كوتاهي و ايجاز، از پر اهميت‌ترين كاركردهاي زيرنويس و پيام‌هاي كوتاه به شمار مي‌رود. از آنجا كه يكي از مهمترين اهداف رسانه ملي، توجه و اهتمام به بزرگداشت مناسبت‌هاي ملي و مذهبي است، اين قالب نوين به عنوان قابليتي ارزشمند مي‌تواند در انتقال محتوايي ديني و اجتماعي براي مخاطبان نقش‌آفريني كند. آنچه پيش‌روي شما عزيزان است، تلاش است در اين زمينه با تأكيد بر ويژگي‌هاي منحصر به فرد قالب زيرنويس‌ها كه در دو جلد ويژه‌مناسبت‌هاي قمري و شمسي تقديم برنامه‌سازان رسانه ملي شده است.
كوتاهي و ايجاز، از پر اهميت‌ترين كاركردهاي زيرنويس و پيام‌هاي كوتاه به شمار مي‌رود. از آنجا كه يكي از مهمترين اهداف رسانه ملي، توجه و اهتمام به بزرگداشت مناسبت‌هاي ملي و مذهبي است، اين قالب نوين به عنوان قابليتي ارزشمند مي‌تواند در انتقال محتوايي ديني و اجتماعي براي مخاطبان نقش‌آفريني كند. آنچه پيش‌روي شما عزيزان است، تلاش است در اين زمينه با تأكيد بر ويژگي‌هاي منحصر به فرد قالب زيرنويس‌ها كه در دو جلد ويژه‌مناسبت‌هاي قمري و شمسي تقديم برنامه‌سازان رسانه ملي شده است.
تاريخ اسلام سرشار از حوادث تلخ و شيريني است كه هر يك در جاي خود، اهميتي ويژه و پيام هايي ارزشمند براي هميشه بشريت در بردارد. در اين ميان، محرم و صفر به سبب رخدادهاي مهمي چون «حادثه كربلا» و پيامدهاي آن، «رحلت حضرت رسول اكرم صلي الله عليه و آله »، شهادت امام حسن مجتبي(ع)، امام سجاد(ع)، امام رضا(ع)، تغيير قبله مسلمين، ولادت امام محمدباقر(ع) و امام موسي كاظم(ع) جايگاه ويژه اي دارد. رسانه عظيم صدا و سيما به لحاظ فراگيري آن از جهات مختلف، اهميت ويژه اي در دنياي ارتباطات دارد و نقش تبليغي بزرگي در اين مناسبت ها بر عهده دارد. به انجام رساندن صحيح اين رسالت عظيم و بهره مندي صحيح از اين سرمايه كلان ملي تأثيري چشمگير در هدايت جامعه اسلامي، بخصوص قشر جوان و نوجوان خواهد داشت. در اين مختصر، ابتدا مقدمه اي تحت عنوان ارزيابي كلي برنامه هاي صدا و سيما در مناسبت هاي اسلامي بيان و سپس به اجمال برنامه هاي مختلف صدا و سيما در محرم 79 ارزيابي خواهد شد.
قال الامامُ الرِّضا عليه السلام : «رَحِمَ اللّهُ عَبْدا اَحْيي أمْرَنا» فَقُلْتُ لَهُ: «فَكَيفَ يحْيي أمْرَكُمْ؟» قالَ: «يتَعَلَّمُ عُلُومَنا و يعَلِّمُها النّاسَ، فَإِنَّ النّاسَ لَوْ عَلِمُوا مَحاسِنَ كَلامِنا لاَتَّبَعُونا». اداره كل پژوهش هاي اسلامي رسانه افتخار دارد كه در طول بيست سال گذشته براي نشر و گسترش فرهنگ اهل بيت عليهم السلام در موضوعات مختلف، آثار و تأليفاتي را با اهداف تأمين محتواي برنامه سازي رسانه ملي ارائه كرده است. كتاب حاضر، مجموعه اي است از متون مناسبتي درباره پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله كه در شش بخش كلي شخصيت‌شناسي، سيره‌شناسي، انديشه‌شناسي، بخش متون ادبي، محورهاي برنامه‌سازي و منبع‌شناسي با هدف كمك فكري به گروه هاي مختلف برنامه‌سازي تهيه و تدوين شده است. درباره نوشتار حاضر بيان چند نكته لازم است: 1. محتواي اين مجموعه نوشتارهاي اكثراً كوتاهي است كه هر كدام به صورت مستقل (بدون ارتباط الزامي به قبل و بعد) قابل استفاده است. 2. اين مجموعه به دليل اينكه از آثار مختلف در اين زمينه جمع شده است، ممكن است به صورت طبيعي از لحاظ قلم و نگارش متفاوت باشد. 3. تلاش شده است كه اين نوشتار به لحاظ منطقي در ذيل بخش هاي مختلف و منطقي تدوين گردد كه اميدواريم مورد استفاده برنامه-سازان محترم قرار گيرد. 4. در بخش محورهاي برنامه سازي با هدف استفاده بهينه سعي شده تا بر اساس گروه هاي برنامه ساز محوريابي انجام شود و در عين حال نسبت به مسائل روز جامعه نيز تناسب بيشتري داشته باشد. 5. با توجه به اينكه در نظر داريم درباره همه معصومان عليهم السلام چنين مجموعه اي ارائه شود، از هر گونه انتقاد و پيشنهاد براي ارتقاي كيفي اين‌گونه آثار استقبال مي‌كنيم. در پايان از همه عزيزاني كه ما را در تهيه و تدوين اين مجموعه ياري نمودند، تشكر فراوان مي‌كنيم؛ به‌ويژه از سركار خانم سقلاطوني و آقايان حسيني هرندي، حسيني ايمني، جعفرزاده و عباسي كه با تلاش هاي خود اين مجموعه را به سامان رساندند و از ساير همكاران اداره كل و مديريت خدمات پژوهشي كه در چاپ اثر زحمات فراواني كشيدند. گروه تاريخ و مناسبت ها اداره كل پژوهش‌هاي اسلامي رسانه
اين پژوهش بر آن است تا زواياي گوناگون معراج پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) را كه مهماني قدسيان و عرشيان بود در قالب گفتارهايي هم چون: معراج در آيينه قرآن و روايات، نگاه تاريخي به معراج، معراج از ديدگاه اهل سنت، شبهه هاي معراج و عبرت هاي آن به تصوير بكشد.
مقام معظم رهبري، حضرت آيت‌الله خامنه‌اي (دام عزه) سال 1388 را سال «حركت به سوي اصلاح الگوي مصرف» ناميده‌اند. ايشان قبل از اين نيز در پيام‌ها، سخنراني‌ها و نام‌گذاري سال‌ها به صرفه‌جويي اشاره مي‌كردند، ولي در اين سال، مردم را به حركتي تازه فراخواندند كه در استمرار و تعالي انقلاب نقش بسيار مهمي دارد. انقلاب شكوهمند مردم ايران در سال 1357 به بار نشست و در نخستين گام، پس از انهدام نظام سياسي شاهنشاهي و استقرار نظام مبارك جمهوري اسلامي، تمام تلاش‌ها به استقرار نهادهاي سياسي جديد معطوف گشت. اين پيروزي در دومين گام، حركتي را به وجود آورد كه امام عظيم‌الشأن آن را «انقلاب دوم» ناميدند. گام دوم انقلاب، حركت عظيم فرهنگي براي اصلاح نظام آموزشي، متون آموزشي، عقلانيت كارشناسي و هر آنچه «فرهنگ» ناميده مي‌شود، بر اساس آموزه‌هاي شرقي و انسان‌ساز اسلامي بود. از اين گام نيز دستاوردهايي براي نظام حاصل شده است، ولي به علت پيچيدگي، بي‌نظير بودن و فراهم نشدن همه لوازم اين حركت، تا رسيدن به قله‌هاي مورد قبول، راهي طولاني در پي است. هشدارهاي پياپي رهبري در امور گوناگون فرهنگي، شاهد و راهنمايي براي اين مطلب است. شايد اگر اين گام به نيكي و كمال برداشته شده بود، اينك با مسئله‌اي با عنوان «اصلاح الگوي مصرف» روبه‌رو نبوديم. با شرايط موجود و با توجه به بحران اقتصادي غرب و سردرگمي انديشمندان جهان در معرفي الگوي درست زندگي اجتماعي به‌ويژه در عرصه اقتصاد اين حركت مي‌تواند گام سوم يا انقلابي اقتصادي باشد. اگر بر اساس آموزه‌هاي اسلامي فرمول‌ها و الگوهايي در مصرف و مناسبات اقتصادي به دست آيد، در پيشبرد اهداف انقلاب و اصلاح مناسبات جهاني و صدور انقلاب نقشي اساسي خواهد داشت. كتاب حاضر، برگزيده‌اي از مقالات ماهنامه «سياحت غرب» است كه در زمينه مصرف در دنياي امروز به قلم نويسندگان غربي نگاشته شده است.
مقام معظم رهبري به عادت مألوف و سيره حسنه خويش در سنوات اخير، سال 1393 را سال «اقتصاد و فرهنگ با عزم ملي و مديريت جهادي» نام نهاده است و در توضيح آن خطاب به ملت ايران فرمودند: در نگاه به سال ۹۳ آنچه به نظر اين حقير مهم‌تر از همه است، دو مسئله است: يك مسئله همين مسئله اقتصاد و ديگري مسئله فرهنگ است. در هر دو عرصه و در هر دو زمينه توقعي كه وجود دارد، تلاش مشتركي است ميان مسئولان كشور و آحاد مردم. آنچه براي بناي زندگي و سازندگي آينده مورد انتظار است، بدون مشاركت مردم تحقق‌پذير نيست. بنابراين، علاوه بر مديريتي كه مسئولان بايد انجام بدهند، حضور مردم در هر دو عرصه لازم و ضروري است؛ هم عرصه اقتصاد، هم عرصه فرهنگ. بدون حضور مردم كار پيش نخواهد رفت و مقصود تحقق پيدا نخواهد كرد. مردم در گروه‌هاي گوناگون مردمي با اراده و عزم راسخ ملي مي‌توانند نقش‌آفريني كنند. مسئولان هم براي اينكه بتوانند كار را به درستي پيش ببرند، احتياج به پشتيباني مردم دارند. آنها هم بايستي با توكل به خداي متعال و با استمداد از توفيقات و تأييدات الهي و كمك مردمي، مجاهدانه وارد ميدان عمل بشوند؛ هم در زمينه اقتصاد و هم در زمينه فرهنگ. به گمان من آنچه در اين سال جديد پيش رو داريم، عبارت است از اقتصادي كه به كمك مسئولان و مردم شكوفايي پيدا كند و فرهنگي كه با همّت مسئولان و مردم بتواند سمت و سوي حركت بزرگ كشور ما و ملت ما را معيّن كند. لذا من شعار امسال را و نام امسال را اين قرار دادم: «اقتصاد و فرهنگ با عزم ملي و مديريّت جهادي». چنين به نظر مي‌رسد در شعار سال، تحقق دست كم سطوحي از اقتصاد مقاومتي به منزله هدف و آرمان و تأكيد بر مؤلفه كليدي و زيرساختي فرهنگ و دو مؤلفه تابع؛ يعني عزم ملي و مديريت جهادي (به عنوان دو عنصر رواني، فرهنگي، اجتماعي و مديريتي) به عنوان عوامل زمينه‌اي و موجده اين مهم و راهبردي اراده‌ها و انگيزه‌ها در خلق حماسه نيمه‌تمام اقتصادي (معوق ماندن شعار سال 1392) صورت پذيرفته است. ساير ملاحظات همچون نگاه آسيب‌شناختي به فرهنگ و تأكيد مجدد بر موضوع تهاجم فرهنگي دشمن كه مقام معظم رهبري در سخنراني روز اول فروردين در حرم مطهر رضوي مطرح كرد، از يك سو در راستاي بسترسازي فرهنگي براي خلق حماسه اقتصادي صورت پذيرفته است و از سوي ديگر، هشداري جدي به همه مسئولان و متوليان فرهنگي و آحاد مردم است كه مبادا در كشاكش درگيري با مشكلات و معضلات اقتصادي و سياسي، از توجه و اهتمام به ركن ركين و عنصر بنيادين و هويت‌بخش فرهنگ كه چراغ راهنما و موتور محرك جامعه در مسير رسيدن به اهداف متعالي است، غفلت كنند؛ بنياني كه تقريباً در همه سال‌هاي بعد از پيروزي انقلاب، به ويژه بعد از دوران دفاع مقدس، همواره و به شيوه‌هاي مختلف در كانون تهاجم آشكار و پنهان دشمن قرار داشته است. برداشت ديگر از شعار سال، با ارجاع به مجموع قراين مستفاد از مواضع رهبري در چند سال اخير، نگاه استقلالي به فرهنگ و نيز نگاه استقلالي يا تبعي به اقتصاد مقاومتي در يك رابطه عرضي يا طولي است. عزم ملي و مديريت جهادي نيز از جمله مقوّمات و ملزومات رسيدن به موفقيت در هر دو حوزه فرهنگ و اقتصاد است. مقام معظم رهبري در چند سال اخير علاوه بر يادآوري‌هاي مكرر در خصوص تهاجم فرهنگي دشمن، به ضرورت بازسازي و اصلاح وضعيت فرهنگي كشور در قالب مهندسي فرهنگ، مهندسي فرهنگي، سبك‌هاي موجود زندگي و... اهتمام ويژه‌اي مبذول داشته و به ضعف‌ها و كاستي‌هاي فرهنگي و زمينه‌هاي داخلي تهاجم توجه داده و كارگزاران فرهنگي را به اقدامات مقتضي ترغيب كرده‌اند. ازاين‌رو، شكوفايي ظرفيت‌هاي فرهنگي و بازخواني و اصلاح فرهنگ موجود، هم به صورت مستقل و هم به عنوان زمينه و بستر تحقق حماسه اقتصادي در گفتمان اخير رهبري، جنبه كانوني داشته و دال مركزي و محوري شمرده مي‌شود.
حضرت معصومه عليهاالسلام، شجره طيبه اي است كه بركت وجودش، آبشخور دل هاي شيفته مؤمناني است كه در برهوت هستي در پي آب حياتي مي گردند. او عطيه اي الهي است كه دركِ ژرفاي اقيانوس فضايلش در توان ما نيست. در ساحل بي كران كرامات او، جز دستي نتوان تر كرد و جز جرعه نشايد كه نوشيد. جايگاه رفيع او خيره كننده ديدگان هر صاحب بصيرتي است، چنان كه دل و جان را مي آكند و توان هر بيان و كلامي را از انسان مي ستاند. در اين ميان، تنها نگريستن به سيره عملي و شيوه رفتاري اوست كه ما را با ژرفاي كمالات و فضيلت هاي وي آشنا مي سازد. در واقع، زندگي نامه زيبا، پر نكته و آموزنده او، آيينه اي است كه فضايلش را بر رواق دل ها مي تاباند و شبستان جان را چون روز روشن مي سازد. اين مجموعه به دنبال بازشناسي جلوه هايي از شخصيت اين بانوي بزرگ و معرفي آن به مشتاقان «الگو طلب» و «نمونه خواه» است. شايسته است كه زندگي سراسر نورانيت اين اسوه همه اعصار و قرون را به دقت بنگريم و آموزه هاي آن را در زندگي به كار بنديم. اين مجموعه با استفاده از آثار حضرت آيت الله سيدجعفر ميرعظيمي، مرحوم استاد محمد محمدي اشتهاردي، سيدحسين اسحاقي و پژوهش خواهران و نويسندگان ارجمند ماه نامه ادبي اشارات به بار نشسته است. اميد كه مورد استفاده اصحاب رسانه ملي قرار گيرد.
مسئله منجي و موعود از مهم ترين مسايل مطرح در اديان و مذاهب گوناگون است. اين نوشتار، مهدويت را از ديدگاه اهل سنت به بحث گذارده است. اين مجموعه گامي است هرچند كوچك براي شفاف تر كردن چهره وجودي حضرت مهدي(عج) و زدودن اختلاف هاي مسلمانان و رسيدن به وحدت اسلامي. عنوان هاي اين مجموعه عبارت است از: بررسي شخصيت فردي حضرت مهدي(عج)، حكومت مهدوي و مسايل پيرامون آن و انتظار مصلح در ديدگاه اديان و ملل گوناگون. در پايان نيز به برخي شبهه ها كه در اين زمينه وجود دارد، پاسخ داده است.
اربعين حسيني و آيين هايي كه در آن روز برگزار مي شود، نمايشي بي همتا از شور و شعوري اسلامي است كه مي تواند علاوه بر درمان دردهاي جهان اسلام، بهترين و مؤثرترين عامل براي معرفي اسلام حقيقي در جهان باشد. با فرا رسيدن ايام اربعين حسيني، شور غير قابل توصيفي بين شيعيان و دوستداران حضرت ابا عبدالله(ع) ايجاد مي شود. رمز و راز جاودانگي اين شور حسيني را مي توان در توصيه بزرگان دين و رهنمودهاي عالمان و سخنوران و مبلغان جستجو كرد.بي شك اين ايام از روزهاي خداست و تعظيم و بزرگداشت آن ، تكليف همه منتظران ظهور. مروري بر آيات كلام خدا ، يادآور اين تذكر است.در قرآن توصيه شده است كه مؤمنان ايام الله را يادآور شوند تا اين روزهاي بزرگ الهي فراموش نشود. اربعين در تداوم واقعه كربلا است؛ از اين رو براي پاس داشتن روز عاشورا كه از اعظم ايام الله است، در روز اربعين عاشقان حسيني با حركت امام حسين(ع) تجديد عهد مي كنند و اين تجديد عهد را در بهترين وجه خود يعني رفتن به زيارت كربلا ابراز مي نمايند. از اين روست كه در روايت امام حسن عسكري(ع)، زيارت امام حسين(ع) در روز اربعين را از علائم مؤمن دانسته اند. سنت پرمفهوم پياده‌روي براي زيارت اربعين حضرت سيدالشهداء7 كه ميراث گران‌سنگ عالمان بزرگ شيعي براي ماست توفيقي عظيم و وصفناپذير است كه براي تاثير بيشتر از اين سفرِ معنوي لازم است تا زائران، آدابي را رعايت كنند و كاربهدستانِ اين بزرگترين تجمع انساني، تمهيدات لازم براي رعايت آن آداب را فراهم سازند. اين مهم با عنايت به تبليغات مغرضانه دشمنان اسلام و مهاجمان سياسيِ رسانه‌اي نسبت‌به وحدت جوامع شيعي خاصه عراق و ايران، حساسيت مضاعفي پيدا كرده است. ادارهكل پژوهش‌هاي اسلامي رسانه با درك اهميت مفهوم زيارت، ابعاد مناسك اربعين و حساسيت‌هاي آداب پياده‌روي اربعين، اثر حاضر را در شش بخش و در 232صفحه تدوين و فراروي مخاطبان قرار داده است. بخش اول : مروري بر مباني ، فلسفه، ويژگي ها و آداب زيارت اربعين است.بخش دوم: به يادداشت هاي اربعيني مي پردازد و درآن به بايدها و نبايدهاي سياست هاي رسانه، ابعاد معنوي مناسك و نقش هدايتگري رسانه در اربعين اشاره شده است.بخش سوم به معارف حسيني اختصاص يافته است و درآن بخشي از پيام ها و عبرت هاي نهضت عاشورا تبيين شده است. در بخش چهارم : رهنمودهاي بزرگان دين، مراجع ، علما ،شخصيتهاي برجسته داخل و خارج كشور و كارشناسان معارفي رسانه دست چين شده است. بخش پنجم : مروري بر مهمترين آداب سفر اربعين از نگاه روايات معصومين(عليهم السلام) است و بخش آخر مربوط مي شود به حوزه ادبيات اربعين كه در آن به معرفي اشعار ناب ، متن ادبي و معرفي آثار منتشر شده در اين حوزه ( در چند قالب كتاب هاي تحليلي ،داستان، سفرنامه و مقاله پرداخته است. اميد است اين مجموعه براي سياستگذاران و مديران مراسم اربعين و فعالان فرهنگي رسانه‌اي اين موسم الهي مؤثر واقع شده و رهتوشهاي مفيد براي زائران كوي عشق باشد. (لازم به يادآوري است نسخه الكترونيكي اين اثر در سايت اداره كل پژوهش هاي اسلامي رسانه بارگذاري شده است)
