ابراهيم اخوي
سخنان بهترين انسان‌ها، نقشه راهي هستند كه حركت بر اساس آن، مساوي است با رسيدن به كمال و يافتن راهي مطمئن براي زندگي پربار. در يكي از اين نقشه‌هاي روشن و در سفارشي كامل از امام جواد عليه السلام ، رهنمودهايي آمده است كه بخشي از آنها درصدد اصلاح نگرش ما به زندگي و رابطه با خداوند، و در بخشي ديگر مديريت رفتارهايي است كه در صورت كج‌روي در آن با بن‌بست‌هايي روبه‌رو خواهيم شد. در اين روايت طولاني از حضرت كه به شكل چند رهنمود تفكيك شده است، هر آنچه را نيازمنديم، مي‌يابيم و تنها ممكن است به تعبير حافظ شيرازي «اسباب جمع داري و كاري نمي‌كني» دچار كاهلي‌هايي در اين باره شويم تا از راه باز مانيم و از همسفران جا مانيم. اين رهنمودهاي كاملاً كاربردي، نيازمند زمان براي اجرايي شدن و نيز تبديل شدن به يك سبك در نگاه و زندگي است كه تقديم مي‌شود:
( چگونه درمانَد كسي كه خداوند كفيل اوست و چگونه بگريزد كسي كه خداوند جوينده و در تعقيب اوست؟!
( هر كه به غير خدا روي آورد، خداوند به همو وا گذاردش.
( هر كه ندانسته و بدون آگاهي دست به كاري زند، آنچه خراب مي‌كند، بيشتر از آن چيزي است كه درست خواهد كرد.
( با دل‌ها آهنگ خداوند متعال كردن، رساننده‌تر به مقصود است تا با به رنج افكندن جوارح به وسيله عمل.
( هر كه از هوس خود فرمان برد، دشمن خود را به آرزويش برساند.
( هر كه از مدارا كردن فاصله گيرد، ناخوشايندي به او نزديك شود.
( هر كه راه‌هاي ورود به كارها را نداند، راه‌هاي خروج او را به زحمت اندازد.
( هر كه پيش از آزمودن، تن به اعتماد سپارد، خويشتن را در معرض نابودي و فرجام رنج‌آور قرار دهد.
( هركه بي‌دليل از كسي گله و سرزنش كند، خود به خود هم از او راضي شود.
( سوار بر مركب شهوات چون به سر درآيد، خدا بلندش نكند.
( اعتماد به خدا بهاي هر گران و ارزشمندي است، و نردباني براي بالا رفتن به سوي هر بلندي.
( از هم‌نشيني با شخص پليد و شرور بپرهيز؛ زيرا چنين شخصي مانند شمشير بركشيده از نيام، خوش‌نما و بدزخم است.
( در كارهايت با تأنّي عمل كن تا به مقصود برسي يا بدان نزديك شوي.
( هرگاه قضاي الهي فرود آيد، فضا بر انسان تنگ شود.
( در خيانت‌كاري انسان همين بس كه امينِ خيانت‌كاران باشد.
( عزّت مؤمن در بي‌نيازي او از خلق است.
( نعمتي كه شكر آن گزارده نشود، مانند گناهي است كه آمرزيده نشود.
( خشم كسي كه ستم او را خشنود مي‌سازد، به تو زياني نرساند.
( كسي كه حسن نيّت برادرش او را راضي نكند، داد و دهش او نيز وي را راضي نگرداند.
منبع: محمد محمدي ري شهري، ميزان‌الحكمه (نرم‌افزار)، قم: دارالحديث.
