اداره‌‌كل پژوهش هاي اسلامي رسانه با توجه به رسالت خود، مبني بر شناسايي جريانات و افكار انحرافي ديني، شبكه هاي ماهواره‌اي ديني معاند را رصد و گزارش‌هاي آن را، در نشريه امواج شبهه منعكس كرده است. در تحقيق حاضر سعي شده است، گفتمان حاصل از فعاليت چند‌ساله اين شبكه‌ها، بازنمايي و نتايج حاصل از آن در اختيار مخاطبان اين اثر كه مديران و تهيه‌كنندگان سازمان صداوسيما و همچنين مديران، تصميم‌گيران و افراد مؤثر و مرتبط با امور فرهنگي كشور هستند، قرار داده شود تا (ايشان) با شناختي درست از جريانات معاند، براي مقابله با دشمن، برنامه‌ريزي و سياست‌گذاري درست و اصولي انجام پذيرد
«شايعه» پديده‌اي اجتماعي است كه حيات «فرهنگي»، «سياسي» و «اقتصادي» انسان‌ها را دستخوش دگرگوني زيادي ساخته است. «شايعات» پديده‌هايي مرموز هستند كه به صورت گفته يا نوشته‌هايي بي‌پايه و اساس، بي‌دليل و مدرك به صورت تركيبي از چيزهايي كه هم حقيقت دارند هم ندارند، به سرعت ميان مردم و جامعه‌اي معين، پخش مي‌شود.«وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولَئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولاً؛ و چيزي را كه بدان علم نداري دنبال مكن زيرا گوش و چشم و قلب همه مورد پرسش واقع خواهند شد» (اسراء: 36) در الگوي ارتباط انساني، فرستنده، پيام‌ها را به اشكال گوناگون به سوي گيرنده مي‌فرستد. در دنياي امروز كه عصر گسترش و تنوع رسانههاست، همه مي‌كوشند علاوه بر گسترش دامنه مخاطبان، به اهداف خود دست يابند و پيام خود را بر دل و روح گيرندگان پيام بنشانند و در نهايت، گيرندگان در انتخاب و پذيرش هر پيامي آزادند و با ملاكها و معيارهاي متفاوتي كه دارند، اجازه ورود آن را به شهر دل و جان خود صادر مي‌كنند. بنابراين، اگر فرستندگان پيام بتوانند با شگردهاي گوناگون درست و نادرست در ناخودآگاه گيرندگان نفوذ كنند و بر آن اثر گذارند، موفق خواهند شد اين انتخاب را به خود اختصاص دهند. يكي از شگردهاي بسيار مؤثر و كارآمد اثرگذاري پيام بر گيرندگان آن «شايعه‌پراكني» است كه در اين پژوهش به ابعاد گوناگون آن پرداخته شده است. معمولاً شايعه خبر مهمي است كه در محتوا و همچنين اعتبار منبع، دچار ابهام است و ترويج آن در سطح جامعه، مي‌تواند آثار مخرب و زيان‌باري داشته باشد. ازاين‌رو، دين مبين اسلام به شدت از آن نهي كرده است. شايعه چگونه به وجود مي‌آيد و منتشر مي‌شود؟ چگونه مي‌توان با آن مقابله كرد؟ و در نهايت نقش رسانه ملي در مقابله با آن چيست؟ پژوهشگر محترم جناب آقاي حسين رئيسي واناني در اين كتاب به اين پرسش‌ها پاسخ گفته است. در پايان، علاوه بر تشكر از تلاش پژوهشگر محترم و همه افرادي كه در نشر اين كتاب سهيم بوده‌اند، اين اثر را به مديران و برنامه‌سازان رسانه ملي تقديم مي‌كنيم و اميدواريم گامي در راستاي پيشرفت و ارتقاي جريان آزاد و درست اطلاعات برداشته باشيم. گسترش فناوري رسانه‌ها در يك‌صد سال اخير، سبب رشد و تقويت فضاي مجازي شده است. از اين رو، شاهد گسترش رسانه‌هاي مجازي مانند وب‌لاگ‌ها، وب‌سايت‌ها، پست‌هاي الكترونيكي، نرم‌افزارهاي ارتباطي مانند فيس بوك و واتس آپ، تلگرام، لاين، تانگو... هستيم. گسترش اين امكانات، به طور عملي امكان رديابي مرجع شايعه‌پراكني را دشوار ساخته است و تبادل غير رسمي اخبار و اطلاعات نيز به همين ترتيب در دنياي مجازي برابر كرده است. انتشار و گسترش «شايعه»، يكي از اثرگذارترين ابزارهايي است كه براي ايجاد «جنگ رواني» از آن استفاده مي‌شود. ازاين‌رو، افراد يا گروه‌هايي با اهدافي خاص و از پيش‌تعيينشده و با استفاده از فناوري‌هاي ارتباطي جديدي كه در دست دارند (مانند رسانه‌ها و مطبوعات و...) شايعات را در جامعه منتشر مي‌كنند تا بدين وسيله به جامعه ضربه بزنند يا افكار عمومي را منحرف كنند. بايد به اين نكته مهم توجه كرد كه امروزه رسانه‌هاي سنتي و مدرن و همچنين شبكه‌هاي اجتماعي، از ابزارهاي بسيار مهمي هستند كه هم مي‌توانند در راه ايجاد «جنگ رواني» و هم مقابله با آن استفاده شوند. از آنجا كه شايعات در همه ايام، چه بحراني و چه عادي، چه جنگ و چه صلح، ظهور و بروز يابند، بايد براي تحليل آنها به انگيزهها، قوانين، تحريفها و توزيع و نشر شايعه توجه كرد. آسيب‌پذيري امنيت اجتماعي از رواج شايعات فرهنگي، سياسي، اقتصادي و اجتماعي با هدف ايجاد شكاف و بي‌اعتمادي ميان جامعه و سطوح حاكميت، مي‌تواند دليل استواري باشد براي دست‌اندركاران امر به ويژه نهادهاي اثرگذار در اين حوزه (مانند رسانه ملي) تا با بررسي دقيق شايعات و ريشه‌يابي آنها، جامعه را از پيامدهاي ترويج آن، آگاه كند و براي مقابله با آن راهكارهاي درست در پيش گيرد. هر اندازه اين سازمان‌هاي ذي‌ربط، ضعيفتر اقدام كنند، به همان نسبت ابزارها و شيوه‌هاي شايعه‌پراكني نيز قويتر و منسجم‌تر خواهند بود. در نتيجه سرعت و ضريب تأثير شايعه نيز افزايش خواهد يافت. اطلاع‌رساني دقيق، شفاف و به موقع، درباره مسائل و موضوعات اساسي و چالش‌انگيز (كه ممكن است دشمن يا افراد ناسالم و مغرض، با استفاده از آن وجهه اسلام و انقلاب را تخريب كنند) كار مستمر و دقيق فرهنگي را در سطح جامعه مي‌طلبد. براي بالا بردن سطح تحليل افراد، نهادهاي اثرگذاري مانند صدا و سيما در خط مقدم اين نبرد فرهنگي هستند. اطلاع‌رساني به‌هنگام مي‌تواند تا اندازه زيادي از عواقب و خسارات احتمالي ناشي از «شايعه» بكاهد. اگر رسانه ملي به صورت منطقي و با تجزيه و تحليل علمي و روان‌شناختي به اين مقوله بپردازد، قبل از رخداد «شايعه»؛ يعني در مراحل پيش‌بيني و پيشگيري، بر توان و ظرفيت عموم جامعه براي آمادگي در برابر بحران‌هاي احتمالي ناشي از انتشار شايعه افزوده خواهد شد. گفتني است كه اگر رسانه ملي به صورت درست اطلاع‌رساني نكند، نه تنها مؤثر نخواهد بود، بلكه سبب ايجاد تشويش و نگراني و آشفتگي‌هاي رواني در جامعه مي‌شود. بدون ترديد، اگر رسانه ملي درباره نحوه برخورد با پديده شايعه چاره‌انديشي نكند، به تدريج، تاثير شايعات بيشتر و دشمنان به اهداف خود نزديك‌تر خواهند شد. بنابراين، دست‌اندركاران رسانه ملي بايد با راهكارهاي مقابله با اين پديده آشنا شوند و به دنبال تحقق و پياده كردن آنها در جامعه باشند. نداشتن شناخت درست و دقيق صاحبان رسانه ملي از پديده «شايعه»، مي‌تواند براي جامعه اسلامي، خسارات و آسيب‌هاي جبران‌ناپذيري در پي داشته باشد. بنابراين، در عصر گسترش استفاده از اينترنت و نرم‌افزارهاي ارتباط جمعي، وظيفه رسانه ملي دو چندان مي‌شود.
چنانكه در مقدمه جلد نخست كتاب حاضر گفته شد، در شرايط كنوني جامعه ما كه روابط و رفتارهاي ناهنجار جنسي، روز به روز گسترش و عمق بيشتري پيدا مي‌كند، رسانه ملي چاره‌اي جز وارد شدن به حوزه مباحث سلامت جنسي و انجام دادن مسئوليت‌هاي مهم خود در اين زمينه به ويژه آگاهي‌بخشي به جوانان و نوجوانان، در زمينه آسيب‌هاي روابط و رفتارهاي ناهنجار جنسي و راه‌هاي در امان ماندن از اين آسيب‌ها ندارد. از آنجا كه ورود به اين حوزه بدون در نظر داشتن آموزه‌هاي فقهي و اخلاقي اسلام و بدون داشتن راهبردها و سياست‌هاي دقيق و مشخص مي‌تواند موجب دامن زدن به آسيب‌ها و ناهنجاري‌هاي بيشتري در اين زمينه شود، ضروري است كه در نخستين گام براي ورود به اين حوزه، با بهره‌گيري از ديدگاه‌هاي صاحب‌نظران و كارشناسان حوزه‌هاي گوناگون، راهبردها و سياست‌هاي رسانه ملي در اين زمينه تدوين شود. براي تحقق هدف يادشده، در قالب طرح پژوهشي «راهبردها و سياست‌هاي رسانه ملي در حوزه سلامت جنسي»، مجموعه گفت‌وگوهايي با صاحب‌نظران و كارشناسان متخصص و متعهد حوزه‌هاي گوناگون مرتبط با موضوع سلامت جنسي، انجام و در هر يك از اين گفت‌وگوها، يكي از وجوه موضوع سلامت جنسي و آسيب‌ها و چالش‌هاي موجود در اين حوزه، با نگاه تخصصي بررسي شد. آنچه در پي خواهد آمد، حاصل بيست گفت‌وگو با صاحب‌نظران و كارشناسان حوزه‌هاي فقه و حقوق، اخلاق جنسي، زن و خانواده، روان‌شناسي، جامعه‌شناسي، روان‌شناسي اجتماعي، مطالعات جنسي (سكسولوژي)، مطالعات راهبردي و رسانه و ارتباطات است.
«سلامت جنسي» واژه تازه‌اي است كه در سال‌هاي اخير، به حوزه موضوعات و مباحث جنسي وارد شده است و هنوز درباره معنا، مفهوم و گستره آن اتفاق نظر در ميان صاحب‌نظران وجود ندارد. «سازمان جهاني بهداشت» ، در سال 2006 م. «سلامت جنسي» را اين گونه تعريف مي‌كند: بهره‌مندي از آسايش جسمي، عاطفي، ذهني و اجتماعي در زمينه جنسي. سلامت جنسي صرفاً به معناي فقدان بيماري، ناتواني و ضعف نيست. سلامت جنسي نيازمند رويكردي مثبت و احترام‌آميز نسبت به روابط و تمايلات جنسي و همچنين امكان برخورداري از تجارب جنسي ايمن و لذت‌بخش است؛ تجاربي فارغ از اجبار، تبعيض و خشونت. براي دستيابي به سلامت جنسي و حفظ آن بايد حقوق جنسي تمام افراد جامعه محترم شمرده شده، و برآورده شود. در دهه اخير، «سلامت جنسي» در جهان اهميت فراواني يافته است تا آنجا كه امروزه موضوع «سلامت جنسي»، يكي از اولويت‌هاي «سلامت همگاني» به شمار مي‌آيد. در سال 2010 م. «انجمن جهاني سلامت جنسي» (WAS) با هدف پيشبرد آگاهي درباره سلامت جنسي، براي اولين بار، ۴ سپتامبر (برابر با 13 شهريور) را به عنوان «روز جهاني سلامت جنسي» در سطح جهاني معرفي كرد كه اين امر نيز نشان‌دهنده اهميت موضوع يادشده است. از سوي ديگر، با پيچيده‌تر شدن روابط و رفتارهاي جنسي در جوامع انساني، نياز به مداخلات مبتني بر دانش براي آگاه‌سازي، اصلاح نگرش و پيشگيري و درمان بيماري‌هاي مرتبط از اهميت روزافزوني برخوردار شده است. اين موضوع به ويژه پس از گسترش بيماري ايدز در جهان اهميت بيشتري يافته است. البته بايد توجه داشت كه امروزه سلامت جنسي مانند ديگر جنبه‌هاي سلامت، تنها به نبود بيماري يا اختلال عملكرد گفته نمي‌شود، بلكه هماهنگي و سازگاري جنبه‌هاي جسمي، عاطفي، عقلاني و اجتماعي امور جنسي در انسان را نيز در برمي‌گيرد. همچنين سلامت جنسي با سلامت باروري رابطه تنگاتنگي دارد و براي داشتن نسلي سالم و شايسته بايد به آن توجه كرد.
پرداختن به علل طلاق با توجه به اثرات سوء آن بر فرزندان و جامعه و روند صعودي آمار آن در جامعه ايران، امري لازم و ضروري است. طلاق پديده‌اي چند وجهي است كه در به وجود آمدن آن، عوامل متعددي از جمله علل ارتباطي، اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي دخالت دارند. برخي از اين عوامل و زمينه ها در سطح كلان و بعضي در سطح متوسط و تعدادي نيز در سطح خرد عمل مي كنند. در اين مقاله سعي مي‌شود علاوه بر بيان مهم‌ترين زمينه ها و عوامل طلاق، برخي از راه حل‌هاي كاهش ميزان طلاق نيز ارائه شود. بنا به گزارش مركز آمار ايران، آمار طلاق در كشور از سال 1355 تا سال 1380، فراز و فرودهايي داشته، ولي در مجموع، ميزان تغييرات، نسبتاً جزيي بود، ولي از سال 1380 تغييرات مهمي در شاخص‌ها آشكار شد. چنانكه نمودار نشان مي‌دهد، ميزان طلاق از آن سال تا سال 1391، سالانه به طور منظم افزايش داشت و از 60500 مورد ثبت طلاق در سال 1380 به 150324 مورد در سال 91 رسيد؛ يعني ميزان طلاق در مدت 11 سال تقريباً دو و نيم برابر شده است. در همين مدت تعداد ثبت سالانه ازدواج از 641940 مورد در سال 1380 به 891627 مورد در سال 1389 رسيد و از آن پس روند كاهشي را طي كرده تا در سال 91 به 829968 مورد رسيده است. بنابراين، با مقايسه ميزان ازدواج و طلاق ميان سال‌هاي 1380 و 1391 مي‌توان گفت موارد طلاق 5/2 برابر شده و تعداد ازدواج فقط 3/1 برابر شده است. اين وضع، نشان از شروع بحراني دارد كه پيش از اين، شبيه آن در غرب اتفاق افتاده است. (سميعي، 1393، صص 178- 179) طلاق پديده‌اي چند وجهي است و عوامل و زمينه هاي متعددي در ايجاد طلاق مؤثر است. برخي از اين عوامل و زمينه ها در سطح كلان و بعضي در سطح متوسط و تعدادي نيز در سطح خرد عمل مي كنند. بعضي از علل، از چنان قوتي برخوردارند كه مي توانند به عنوان علت العلل طلاق عمل كنند، در حالي كه بعضي در حد زمينه ساز و بسترسازي ايجاد اين پديده مؤثرند. از سوي ديگر، بعضي از اين علل ممكن است به تنهايي كارساز باشند و برخي، به علتي ديگر نياز داشته باشند تا بتوانند به عنوان عامل طلاق عمل كنند. عوامل و زمينه هاي طلاق كدامند؟ از چه راه‌هايي مي توان به امحاء يا تقليل تاثير و نقش آنها در از هم گسيختگي خانواده مبادرت ورزيد؟ اينها پرسش‌هايي است كه مقاله پيش رو به دنبال ارائه پاسخ براي آنهاست. از جمله مهم‌ترين اهداف اين مقاله، تبيين و بازشناسايي علل و زمينه هاي ايجاد و تقويت پديده طلاق در جامعه ايران و احصاء راهكارهاي رسانه اي كاهش يا تحديد اين پديده در جامعه ايران است. روش جمع آوري اطلاعات اين مقاله، توصيفي ـ تحليلي و شيوه هاي دستيابي به اطلاعات مورد نظر براي پيگيري روند تحقيق و احصاء اهداف پيش روي آن، اسنادي ـ كتابخانه اي است.
ناهم خواني رفتار كنشگران اجتماعي را با ارزش‌ها و هنجارهاي فرهنگي، «آسيب اجتماعي» گويند كه جوامع گوناگون از آن راه گريزي ندارند. از ميان سه گروه جمعيتي نوجوان، جوان و بزرگسال هر جامعه، جوانان در فرايند جامعه پذيري خود به علت نداشتن مسئوليت اجتماعي و تجربه زندگي جمعي، آسيب پذيرترين گروه جمعيتي هستند كه از ناهنجاري‌ها و كج‌روي‌هاي جامعه آسيب مي پذيرند. آسيب پذيري جوانان و سازگار نبودن رفتار آنها با ارزش‌هاي اجتماعي و فرهنگي را مي توان در نبود راهكارهاي پيشگيري از كج‌روي، ضعف نظام آموزشي، نبود تربيت درست و همچنين هماهنگ نبودن با تحولات جهاني دانست كه به آسيب‌هاي شخصيتي، خانوادگي و اجتماعي جوانان منجر مي شوند. در كشور ايران، كاهش آسيب‌هاي اجتماعي جوانان درخواستي است كه همواره خانواده ها مطرح مي‌كنند و در واقع نگراني خانواده ها، نهادهاي اجتماعي و حاكميتي است. از جمله نهادها و سازمان‌هايي كه به كنترل و كاهش آسيب‌هاي اجتماعي جوانان مي پردازد، به صدا و سيماي جمهوري اسلامي يا همان رسانه ملي است. رسانه ملي با كاركردهاي آگاه سازي، اطلاع رساني، ارشادي، تفريحي و فراغتي، در پيشگيري از آسيب‌هاي اجتماعي جوانان و كاهش آنها در كنار ديگر نهادهاي اجتماعي و سياسي، نقش مهمي را ايفا مي كند. ازاين‌رو، در اين تحقيق مباني نظري و راهكارهاي كاربردي رسانه اي آن آمده است.
نوشته پيش رو نتيجه تحقيقي است كه به شيوه اسنادي در زمينه جايگاه و نقش رسانه ملي در ارتباطات اجتماعي دختران و پسران به كوشش محقق بزرگوار دكتر علي روشنايي انجام گرفته است. تأكيد اين تحقيق بر الگوهاي ديني و اسلامي ارتباطات اجتماعي دختران و پسران است. در واقع در شرايط فرهنگي حاكم بر جامعه ايران و جهان، رسانه ملي در زمينه ارائه الگوهاي ديني و اسلامي به اندازه‌اي كه انتظار مي‌رود، موفقيت لازم را به دست نياورده است. در زمانه موسوم به عصر اطلاعات و جامعه شبكه‌اي، ديگر همه مرزهاي سخت‌افزاري فروريخته و امكان محصور كردن يك جامعه در فضايي بسته وجود ندارد.در عين حال امكانات و بستر مربوط به جهان شبكه‌اي، اين امكان را به وجود آورده است كه انسان‌ها از حالت انفعالي و پذيرنده، به حالت فاعلي و عمل‌كننده تبديل شوند. به بيان ديگر، هر كس در حد توان و شرايط حاكم بر مناسباتش مي‌تواند سهمي هرچند اندك، در تعيين مناسبات حاكم بر زندگي خود داشته باشد. بررسي سوابق پژوهشي محقق نشان مي‌دهد كه ايشان آگاهي لازم به مباني نظري اين مباحث را تا اندازه‌اي دارد، اما مشكل اين است كه از يك سو، عزم كافي و فراگير براي عينيت بخشيدن به آن و از سوي ديگر، سازوكارهاي لازم براي تحقق آن وجود ندارد. مشكل ديگر هم نگاه برخي سياست‌گذاران است كه در اين زمينه، نگاهي ارزشي است. در واقع، اين گروه علم ارتباطات را بخشي از علوم انساني در نظر مي‌گيرند. البته در محتوا اين‌گونه است و گاه آن را مغاير با ارزش‌هاي خودي مي‌دانند. در پاسخ اين گروه بايد به اين نكته اشاره كرد كه مباني ارتباطات به عنوان يك علم، فارغ از محتواي ارتباط، همه جا كمابيش يكسان است؛ به ويژه اينكه سخت‌افزارهاي ارتباطاتي در دنيا كمابيش مشترك است. ازاين‌رو، اسلوب‌ها، تكنيك‌ها و شيوه‌هاي ارتباطي در يك جامعه ديگر نيز مي‌تواند استفاده شود. در بخشي از اين نوشته، و در حد اختصار، به اين مباني نظري اشاره شده است.
ايمان به راه، هدف، رهبري و آينده نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران، بي‌شك عظيم‌ترين سرمايه اجتماعي و اثربخش‌ترين عنصر قدرت نرم انقلاب اسلامي ايران است كه صيانت از آن و ارتقاي روزافزون آن، متناسب با تحولات خواسته و ناخواسته داخلي و خارجي، وظيفه‌اي خطير بر دوش نظام فرهنگي ـ رسانه‌اي اين جامعه قلمداد مي‌شود. اميدواري به زندگي، اميد به بهبود محيط و فضاي رشد و كار، حسن ظن به نظام سياسي و قضايي و اقتصادي، اميد به آينده بهتر و ... در كنار «اعتماد»، «رضايت» و «امنيت» از مهم‌ترين مؤلفه‌هاي توسعه و سلامت اجتماعي در مطالعات امروزين اجتماعي و در عين حال، مسئله‌اي فراگير و مبتلابه اكثر جوامع، حتي جوامع جهان اول مي‌باشد. بي‌شك طرح اين مسئله در جامعه ايران نيازمند نگاهي مستقل و وام‌گيري از مباني و چارچوب‌هايي بومي و ملي است كه از آبشخور هستي‌شناسي، انسان‌شناسي و جامعه‌شناسي اسلامي حاصل گردد. پژوهش حاضر با توجه به يكي از اولويت‌هاي اعلامي و حساس سازمان صداوسيما به عنوان اثرگذارترين دستگاه فرهنگي نظام ج.ا.ا در دهه چهارم انقلاب اسلامي، يعني ارتقاي اميد و اعتماد اجتماعي، از سوي مركز پژوهش‌هاي اسلامي صداوسيما به گروه مطالعات فرهنگ و ارتباطات مركز تحقيقات دانشگاه امام صادق عليه السلام پيشنهاد شد كه با درك و تفاهم نسبت به اين ضرورت، در طول نه ماه اجرا و تدوين گرديد.
فرهنگ هر جامعه نشان‌دهنده هويت آن جامعه است. اين فرهنگ از عناصر مختلفي همچون باورها، ارزش‌ها، هنجارها، بايد و نبايدها و آداب و رسوم تشكيل شده است. نوع معاشرت و ارتباط و تعامل انسان با پيرامون خود و ديگر انسان‌هاي جامعه، سبك زندگي وي را شكل مي‌دهد كه برگرفته از هويت فرهنگي اوست. گردشگري يكي از عوامل شكل‌گيري هويت فرهنگي و بروز سبك زندگي ديني است. گردشگري كنشي رفتاري است كه در تعامل انسان با ساحت‌هاي چهارگانه انسان‌ها، حيوانات، گياهان و جمادات، امكان بروز مي‌يابد. گردش در مقام كنشي اجتماعي، علاوه بر جنبه سياحتي و تفريحي، از جنبه فرهنگي و جامعه‌شناختي نيز مهم و درخور توجه است. در اثر پيش رو، مؤلف تلاش دارد با عرضه الگويي هرچند مختصر از نگرش دين اسلام و مكتب تشيع به گردشگري و سفر، ميزان اثرگذاري و نقش‌آفريني رسانه را در اين حوزه و كاستي‌هاي موجود را بررسي كند و راه‌كارهايي در اين زمينه پيشنهاد دهد. در فصل اول، مفاهيم كلي مربوط به گردشگري و تاريخچه‌اي مختصر از گردشگري در ايران و جهان بيان شده است. در ادامه، اهميت اين موضوع از نگاه قرآن و روايات بررسي خواهد شد. در فصل بعد، تعريف گردشگري اسلامي و نقش رسانه در رونق يا افول اين صنعت بزرگ و پردرآمد براي جامعه اسلامي مطرح شده است. در نهايت، با بررسي نقش حوزه علميه در رشد و توسعه اين صنعت بزرگ كه با مفاهيم دين اسلام گره خورده، راه‌كارهايي را براي تعامل و نقش‌آفريني بيشتر رسانه ملي در عرصه گردشگري بيان مي‌كنيم. متأسفانه به گردشگري در كشور ما بيشتر از جنبه اقتصادي و صنعتي آن توجه و از تأثير و تأثرات فرهنگي حاصل از تعامل گردشگر با افراد بومي مناطق گردشگري، غفلت شده است؛ در حالي كه هجمه فرهنگي اين صنعت، هزينه‌هايي به مراتب بيشتر از درآمد گردشگري، بر كشور، تحميل مي‌كند. اميد است كه اين اثر بتواند گامي هرچند كوتاه، در ترويج فرهنگ و سبك زندگي ديني در محدوده گردشگري و سفر بردارد.
با مطرح شدن موضوع ضرورت تغيير سياست جمعيتي نظام جمهوري اسلامي ايران و اعلام خطر برخي از كارشناسان در زمينه كاهش شديد جمعيت كشور، از اوايل سال 1391 موضوع تدوين «راهبردها و اقدامات ملي مربوط به جلوگيري از كاهش نرخ باروري و ارتقاي آن متناسب با آموزه‌هاي اسلامي و اقتضائات راهبردي كشور» در دستور كار شوراي عالي انقلاب فرهنگي قرار گرفت و در نهايت در تاريخ 2/3/1391 اين راهبردها به تصويب شوراي يادشده رسيد. در اين مصوبه به «فرهنگ‌سازي براي دستيابي به جمعيت مطلوب و اصلاح بينش و نگرش مسئولان و مردم نسبت به پي‌آمدهاي منفي كاهش باروري به ويژه زيرحد جانشيني» توجه ويژه‌اي شده و بر همين اساس در بند 1 ماده 3 آن، «تهيه طرح جامع توليد و اجراي انواع برنامه‌هاي آموزشي، پژوهشي، اطلاع‌رساني، نمايشي، تبليغي و غيره در رسانه‌هاي جمعي به ويژه صدا و سيما و شبكه‌هاي استاني آن با هدف گفتمان سازي و ترويج فوايد فرزندآوري و تبيين آثار منفي كاهش نرخ باروري، با رعايت شرايط و مقتضيات راهبردي» يكي از اقدام‌هاي ملي متناسب با راهبردهاي جلوگيري از كاهش نرخ باروري و ارتقاي آن، برشمرده شد. با توجه به اين مصوبه، رسانه ملي بايد راهبردها، سياست‌ها و برنامه‌هاي خود براي تغيير گفتمان موجود در زمينه فرزندآوري را به روشني تدوين و بر اساس برنامه‌اي دقيق و حسابشده گفتماني جديد را در جامعه حاكم كند. گفتماني كه در نهايت به عبور از مرحله بحراني كاهش جمعيت و افزايش آن تا رسيدن به حد مطلوب بينجامد. بر اين اساس، اداره كل خدمات رسانه‌اي مركز پژوهش‌هاي اسلامي صدا و سيما از اوايل زمستان سال 1391 طرح تدوين راهبردها، سياست‌ها و برنامه‌هاي رسانه در زمينه افزايش جمعيت را با بهره‌گيري از روش تحليل كيفي و مصاحبه با كارشناسان حوزه‌هاي گوناگون دين پژوهي، زن و خانواده، جامعه‌شناسي، رسانه و ارتباطات، در دستور كار خود قرار داد و بحمدالله موفق شد كه در كمترين زمان ممكن نتايج پژوهش خود را در اختيار مديران و برنامه‌سازان رسانه ملي قرار دهد. كتاب حاضر، دست‌آورد اين طرح پژوهشي, است كه اميدواريم رسانه ملي را در اتخاذ بهترين راهبردها و سياست‌ها در حوزه يادشده ياري دهد. در پايان از همه كساني كه در به ثمر نشستن اين طرح پژوهشي نقش داشتند؛ به ويژه مجري طرح جناب آقاي دكتر ابراهيم شفيعي سروستاني و همه كارشناساني كه در چارچوب اين طرح با آنها گفت‌وگو شده است, سپاس‌گزاري و براي همه آنها آرزوي موفقيت مي‌كنيم.
