسونري،5 باشگاه رم6 و كميته 300،7 با طرح ها و برنامه هاي گوناگون زمينه نفوذ و اقتدار نظام سلطه بر مناسبات فرهنگي، سياسي و اقتصادي ملل جهان را فراهم آورده، سرنوشت ملت‌ها و كشورهاي مستقل جهان را به ميل و اراده خود تغيير مي دهند. (شفيعي سروستاني، 1391، ش137 ـ 141) يكي از مصاديق آشكار مداخله مجامع مخفي در سرنوشت ملت‌هاي ديگر، موضوع كاهش و كنترل جمعيت جهان است. اين مجامع با هدف گسترش سلطه خود بر جهان، از سال ها پيش موضوع كاهش جمعيت جهان را در دستور كار قرار دادهاند و اين موضوع را از راه هاي گوناگون پي مي‌گيرند. دكتر جان كولمن،8 نويسنده و پژوهشگر مجامع كه پيش تر از جاسوسان حرفه اي سرويس هاي مخفي بريتانيا بوده است، هنگام برشمردن هدف هاي گروه هاي پنهان مينويسد: آنها بر اين باورند كه براي تحقق مسئوليت آسماني‌اي كه بر عهده آنان گذارده شده است، بايد «از راه ايجاد جنگ‌هاي محدود و موضعي در كشورهاي پيشرفته و به وجود آوردن گرسنگي و بيماري در كشورهاي جهان سوم، موجبات مرگ حدود سه ميليارد انساني را كه اصطلاحاً «مصرف‌كنندگان بي مصرف» ناميده اند، فراهم شود. تا سال 2050 جمعيت ايالات متحده بايد در حد يكصد ميليون نفر كاهش يابد». (كولمن،1380: 26)
سرواندو گونزالز،9 نويسنده كوبايي، امريكايي، نشانه شناس و تحليل گر اطلاعاتي، در مقاله‌اي به بررسي تلاش «باشگاه ميليونرها»ي امريكايي براي كاهش جمعيت جهان مي‌پردازد و مي نويسد:
در پنجم مي2009، تعدادي از بدنام‌ترين اعضاي «باشگاه ميليونرها» ـ ديويد راكفلر، بيل گيتس، تد ترنر، اپرا وينفري، وارن بافت، جرج سوروس، الي براود، پيتر جي. پترسون، پتي استونس فاير، جان مورگريده، مايكل بلومبرگ و تعدادي از ميليونرهاي ديگر ـ مخفيانه در اقامتگاه سر پل نرس، رئيس دانشگاه راكفلر را در منهتن ملاقات كردند. همان طور كه انتظار مي‌رفت، رسانههاي جريان اصلي امريكا بسيار مراقب بودند تا مردم امريكا را از اين جلسه آگاه نكنند، ولي برخي از جزييات اين جلسه، به بيرون راه يافت.
يك روزنامه بزرگ انگليسي، به نقل از يك فرد ناشناس كه در اين جلسه شركت داشته است، گزارش كرد كه در اين جلسه «بر سر اين نكته اجماع شد كه آنها بايد به راهبردي روي آورند كه در آن، از رشد جمعيت به عنوان يك تهديد زيست‌محيطي، اجتماعي و صنعتي بالقوه فاجعه‌بار جلوگيري شود». به گفته ديگر منابع، ديگر ميليونرهايي كه در اين جلسه محرمانه شركت داشتند، درباره ابتكار بيل گيتس گفتوگو كردند. بد نيست بدانيد بيل گيتس اظهار نظرهاي مشابهي را در كنفرانسي كه در 18 فوريه 2010 در لانگ بيچ كاليفرنيا برگزار شد، مطرح كرده است. گيتس در اين كنفرانس گفته است: «پيشبينيهاي رسمي نشان ميدهند كه جمعيت جهان به 3/9 ميليارد نفر خواهد رسيد (به نسبت 6/6 ميليارد فعلي)، ولي با ابتكارهاي خيريه، نظير مراقبت‌هاي بهداشتي باروري بهتر، فكر مي‌كنيم كه بتوانيم اين ميزان رشد را به 3/8 ميليارد نفر كاهش دهيم». اگر بخواهيم اين جمله را به زبان سليس ترجمه كنيم، بايد بگوييم كه معناي آن حرف اين است كه آقاي گيتس در حال برنامهريزي براي مشاركت كردن در قتل بيشتر از يك ميليارد انسان است.
يكي ديگر از افراد شركت‌كننده در جلسه منهتن، سزار رسانهاي، تد ترنر، ميليونر مؤسس سي. ان. ان بود كه در سال 1996 در مصاحبه‌اي با مجله طبيعت‌شناسي آدوبون گفته بود كاهش 95 درصدي جمعيت جهان به 225 تا 300 ميليون نفر، «ايدئال» خواهد بود.(گوانزالز، 1390)
مايكل اسنايدر،10 پژوهشگر و تحليل گر مسائل سياسي نيز درباره تصميم نخبگان جهاني براي كنترل جمعيت جهان مي نويسد:
از نظر من و شما، شايد خلاص شدن از 90 درصد جمعيت جهان كاري جنون‌آميز باشد، اما هرچه مي‌گذرد، اين اجماع در بين نخبگان جهاني بيشتر ميشود كه رسيدن به چنين هدفي به نفع سياره زمين است. او در ادامه مي نويسد:
البته اختلاف نظرهايي بر سر اين موضوع وجود دارد، اما بسياري از افراد، آشكارا اعلام كردهاند كه به اعتقاد آنها جمعيت زمين تنها بايد پانصد ميليون نفر (يا كمتر) باشد. مثلاً اولين فرمان از «ده فرمان جديد»، اصول راهنماي بدنام جورجيا11 بيان ميكند: «حفظ تعداد جمعيت جهان زير پانصد ميليون نفر، براي توازن طبيعت، واجب است».
تد ترنر12 مؤسس سي.ان.ان نيز ميگويد: «جمعيتي 250 تا 300 ميليون نفري، يعني كاهشي 95 درصدي از ميزان فعلي، جمعيتي آرماني است». همچنين، ديويد فورمن13 يكي از مؤسسان ارث فرست،14 ميگويد كه كاهش جمعيت جهان به صد ميليون نفر، يكي از سه هدف عمده اوست: «سومين هدف اصلي من، كاهش دادن جمعيت جهان به حدود صد ميليون نفر، نابود كردن زيرساخت‌هاي صنعتي و توجه به حيات وحش با تمام گونه‌هاي حيات آن خواهد بود».
ميخائيل گورباچف نيز فكر ميكند كاهش 90 درصدي جمعيت جهان، فكري كاملاً درست است: «ما بايد به‌روشني درباره مسائل جنسي، جلوگيري از بارداري، سقط جنين و درباره ارزش‌هاي كنترل جمعيت سخن بگوييم؛ چرا كه بحران زيست‌محيطي در كوتاهمدت، بحران جمعيت است. اگر جمعيت جهان را تا 90 درصد كاهش دهيد، ديگر تعداد زيادي انسان باقي نخواهد ماند تا آسيبهاي زيست‌محيطي جدي به زمين وارد آورد». (اسنايدر، 1390)
در نشست سال 2011 بيلدر برگ كه از 9 تا 12 ژوئن (19 تا 22 خرداد 1390) با حضور آندرس فوگ راسموسن دبيركل ناتو، خواكين آلمونيا معاون رئيس كميسيون اروپا، خاوير سولانا مسئول سابق سياست خارجي اتحاديه اروپا، ژان كلود تريشه رئيس بانك مركزي اروپا، رابرت زوليك رئيس گروه بانك جهاني، هنري كيسينجر تئوريسين و رئيس شركت‌هاي مختلف و مشاور سابق امنيت ملي امريكا، بيل گيتس رئيس سابق مايكروسافت و رئيس فعلي بنياد گيتس، رابرت گيتس وزير دفاع سابق امريكا (در زمان برگزاري نشست)، ديويد راكفلر سرمايه‌دار معروف و رئيس سابق بانك منهتن، ميچلت وايت مدير مسئول هفته نامه اكونوميست، آنجلا مركل صدر اعظم آلمان، جورما اوليلا رئيس شركت نفتي رويال داچ شل، جرج ديويد رئيس شركت كوكاكولا، ملكه هلند، هاكان وليعهد نروژ، پيتر برابك لتما رئيس شركت نستله، سوفيا ملكه اسپانيا، خوزه لوييز زاپاترو نخست وزير اسپانيا و... در «سنت موريس» سوئيس برگزار شد، بر موضوع افزايش جنگ و كشتار بهويژه در منطقه خاورميانه به منظور كاهش جمعيت رو به افزايش جهان تأكيد شد. (سايت بيلدربرگ، تاريخ بازيابي؟)
با توجه به مطالب يادشده، ضروري است رسانه هاي جمعي موضوع هاي ذيل را در دستور كار خود قرار دهند:
يك ـ تبيين و تشريح طرح ها و برنامه هاي مجامع مخفي وابسته به نظام سلطه براي كاهش جمعيت جهان؛ (نك: كيث، 1388)
دو ـ بررسي راهكارهاي رسانه اي مقابله با طرح ها و برنامه هاي يادشده؛
سه ـ بررسي و تبيين نقش ملت ايران در خنثي سازي طرح ها و برنامه هاي مجامع مخفي جهاني.
نتايج پيش بيني هاي سال 2010 سازمان ملل متحد درباره تحولات باروري نشان ميدهد كه بر اساس هر سه سناريو (پايين، متوسط و بالا) تا سال 1420 ش، سطح باروري ايران به سطح جانشيني افزايش نخواهد يافت. بر اساس همين پيش بيني، در صورت ادامه روند كنوني، كاهش باروري بر اساس سناريوي حد پايين، جمعيت ايران تا سال 1430 به حدود 73 ميليون نفر با شاخص سالخوردگي 5/38 درصد، در سال 1445 به حدود 61 ميليون نفر با شاخص سالخوردگي 5/47 درصد، و تا سال 1480 به حدود 31 ميليون نفر با شاخص سالخوردگي 4/47 درصد كاهش خواهد يافت. همچنين در صورت تحقق الگوي رشد متوسط، جمعيت ايران تا سال 1445 به حدود 79 ميليون نفر با شاخص سالخوردگي 9/36 درصد، سپس تا سال 1480 به 62 ميليون نفر با شاخص سالخوردگي 7/34 درصد كاهش خواهد يافت. (دبيرخانه شوراي عالي انقلاب فرهنگي، 1391) در صورت تحقق پيش بيني هاي يادشده، كشور ما با مسائل و چالش هاي گوناگوني روبه رو خواهد شد كه مهم‌ترين آنها عبارت‌اند از:
بحران ميزان باروري و تجديد نسل، كاهش حجم كل جمعيت ملي، بحران كاهش نيرو در كار، بحران سالمندي جمعيت و افزايش مهاجرت هاي بين‌المللي و تغييرات هويتي و فرهنگي، از مهم‌ترين مصاديق چالش هاي جمعيتي به شمار مي آيند.
مهم‌ترين چالش هاي فرهنگي ـ اجتماعي ناشي از كاهش ناگهاني رشد جمعيت عبارت‌اند از: بحران ساختاري خانواده، شكاف هاي نسلي بر اثر به هم خوردن توازن جمعيت نسل ها، جمع شدن چترهاي حمايتي خانواده از سالمندان و كاهش تدريجي سرمايه اجتماعي.
از نگاه جمعيت‌شناختي، جمعيت در حال رشد و جوان، احتياج بيشتري به كالا و خدمات دارد و به همين دليل در جامعه در حال رشد، تقاضا براي امكانات مسكن، املاك و مستغلات افزايش مي يابد، ولي با كاهش سطح باروري و كم شدن جمعيت، جمعيت متقاضي كالاهاي اساسي از جمله مسكن و امكانات رفاهي كاهش خواهد يافت و اين موضوع زمينه ساز ايجاد بحران اقتصادي در جامعه خواهد بود. (دارابي و ديگران، 1391، ش58)
كاهش جمعيت جوان، به معناي كم شدن تعداد نيروهاي توانمند براي دفاع از اقتدار، امنيت و تماميت ارضي كشور است و اين موضوع براي كشوري با ويژگيهاي جمهوري اسلامي ايران كه همواره در معرض تهديدهاي فزاينده نظام سلطه و جهان استكبار است، بسيار خطرساز است.(همان)
زبيگنيو برژنيسكي،1 مشاور امنيت ملي سابق امريكا و سياستمدار كهنه كار اين كشور، چندي پيش در مصاحبه با جرالد سيب، دبير روزنامه امريكايي وال استريت ژورنال ميگويد:
از فكر كردن به حمله پيش دستانه عليه تأسيسات هسته اي ايران اجتناب كنيد و گفت وگوها با تهران را حفظ كنيد. بالاتر از همه، بازي طولاني‌مدت را انجام دهيد؛ چون زمان، آمارهاي جمعيتي و تغيير نسل در ايران به نفع رژيم كنوني نيست. (خبرگزاري فارس، تاريخ بازيابي اسفند1391)
با توجه به مطالب يادشده، رسانه هاي جمعي بايد در سياست گذاري هاي خود در زمينه فرهنگ سازي براي افزايش جمعيت، به موضوعهاي ذيل توجه جدي كنند:
يك ـ بررسي دقيق و كارشناسي بحران ها، آسيب ها و چالش هاي فرهنگي، اجتماعي، سياسي، امنيتي و اقتصادي ناشي از كاهش جمعيت؛
دو ـ تبيين درست و مناسب آثار و پيامدهاي اين بحران ها براي مردم. (نك: شفيعي سروستاني، 1392، صص 79 ـ 161)
1. اماني، سيدمهدي. 1388. جمعيت شناسي عمومي ايران. تهران: سمت. چاپ چهارم.
2. تقوي، نعمت‌الله. 1378. مباني جمعيت شناسي. تهران: جامعه‌پژوه و دانيال. چاپ چهارم.
3. حسيني طهراني، سيد محمدحسين. 1415ه .ق. رساله نكاحيه: كاهش جمعيت ضربه اي سهمگين بر پيكر مسلمين. تهران: حكمت. چاپ اول.
4. دبيرخانه شوراي عالي انقلاب فرهنگي. 1391. نقشه مهندسي فرهنگي كشور، تحليل كلان وضعيت فرهنگي كشور. بخش چهارم: وضعيت جمعيت ايران (گذشته، حال، آينده).
5. دموس، نانسي لي. 1387. دروغ‌هايي كه زنان باور ميكنند و حقايقي كه آنها را آزاد مي‌سازد. پريسا پورعلمداري. قم: دفتر نشر معارف. چاپ اول.
6. رفيع‌پور، فرامرز. 1380. توسعه و تضاد: كوششي در جهت تحليل انقلاب اسلامي و مسائل اجتماعي ايران. تهران: شركت سهامي انتشار. چاپ پنجم.
7. زنجاني، حبيب الله و ديگران. 1382. جمعيت، توسعه و بهداشت باروري. تهران: نشر و تبليغ بشري. چاپ ششم.
8. شفيعي سروستاني، ابراهيم، 1390. زن؛ نظام سلطه و رسانه ها. قم: مركز پژوهشهاي اسلامي صدا و سيما. چاپ اول.
9. _______، 1390. رسانه ملي؛ زن و خانواده. قم: مركز پژوهش هاي اسلامي صدا و سيما. چاپ اول.
10. طلعتي، محمدهادي. 1383. رشد جمعيت، تنظيم خانواده و سقط جنين: آرا و مباني فقهي و حقوقي. قم: بوستان كتاب. چاپ اول.
11. كليني، محمد بن يعقوب. 1365. الكافي. تهران: دارالكتب الاسلاميه. چاپ چهارم.
12. كولمن، جان. 1380. كميته 300 كانون توطئه هاي جهاني. يحيي شمس. تهران: فيروزه. چاپ هشتم.
13. مركز آمار ايران. 1390. گزيده نتايج سرشماري عمومي نفوس و مسكن 1390. تهران: دفتر رياست، روابط عمومي و همكاري بين الملل. چاپ اول.
14. مغربي، نعمان بن محمد. دعائم الاسلام. ج 2. قم: مؤسسه آل‌البيت عليهم السلام . چاپ اول.
15. نيك خلق، علي اكبر. 1379. مباني جمعيت شناسي. تهران: بهينه. چاپ اول.
1. اسنايدر، مايكل. 1390. «از هفت ميليارد به پانصد ميليون نفر: دستور كار نخبگان جهاني براي كنترل جمعيت». سياحت غرب. 103 (9).
2. اميرخسروي، ارژنگ. 1371. «پيرامون رشد جمعيت»، فصل‌نامه جميعت. شماره 2.
3. برگر، روبين. 1390. «تصوير اندام و زيبايي در رسانه». سياحت غرب. 99 (9).
4. دارابي، سعدالله و محمد تركاشوند و غلامرضا لطيفي. 1391. «پيامدهاي اقتصادي ـ اجتماعي سالخوردگي جمعيت در ايران (1330 ـ 1430)». كتاب ماه اجتماعي. 58 (16).
5. شفيعي سروستاني، اسماعيل. 1391. «مجامع مخفي». موعود. 136 ـ 141 (16).
6. «ضرورت بازنگري در سياستهاي جمعيتي كشور». 1391. ميزگرد تخصصي با حضور دكتر سيدرضا حسينيي و طه نوراللهي. كتاب ماه علوم اجتماعي. 58 (16).
7. فرهادي، يدالله. 1372. «سياست گذاري جمعيت و وضعيت كميسيون سياست هاي جمعيتي. فصل‌نامه جمعيت. 5 و 6.
8. كيث، جيم. 1388. «بمب جمعيت». فاطمه شفيعي سروستاني. موعود. 104 (14).
9. گلزاري، محمود. 1391. «اشاراتي نقدگونه بر برنامه هاي افزايش جمعيت: واقعيت... نگراني... سروصدا و ديگر هيچ!». سپيده دانايي. 85 (6).
10. گوانزالز، سرواندو. 1390. «ميلياردرها در خدمت نسل كشي». سياحت غرب. 94 (8).
11. لاوين، هوارد و استفان اچ. واگنر. 1387. «نگاهي به تأثيرات رواني و اجتماعي نمايش زنان در تبليغات تلويزيوني». سياحت غرب. 67 (6).
12. عليئي، محمدولي. 1384. «تأثير آموزه ها و فتاواي شيعي در رشد و كنترل جمعيت». فصل‌نامه تخصصي شيعه شناسي. 12 (3).
1. «افزايش خطر تجرد قطعي در زنان» در: پايگاه اطلاع رساني خبرگزاري دانشجويان ايران. ايسنا:
.
2. «برژنيسكي: امريكا با انديشه تغيير رژيم ايران خود را فريب دهد»، در: پايگاه اطلاع رساني خبرگزاري فارس:
.
3. «خطر افزايش تجرد قطعي در جامعه» در: پايگاه اطلاع رساني خبرگزاري دانشجويان ايران ايسنا:
.
4. سخنراني مقام معظم رهبري در اجتماع مردم بجنورد، 19/7/1391 در: پايگاه اطلاع رساني دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت الله العظمي خامنهاي:
.
5. سخنراني مقام معظم رهبري در ديدار مسئولان و كارگزاران نظام 3/5/1391 در: پايگاه اطلاع رساني دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت اللهالعظمي خامنه اي:
.
6. سخنراني مقام معظم رهبري در ديدار رئيس و مديران صدا و سيما، 11/9/1383؛ در: پايگاه اطلاع رساني دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت الله العظمي خامنه اي:
7. سميعي نسب، مصطفي و مرتضي ترابي، شاخص ها و سياست جمعيتي در ايران، در: پايگاه اطلاع رساني مركز بررسي هاي استراتژيك رياست جمهوري: .
8. لوح جامع قوانين و مقررات جمهوري اسلامي ايران، معاونت تدوين، تنقيح و انتشار قوانين و مقررات معاونت حقوقي رياست جمهوري، نسخه 1/4/3، 1391.
9. گفت وگو با دكتر عليرضا مرندي، «من مخالف سياست فرزند كمتر، زندگي بهتر بودم»، در پايگاه تحليلي ـ خبري خانواده و زنان (مهرخانه):
10. مجموعه مصوبات شوراي عالي انقلاب فرهنگي در: پايگاه اطلاع رساني شوراي عالي انقلاب فرهنگي:
