مذهب، آسیب‌هایی در زمینه‌های مختلف از جمله اجتماع، سبک زندگی، ارزش‌ها و هنجارهای فرهنگی، هویّت ملّی و... پدید آورده است. این آسیب‌ها که با قوّت و ضعف همراه هستند، گاهی به صورت جریان و یا شبهات و شایعات قوی، ضربات قابل تأمّلی بر پیکره نظام جمهوری اسلامی و مذهب تشیّع وارد می‌کنند که ازاین‌رو، لازم است با بصیرت لازم و آگاهی از نحوه مواجهه با آن آسیب‌ها، راهکارهای لازم ارائه و عملیاتی شود. آنچه در مرحله اوّل، به منزله شناسایی در جبهه‌های واقعی جهاد علیه دشمنان، مورد اعتنا و استفاده قرار می‌گیرد، شناخت صحیح نسبت به آن است. این شناخت نیز با تبیین صحیح و مطابق با واقع از آسیب‌ها شکل می‌گیرد که در نهایت، بتوان در صحنه عملیات، عملکرد مناسبی داشته و با تهاجم دشمن مقابله کرد. در اثر حاضر که با تلاش پژوهشگران این عرصه، آقایان محمدمهدی قربانی، محمدحسین کاظمی و احسان آذرکمند، به رشته تحریر درآمده، تلاش شده است با استناد به موارد و شاهد مثال‌های واقعی از آسیب‌هایی که در فضای مجازی متوجّه اجتماع و فرهنگ است، ضمن ارائه دسته‌بندی مناسب، در دو بخش عمده، این آسیب‌ها تبیین شود و امید است بتواند نظر مخاطبان خود را جلب نماید.
رعایت اخلاق در به دست آوردن اطلاعات از یک سوژه خبری چقدر اهمیت دارد؟ آیا کنکاش در حریم خصوصی افراد مشهور برای انتشار یک تیتر داغ، امری اخلاقی است؟ نادیده گرفتن آراء و عقاید مخالف چطور؟ اگر یک مجری پخش زنده در ازای دریافت مبلغی به صورت نامحسوس و تنها یک بار از یک "برند" نام ببرد، اخلاق را نقض کرده است؟ آیا تغییر در کنداکتور برنامه های تلویزیون به منظور برجسته تر کردن یک برنامه خاص با هنجارهای اخلاقی در تضاد است؟ آیا مشکلات مالی یک شبکه تلویزیونی، انتشار تبلیغاتی را که با فرهنگ جامعه در تعارض است، توجیه می کند؟ "سلبریتیها" چه کسانی هستند؟ "منبع موثق" چیست و استفاده از آن چه شرایطی دارد؟ اینها سؤالاتی هستند که ضرورت پرداختن به اخلاق رسانه را به وضوح مشخص مینمایند. با برجستهتر‌شدن نقش رسانهها در دنیای امروز، موضوع اخلاق رسانه اهمیت ویژها ی پیدا کرده و علاوه بر چالشهایی که از گذشته در این حوزه وجود داشت، مسائل جدیدی نیز مطرح شده است. از آنجا که مسائل اخلاقی در حوزه رسانه می‌توانند چالش‌های متعددی در فعالیت‌های روزمره اصحاب رسانه و مخاطبان آن ایجاد نمایند، پرداختن به این موضوع یکی از نیازهای مهم امروز رسانهها محسوب می شود. کتاب حاضر در پاسخ به همین نیاز ترجمه شده و مخاطب آن، همه علاقه مندان رسانه و به ویژه متخصصان، عوامل و دانشجویان رسانه هستند. اهالی رسانه باید برای مواجهه و حل و فصل چالش‌های اخلاقی آماده باشند. آنها باید بدانند که در این حرفه با چه مسائل اخلاقی روبه‌رو خواهند شد و چه انتظاراتی از آنها وجود دارد.
بدون شك تبيين و توجه به مناسبتهاي ديني با درون مايه برگرفته از معارف الهي و فرهنگ اسلامي در ذات خود علاوه بر تعظيم شعائر مذهبي و ارزش هايي همچون عزت ملي، وحدت ملي و روح مشاركت جويي، مي تواند عاملي براي ايجاد دلبستگي بيشتر مردم به آموزه هاي ديني و آرمان هاي ناب اسلامي باشد. از سويي بنابر تعاليم ديني و اسلامي، بزرگداشت مناسبتها و ايام الله و تعظيم شعائر الله به‌عنوان مصاديق تحول انسان و تحقق شايسته اين مهم معرفي شده است و نقش عمدهاي در اشاعه فرهنگ غني اسلامي دارد. از ديگر سو به‌دليل دو ويژگي مهم «ديني و مليبودن» سازمان صدا‌وسيما، مناسبتهاي ديني و ملي جز جدانشدني از فرايند توليد و پخش در برنامه ريزي خرد و كلان اين رسانه بزرگ به‌شمار ميآيند. اين موضوع بزرگترين فلسفه وجودي توليد اين اثر در اداره كل پژوهش هاي اسلامي رسانه است. اهميت اين موضوع، اداره كل پژوهشهاي اسلامي رسانه را بر آن داشت تا با تدوين مجموعهاي با عنوان «ايده‌ها؛ دستينه‌اي براي پژوهشگران و برنامه‌سازان» علاوه بر معرفي آثار مناسب با مناسبت هاي مذهبي كه در اداره كل منتشر شده است به معرفي محورها، موضوعها و ايده هاي پيشنهادي براي گروه هاي مختلف برنامهساز در رسانه ملي بپردازد. اميد است اين تلاش اندك، گامي مؤثر در پيشبرد اهداف رسانه ملي باشد. اين اثر دومين دفتر مجموعه «ايده ها»ست كه در آن به مناسبت هاي شمسي و قمري فصل تابستان مي پردازد. در طراحي اين كتاب سعي شده است برخي از مهمترين دغدغه هاي پژوهشگران و برنامه سازان در حوزه انقلاب اسلامي، تاريخ و مناسبتها مورد توجه قرار گيرد كه در ذيل به آنها اشاره مي‌شود. درج دقيق تاريخ و مناسبتهاي شمسي، قمري و ميلادي با استفاده از منابع معتبر و با آخرين اطلاعات جمع آوري شده از مركز تقويم ژئوفيزيك دانشگاه تهران (مصوبه شوراي فرهنگ عمومي) معرفي آيات و روايتهاي مناسب با مناسبت روز معرفي كتاب، نشريه و ويژهنامه هاي مناسب با مناسبتهاي مهم ملي و مذهبي معرفي موضوعها و ايده هاي پيشنهادي مناسبتهاي مذهبي براي گروه هاي مختلف برنامهساز با هدف جلوگيري از تكراري‌شدن مباحث كارشناسي شبكه ها در ايام منتسب به معصومان(ع).
مقام معظم رهبري طبق يك سنت حسنه، با توجه به ضرورتهاي موجود و شرايط سياسي و اقتصادي و اجتماعي و نيز ترفندها و توطئههاي دشمنان، براي هر سال، نام و شعار خاصي برميگزينند. رهبر فرزانه انقلاب، در اهميت اين موضوع ميفرمايند: ... شعار سال با دو منظور مطرح مي‌شود: يكي جهتدادن به سياستهاي اجرايي و عملكرد مسئولين دولتي و مسئولين حكومتي است، يكي توجيه افكار عمومي است؛ يعني افكار عمومي توجّه پيدا كنند به اينكه چه مسئله‌اي امروز براي كشور مهم است. براين اساس، نام حمايت از كالاي ايراني را براي سال 1397 انتخاب و در توضيح آن ميفرمايند: ... امروز براي كشور، مسئله كالاي ايراني يك مسئله مهمّي است. .... شعار امسال، هم خطاب به مسئولين است، هم خطاب به مردم است. شعار امسال حمايت از كالاي ايراني است. كالاي ايراني يعني محصول نهايي كار و سرمايه و فعّاليّت اقتصادي و ذهن و ابتكار و همه‌چيز. سرمايه‌گذار با سرمايه خود، كارگر با كار خود، طرّاح با ذهن خود و با دانش خود، اينها همه تلاش ميكنند و محصول [كار آنها] مي‌شود كالاي ايراني. بنابراين چيز باعظمتي است، چيز بسيار مهمّي است، اين را بايستي حمايت كرد. در حمايت از اين كالاي ايراني، كه محصول تلاش فعّالان اقتصادي و فعّالان كارگري و سرمايه‌گذاران و برنامه‌ريزان و طرّاحان و مانند اينها است، هم مردم نقش دارند به‌عنوان توليد‌كننده كالاي ايراني، هم مردم نقش دارند به‌عنوان مصرف‌كننده كالاي ايراني؛ هم بايد توليد كنند، هم بايد مصرف كنند؛ هم بايد در توليد تلاش كنند... در اينباره، مسئوليتهايي متوجه رسانه ملي است كه از جمله آنهاست: تبيين ابعاد مختلف موضوع، اصول و مباني و راه و روشهاي تحقق آن، وظايف مسئولين و مردم، پيگيري فعاليت‌هاي قواي سهگانه و ارائه گزارش از عملكردها و... بر اين اساس، يكي از كارهاي ضروري در انواع فعاليت‌هاي دستاندركاران رسانه ملي به ويژه برنامه‌سازان، تبيين مباني موضوع سال و بررسي موضوع از زواياي مختلف و مناسب با نياز مخاطبان است. اداره‌كل پژوهشهاي اسلامي رسانه با درك اين نقش اساسي و بر اساس مأموريت راهبردي و وظايف ذاتي خويش و به هدف ياريرساندن به برنامه‌سازان محترم رسانه ملي اين مجموعه را تقديم مي‌كند . برخي از مهمترين عناوين اثر پيشرو به شرح ذيل است: ـ اصول و مباني توليد و مصرف كالاي داخلي (در آيات و روايات) ـ حمايت از توليد و مصرف كالاي داخلي از منظر امام خميني رحمه الله و مقام معظم رهبري(مدظله العالي) ـ خانواده و حمايت از كالاي ايراني با تأكيد بر نقش رسانه ملي (محورها و ايدههاي برنامه‌‌سازي) ـ تجربههاي موفق اقتصادي در كشورهاي جهان و... اين پژوهش در گروه انقلاب اسلامي، تاريخ و مناسبتهاي دفتر پژوهشهاي كاربردي دين و رسانه به سرانجام رسيده كه اميدواريم ويراست دوم كتاب ساخت ايران مورد استفاده مديران و برنامه‌سازان رسانه ملي قرار گيرد از همه عزيزاني كه در به ثمر نشستن اين مجموعه نقش داشتند بهويژه نويسندگان و پژوهشگران محترم آقايان: سيدصادق سيدنژاد، حجتالاسلام والمسلمين عبدالله جلالي، حجتالسلام والمسلمين محمد طوسي، احسان آذركمند، عيسي زارعي، حميد رحماني، محمدمهدي قرباني و خانمها: فريده پيشوايي، زهرا متعلم و فاطمه جهانگير صميمانه تشكر و قدرداني ميكنيم.
اهميت و ارزش اميد در فرد و اجتماع، امري مهم و بديهي است كه يكي از مؤلفههاي ارزشمند سرمايه اجتماعي به‌شمار مي‌آيد. بي‌شك، يكي از سازمان‌‌هاي اثرگذار در ايجاد اميد و تقويت اين سرمايه اجتماعي، رسانهها بهويژه رسانه‌‌هاي صوتي و تصويري است. صداوسيماي جمهوري اسلامي ايران، يكي از رسانه‌‌هاي مؤثر در مصاف جنگ نرمِ رسانهاي، موظف است اين سرمايه اجتماعي را تقويت كند و روح اميد را در جامعه بدمد. ازاين‌رو اداره‌كل پژوهشهاي اسلامي رسانه در راستاي انجام وظايف محوله، اين مجموعه را كه داراي فصول مختلفي در باب اميد و اميدبخشي در رسانه است، تهيه كرده و در پنج فصل در اختيار مديران و برنامه‌سازان رسانه ملي قرار داده است. موضوع فصل‌هاي اين كتاب عبارت است از: فصل اول: كلياتي در باب اميد و اميدبخشي؛ فصل دوم: اميد و اميدواري در فرهنگ اسلامي؛ فصل سوم: راهبردها، سياست‌‌ها، راهكارهاي رسانهاي و محورهاي موضوعي براي برنامه‌‌سازي؛ فصل چهارم: اميد در آينه حكايت‌‌هاي تاريخي و سيره معصومان(ع) و در پايان، كتاب‌‌ها و مقالاتي كه درباره اميد به رشته تحرير درآمده‌‌اند، معرفي شده است. اميدواريم اين پژوهش بتواند براي خوانندگان محترم، مفيد باشد و گامي هرچند كوچك در راستاي تعميم اين سرمايه اجتماعي؛ يعني اميد برداشته باشيم. لازم است از گروه مطالعات اجتماعي و رسانه و گروه اعتقادات و رسانه سابق كه اين اثر در آنجا سامان يافته و نيز تمام كساني كه در پديدآمدن اين كتاب ما را ياري كردند تشكر و قدرداني كنيم، بهويژه از آقايان: سيدعلي موسوي ميركلايي، محمد اعتضادالسلطنه، مجيد خبازي و سركار خانم الهه صابري كه جمع‌آوري و تنظيم فصول مختلف كتاب به همت ايشان به نتيجه رسيد.
امروزه يكي از خلاء‌هاي محسوس در حوزه نظري سينماي ايران، اين است كه در پيوند ميان سينما، كه تأثيرگذارترين هنر در فضاي مدرن است، با دين (اسلام) كه سامان‌دهنده مناسبات انساني و اجتماعي است، زمينه‌هاي نظري وجود ندارد. در اين راستا، شناخت ژانر و سبك‌هاي سينمايي و نسبت‌سنجي ميان آنها و آموزه‌هاي ديني، از دغدغه‌هاي مهم و مطرح سينماي ايران از ابتداي انقلاب تاكنون بوده است. از سويي واقعگرايي در فيلم و سينما نه‌تنها به عنوان يكي از سبك‌هاي مهم تاريخ سينما مطرح است، بلكه سبكي است كه بيشترين موفقيت را در سينماي ايران به همراه داشته و همواره تحليل‌گران هنري به آن توجه كرده‌اند. شناخت و نسبت‌سنجي ميان واقعگرايي سينما با دين و ظرفيتي كه اين سبك در ارائه مفاهيم ديني ميتواند داشته باشد، هدف اصلي اين پژوهش است. اداره‌كل پژوهشهاي اسلامي رسانه در راستاي وظيفه ذاتي خود، كه پشتيباني از بنيان‌هاي نظري رسانه ديني است، از تلاش‌هاي پژوهشگر محترم اين اثر، آقاي وحيد حياتي و همچنين از گروه فرهنگ و هنر ديني رسانه سابق، كه اين اثر در آن گروه سامان يافته است، به دليل هدايت‌هاي كاربردي‌شان تشكر و قدرداني مي‌كند. اميد است اين اثر بتواند در زمينه‌ها و مباحث نظري، راهكارهايي را براي رسانه ديني فراهم كرده باشد تا سينماي ديني، هم‌پاي سينماي ايران، در نظريه‌پردازي به بالندگي برسد.
در اين پژوهش برآنيم با بهره‌گيري از منابع ارزشمند ديني و ديدگاه کارشناسان، افزون بر روشن کردن ديدگاه اسلام درباره مسئله مد، به جلوه‌ها، ويژگي‌ها، علل پيدايش، آثار و پي‌آمدهاي مدهاي منفي در جامعه بپردازيم. همچنين براي کاهش پي‌آمدها و اصلاح مدگرايي، راهکارهايي اجرايي پيشنهاد مي‌دهيم، به اين اميد که گامي هرچند کوچک، در اصلاح و تعديل مدگرايي منفي در جامعه باشد.
گرچه حقوق بشر در سده اخير مطرح‌شده، ولي شواهد و مستندات تاريخي بيانگر آن است كه اين حقوق، در اديان الهي ريشه دارد و اصول اصلي حقوق طبيعي شامل حق حيات، حق كرامت، حق تعليم و تربيت، حق آزادي و مساوات، در اصيل‌ترين منابع ديني وجود دارد. حقوق بشر؛ حقوقي كه انسان‌ها به‌دليل انسانبودن از آن برخوردارند، به‌دليل غفلت از موضوع فضيلت و كرامت ارزشي انسان، دچار انحرافات زيادي شده است؛ زيرا اساسيترين حقوق انسان، آن است كه بشر را در حوزه ارزش‌ها تفسير كنيم. حقوق بشر در اسلام، به‌دليل بناي آن بر فطرت مشترك بشر و نيز قاعده الزام و احترام به فرهنگ‌هاي ديگر براساس همزيستي مسالمت‌آميز، فراگير و جهان‌شمول است. اين ديدگاه برخلاف نگاه اومانيستي كه انسان را همواره محق و تكليف را براي او محدوديت، مانع و ضد ارزش تلقي مي‌كند، حقوق بشر را حاصل تعهدات بشر ميداند، نه مقدّم بر قوانيني كه حدود و گستره آن در شريعت اسلامي معيّن شده است. با بررسي متون اسلامي و سيره اهل‌بيت:، عمق و گستردگي حقوق بشر و جامعيت و برتري آن بر اعلاميه جهاني حقوق بشر روشن مي‌شود، ولي اين حقيقت بهمعناي معارضه با اعلاميه جهاني نيست؛ زيرا آنچه در نظام حقوقي اسلام آمده است، در اعلاميه، بيان و نفي نشده است و اين بهمعناي نفي آنها نيست. به‌عبارت‌ديگر، فراتربودن حقوق بشر در اسلام نسبت به اعلاميه، هيچ منافاتي با آن ندارد و منشأ اختلاف تلقي نمي‌شود. با اين توصيف، حقوق بشر در اسلام از لحاظ فلسفي و محتوايي ميتواند تعاملات فراواني با اعلاميه حقوق بشر داشته باشد. يكي از مسئوليت‌هاي خطير كنوني و تكاليف كساني كه به اصلاح اوضاع جهاني و بهبود جايگاه انساني مي‌انديشند، شناسايي و ترويج ارزش‌هاي حقوق بشري اسلام و عرضه منطقي و عقلاني آن به جهان بشر است. در اين بخش، در گام نخست، برخي مفاهيم مرتبط با موضوع، تبيين شده و سپس پيشينه حقوق بشر و سير تاريخي آن مورد توجه قرار گرفته است. در ادامه نيز ضمن معرفي اعلاميه جهاني حقوق بشر، كلياتي درباره آن بيان ميكنيم.
هدف ملت ایران و هدف انقلاب اسلامی، ایجاد یک تمدن نوین اسلامی است؛ این تمدن نوین دو بخش دارد: بخشی، بخش ابزاری است؛ بخش دیگر، متنی و اصلی و اساسی است. بخش حقیقی، آن چیزهایی است که متن زندگی ما را تشکیل می‌دهد؛ که همان سبک زندگی است... مثل مسئله خانواده، سبک ازدواج، رفتار ما در رسانه‌ای که در اختیار ماست، رفتار ما با پدر و مادر، رفتار ما با همسر، رفتار ما با فرزند و... (بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با مردم خراسان شمالی، 1391) خانواده، يكى از نهادهاي مهم جامعه بشرى و اولین زيربنايى‌ترين نهاد اجتماع به‌شمار مى‌رود. تأثير خانواده بر رشد، تعادل و شكوفايى افراد و جامعه به حدى است كه هيچ صاحب‌نظري نمى‌تواند آن را انكار كند. اسلام، خانواده را سنگ بنای مهم حیات اجتماعی می‌داند و وحدت جامعه را متاثّر از وحدت زوجین و وحدت اعضا خانواده به حساب می‌آورد و علائق انسانی موجود در خانواده را قابل گسترش و نشر در جامعه قلمداد می‌کند. «جامعه اسلامی، بدون بهره‌مندی کشور از نهاد خانواده سالم، سرزنده و بانشاط، اصلاً امکان پیشرفت ندارد. بالخصوص در زمینه‌های فرهنگی و غیر فرهنگی، بدون خانواده‌های خوب، امکان پیشرفت وجود نخواهد داشت، اساس خانواده با امواج خیلی تند و بی‌رحمانه تبلیغات غربی دچار تزلزل و تهدید است؛ بنابراین کار حمایت و حراست از بقای خانواده و حراست از خانواده، کار بسیار مهمی است و این قضیه، قضیه خیلی عمیقی است.» (بیانات مقام معظم رهبری در سومین نشست اندیشه‌های راهبردی1390) در نگاه اسلام، هر گونه نظم و سازندگی باید از خانواده به‌عنوان کانون اخلاقی جامعه آغاز شود؛ یعنی نوع تربیت و ارتباطات موجود در خانواده موجد وحدت و منش اجتماعی است؛ همچنین در اسلام، خانواده کانون سرنوشت‌ساز در جنبه انحراف و عصیان به‌شمار می‌رود و وظیفه‌ای که خانواده در قبال تربیت فرد دارد و نقش مهمی که در این زمینه ایفا می‌کند در واقع به وظیفه او در قبال تربیت جامعه پیوند می‌خورد. با توجه به اهمیت خانواده در تمدن اسلامی و نقش بی‌بدیل این نهاد مقدس در انتقال فرهنگ و عقاید به نسل‌ها و همچنین تأثیر شگرف سلامتی خانواده بر صحت روحی و روانی جامعه، ارائه الگوی ِ مطلوب خانواده تراز انقلاب اسلامی برای اصحاب رسانه در منظومه فکری رهبر فرزانه انقلاب با تاکید بر تحکیم و تضعیف بنیان خانواده، می‌تواند مسیر روشنی در راستای رشد و تکامل جامعه اسلامی، ایرانی برای برنامه‌سازان و دست‌اندرکاران رسانه ملی باز کند. با توجه به ماموریت اداره‌کل پژوهش‌های اسلامی رسانه در ترویج سبک زندگی اسلامی در رسانه ملی، اثر حاضر به منظور اعتلای هرچه بهتر تولیدات رسانه ملی و بهره‌برداری برنامه‌سازان و اندیشمندان رسانه از منظومه فکری رهبر فرزانه انقلاب در حوزه خانواده تدوین شده است که امید است در تصمیم‌سازی‌های آتی و تولید برنامه‌های حوزه خانواده موثر واقع شود. در اینجا لازم است از زحمات پژوهشگر محترم اثر آقای دکتر مجید مبینی مقدس تشکر به عمل آید. اداره‌کل پژوهش‌های اسلامی رسانه
تبيين و ترويج سبك زندگي يك ضرورت است و اهميت آن زماني چند برابر مي‌شود كه متوجه باشيم سبك زندگي صرفاً يك بحث كتابخانه‌اي يا آرشيوي نيست، بلكه در همه جاي زندگي فردي و اجتماعي انسان‌ها حضوري دائم و پررنگ دارد. از همين روست كه در چند دهه اخير، توجه به سبك زندگي اسلامي ايراني در كشور، از سوي پژوهشگران حوزه علوم اجتماعي، تقريباً فراگير شده است؛ به‌گونه‌اي كه فعاليت‌هاي چشمگيري براي تحقق نوعي از سبك زندگي كه متناسب با شاخص‌هاي فرهنگي خاص جامعه ايراني باشد، شكل گرفته و با جديّت دنبال مي‌شود. در كنار پژوهشگران حوزه علوم اجتماعي و چه بسا مقدّم بر آنان، نهادها و شخصيت‌هاي حوزوي، سياسي و حتي شخصيت‌هاي عالي‌رتبه نظام جمهوري اسلامي نيز توجه ويژه‌اي به حوزه سبك زندگي داشته‌اند. به جرأت مي‌توان شاخص‌ترين اين شخصيت‌ها را مقام معظم رهبري(مدظله العالي) دانست كه انديشه‌هايي خاص و البته متفاوت و سرآمد از انديشه‌ها و مكاتب غربي در اين حوزه، ارائه فرموده‌اند. به تعبيري، تلقي مقام معظم رهبري از سبك زندگي، تمامي شئون زندگي انسان را دربرگرفته و به همه مسائلي برمي‌گردد كه متن زندگي انسان را شكل مي‌دهد و البته منطبق بر اصول و آموزه‌هاي ديني و اسلام ناب محمدي است
