بدون شك تبيين و توجه به مناسبتهاي ديني با درون مايه برگرفته از معارف الهي و فرهنگ اسلامي در ذات خود علاوه بر تعظيم شعائر مذهبي و ارزش هايي همچون عزت ملي، وحدت ملي و روح مشاركت جويي، مي تواند عاملي براي ايجاد دلبستگي بيشتر مردم به آموزه هاي ديني و آرمان هاي ناب اسلامي باشد. از سويي بنابر تعاليم ديني و اسلامي، بزرگداشت مناسبتها و ايام الله و تعظيم شعائر الله بهعنوان مصاديق تحول انسان و تحقق شايسته اين مهم معرفي شده است و نقش عمدهاي در اشاعه فرهنگ غني اسلامي دارد. از ديگر سو بهدليل دو ويژگي مهم «ديني و مليبودن» سازمان صداوسيما، مناسبتهاي ديني و ملي جز جدانشدني از فرايند توليد و پخش در برنامه ريزي خرد و كلان اين رسانه بزرگ بهشمار ميآيند. اين موضوع بزرگترين فلسفه وجودي توليد اين اثر در اداره كل پژوهش هاي اسلامي رسانه است. اهميت اين موضوع، اداره كل پژوهشهاي اسلامي رسانه را بر آن داشت تا با تدوين مجموعهاي با عنوان «ايدهها؛ دستينهاي براي پژوهشگران و برنامهسازان» علاوه بر معرفي آثار مناسب با مناسبت هاي مذهبي كه در اداره كل منتشر شده است به معرفي محورها، موضوعها و ايده هاي پيشنهادي براي گروه هاي مختلف برنامهساز در رسانه ملي بپردازد. اميد است اين تلاش اندك، گامي مؤثر در پيشبرد اهداف رسانه ملي باشد. اين اثر دومين دفتر مجموعه «ايده ها»ست كه در آن به مناسبت هاي شمسي و قمري فصل تابستان مي پردازد. در طراحي اين كتاب سعي شده است برخي از مهمترين دغدغه هاي پژوهشگران و برنامه سازان در حوزه انقلاب اسلامي، تاريخ و مناسبتها مورد توجه قرار گيرد كه در ذيل به آنها اشاره ميشود. درج دقيق تاريخ و مناسبتهاي شمسي، قمري و ميلادي با استفاده از منابع معتبر و با آخرين اطلاعات جمع آوري شده از مركز تقويم ژئوفيزيك دانشگاه تهران (مصوبه شوراي فرهنگ عمومي) معرفي آيات و روايتهاي مناسب با مناسبت روز معرفي كتاب، نشريه و ويژهنامه هاي مناسب با مناسبتهاي مهم ملي و مذهبي معرفي موضوعها و ايده هاي پيشنهادي مناسبتهاي مذهبي براي گروه هاي مختلف برنامهساز با هدف جلوگيري از تكراريشدن مباحث كارشناسي شبكه ها در ايام منتسب به معصومان(ع).
مقام معظم رهبري طبق يك سنت حسنه، با توجه به ضرورتهاي موجود و شرايط سياسي و اقتصادي و اجتماعي و نيز ترفندها و توطئههاي دشمنان، براي هر سال، نام و شعار خاصي برميگزينند. رهبر فرزانه انقلاب، در اهميت اين موضوع ميفرمايند: ... شعار سال با دو منظور مطرح ميشود: يكي جهتدادن به سياستهاي اجرايي و عملكرد مسئولين دولتي و مسئولين حكومتي است، يكي توجيه افكار عمومي است؛ يعني افكار عمومي توجّه پيدا كنند به اينكه چه مسئلهاي امروز براي كشور مهم است. براين اساس، نام حمايت از كالاي ايراني را براي سال 1397 انتخاب و در توضيح آن ميفرمايند: ... امروز براي كشور، مسئله كالاي ايراني يك مسئله مهمّي است. .... شعار امسال، هم خطاب به مسئولين است، هم خطاب به مردم است. شعار امسال حمايت از كالاي ايراني است. كالاي ايراني يعني محصول نهايي كار و سرمايه و فعّاليّت اقتصادي و ذهن و ابتكار و همهچيز. سرمايهگذار با سرمايه خود، كارگر با كار خود، طرّاح با ذهن خود و با دانش خود، اينها همه تلاش ميكنند و محصول [كار آنها] ميشود كالاي ايراني. بنابراين چيز باعظمتي است، چيز بسيار مهمّي است، اين را بايستي حمايت كرد. در حمايت از اين كالاي ايراني، كه محصول تلاش فعّالان اقتصادي و فعّالان كارگري و سرمايهگذاران و برنامهريزان و طرّاحان و مانند اينها است، هم مردم نقش دارند بهعنوان توليدكننده كالاي ايراني، هم مردم نقش دارند بهعنوان مصرفكننده كالاي ايراني؛ هم بايد توليد كنند، هم بايد مصرف كنند؛ هم بايد در توليد تلاش كنند... در اينباره، مسئوليتهايي متوجه رسانه ملي است كه از جمله آنهاست: تبيين ابعاد مختلف موضوع، اصول و مباني و راه و روشهاي تحقق آن، وظايف مسئولين و مردم، پيگيري فعاليتهاي قواي سهگانه و ارائه گزارش از عملكردها و... بر اين اساس، يكي از كارهاي ضروري در انواع فعاليتهاي دستاندركاران رسانه ملي به ويژه برنامهسازان، تبيين مباني موضوع سال و بررسي موضوع از زواياي مختلف و مناسب با نياز مخاطبان است. ادارهكل پژوهشهاي اسلامي رسانه با درك اين نقش اساسي و بر اساس مأموريت راهبردي و وظايف ذاتي خويش و به هدف ياريرساندن به برنامهسازان محترم رسانه ملي اين مجموعه را تقديم ميكند . برخي از مهمترين عناوين اثر پيشرو به شرح ذيل است: ـ اصول و مباني توليد و مصرف كالاي داخلي (در آيات و روايات) ـ حمايت از توليد و مصرف كالاي داخلي از منظر امام خميني رحمه الله و مقام معظم رهبري(مدظله العالي) ـ خانواده و حمايت از كالاي ايراني با تأكيد بر نقش رسانه ملي (محورها و ايدههاي برنامهسازي) ـ تجربههاي موفق اقتصادي در كشورهاي جهان و... اين پژوهش در گروه انقلاب اسلامي، تاريخ و مناسبتهاي دفتر پژوهشهاي كاربردي دين و رسانه به سرانجام رسيده كه اميدواريم ويراست دوم كتاب ساخت ايران مورد استفاده مديران و برنامهسازان رسانه ملي قرار گيرد از همه عزيزاني كه در به ثمر نشستن اين مجموعه نقش داشتند بهويژه نويسندگان و پژوهشگران محترم آقايان: سيدصادق سيدنژاد، حجتالاسلام والمسلمين عبدالله جلالي، حجتالسلام والمسلمين محمد طوسي، احسان آذركمند، عيسي زارعي، حميد رحماني، محمدمهدي قرباني و خانمها: فريده پيشوايي، زهرا متعلم و فاطمه جهانگير صميمانه تشكر و قدرداني ميكنيم.
اهميت و ارزش اميد در فرد و اجتماع، امري مهم و بديهي است كه يكي از مؤلفههاي ارزشمند سرمايه اجتماعي بهشمار ميآيد. بيشك، يكي از سازمانهاي اثرگذار در ايجاد اميد و تقويت اين سرمايه اجتماعي، رسانهها بهويژه رسانههاي صوتي و تصويري است. صداوسيماي جمهوري اسلامي ايران، يكي از رسانههاي مؤثر در مصاف جنگ نرمِ رسانهاي، موظف است اين سرمايه اجتماعي را تقويت كند و روح اميد را در جامعه بدمد. ازاينرو ادارهكل پژوهشهاي اسلامي رسانه در راستاي انجام وظايف محوله، اين مجموعه را كه داراي فصول مختلفي در باب اميد و اميدبخشي در رسانه است، تهيه كرده و در پنج فصل در اختيار مديران و برنامهسازان رسانه ملي قرار داده است. موضوع فصلهاي اين كتاب عبارت است از: فصل اول: كلياتي در باب اميد و اميدبخشي؛ فصل دوم: اميد و اميدواري در فرهنگ اسلامي؛ فصل سوم: راهبردها، سياستها، راهكارهاي رسانهاي و محورهاي موضوعي براي برنامهسازي؛ فصل چهارم: اميد در آينه حكايتهاي تاريخي و سيره معصومان(ع) و در پايان، كتابها و مقالاتي كه درباره اميد به رشته تحرير درآمدهاند، معرفي شده است. اميدواريم اين پژوهش بتواند براي خوانندگان محترم، مفيد باشد و گامي هرچند كوچك در راستاي تعميم اين سرمايه اجتماعي؛ يعني اميد برداشته باشيم. لازم است از گروه مطالعات اجتماعي و رسانه و گروه اعتقادات و رسانه سابق كه اين اثر در آنجا سامان يافته و نيز تمام كساني كه در پديدآمدن اين كتاب ما را ياري كردند تشكر و قدرداني كنيم، بهويژه از آقايان: سيدعلي موسوي ميركلايي، محمد اعتضادالسلطنه، مجيد خبازي و سركار خانم الهه صابري كه جمعآوري و تنظيم فصول مختلف كتاب به همت ايشان به نتيجه رسيد.
برگزاري مجالس عزاداري امام حسين(ع) در پرورش شعور و شور مذهبي مسلمانان نقش بسياري داشته است. عظمت بيمانند واقعه خونين عاشورا و بهدنبال آن، نقش محافل سوگواري امام حسين(ع) و ياران باوفايش، اين رخداد را به موضوع مهم و سترگي تبديل كرده است. موضوعي كه همواره الهامبخش و سرآغاز حركتهاي مهم بهشمار ميآمده و در طول تاريخ، منشأ روشنگري و راهيابي به حقيقت بوده است. اين مجالس، زمينه آشنايي مردم را با معارف اهلبيت و مسائل روز جهان اسلام، فراهم ميكند و سبب تقويت باورهاي اخلاقي مردم ميشود. در واقع، مجالس عزاداري مانند دانشگاهي است كه مردم در آن آموزش ميبينند، بدون اينكه به تشكيلات خاصي يا بودجه معيّني نيازمند باشند. البته به مرور زمان، سليقهها، فرهنگها و آداب و رسوم مناطق، ناخواسته، بر ساختار و ماهيت مجالس عزاداري، اثر ميگذارد و گاهي زمينه انحراف آنها را فراهم ميآورد. دشمنان قسمخورده اسلام كه آثار شگرف اين مجالس را ديدهاند، بيكار ننشستهاند و سالهاست ميكوشند اين مجالس را از معنويت راستين تهي كنند. ازاينرو، شناسايي سيره رفتاري و عملي ائمه(ع)، در زدودن اين خرافات از دامان مجالس عزاداري نقش فراواني دارد. آقاي ايرج حجازي پژوهشگر پژوهش حاضر، ميكوشد در اين نوشته سيره معصومان(ع) را در برپايي اين مجالس بازگويد تا بدين ترتيب برنامهسازان رسانه را در ساخت برنامهها ياري رساند.
بيانيه گام دوم، تنها يك موضوع براي طرح كردن نيست؛ بلكه يك مسير براي پيمودن است و اگر با نگاه موضوعي با اين مقوله حياتي مواجه مي شويم، مي خواهيم اين موضوع را فهم كنيم كه در مسير آن حركت كنيم. اگر اين نگرش در مورد بيانيه گام دوم جاي خود را به تلقي هاي غلط و موقت از اين بيانيه جاري بدهد، همت و عزم همگاني براي تنظيم حركت شان در مدار بيانيه گام دوم صورت خواهد پذيرفت. بهعبارت مختصر، نتيجه فهم درست بيانيه گام دوم، تولد يك سوال اساسي در ذهن جامعه انقلابي است؛ «سهم من در مسير تحقق اهداف و آرمانهاي بيانيه گام دوم انقلاب چيست»؟ بنابراين سهم يابي و جانمايي هر كدام از اقشار و صنوف جامعه در اين حركت جمعي بسيار اهميت دارد. پيرو اين مسأله به سفارش مركز پژوهش هاي اسلامي سازمان صداوسيما بر آن شديم كه در اين نوشتار با روش تفسير متن به متن، نقش رسانه ملي را در گام دوم بر محور بيانات رهبر معظم انقلاب، مورد تامل قرار دهيم. باشد كه مقدمه اي براي اصلاح و ترميم نارسايي ها و حركت به سمت رسانه تراز انقلاب اسلامي باشد.
از آنجا كه يكي از راه هاي معرفي افراد عالِم، بهتصويركشيدن زندگي، شخصيت و زندگي آنهاست. ادارهكل پژوهشهاي اسلامي رسانه از اين زاويه، زندگي برخي از بزرگان و مشاهير برجسته در حوزه دين و معارف اسلامي را در قالب نمايشنامه راديويي در دو جلد (جلد اول با نام آينههاي زلال مربوط به شش شخصيت بزرگ از عالمان تشيع: ميرزاي قمي، شيخ عباس قمي، زكريابن آدم، شيخ صدوق، عليبن ابراهيم قمي و قطبالدين راوندي و جلد دوم با عنوان صدوق دين شامل زندگي شيخ صدوق) به مخاطبان رسانه ملي معرفي كرده است. ضمن تشكر از نويسندگان اين نمايشنامهها، كه در توليد اين اثر، نقش مؤثري داشتند، اميد است اين مجموعه براي برنامهسازان مفيد واقع شود. لازم به يادآوري است فايل الكترونيكي اين مجموعه در پايگاه اطلاعرساني ادارهكل پژوهشهاي اسلامي رسانه به آدرس www.irc.ir بارگذاري شده است. ادارهكل پژوهشهاي اسلامي رسانه
ابنبابويه معروف به شيخ صدوق ملقب به رئيسالمحدثين، يكي از حديثشناسان شيعه است كه با جمعآوري روايات اهلبيت و تأليف آنها، خدمات بيبديلي به اسلام و تشيع كرد. شيخ صدوق خدمات بيبديلي به جهان اسلام انجام داد و در واقع، يكي از اركان فقه شيعه به شمار ميرود، در ايران، ۱۵ ارديبهشت را روز بزرگداشت وي ناميدهاند. به همين مناسبت به گزيدهاي از خدمات اين محدث بزرگ عالم تشيع ميپردازيم.
بسيج عبارت است از مجموعهاي كه در آنها پاكترين انسان ها ، فداكارترين و آماده به كارترين جوانان كشور، در راه اهداف عالي اين ملت و براي كمال رساندن و به خوشبختي رساندن اين كشور جمع شدهاند. ... مجموعهاي كه دشمن را بيمناك و دوستان را اميدوار و خاطرجمع ميكند...بسيج در حقيقت مظهر يك وحدت مقدس ميان افراد ملت است... بسيج در واقع مظهر عشق و ايمان و آگاهي و مجاهدت و آمادگي كامل، براي سربلند كردن كشور و ملت است. كتاب حاضر در نه فصل به سامان رسيده است. فصل اول با موضوع بسيج و فرهنگ بسيجي در قرآن كريم و روايات اهل بيت: آغاز شده است. فصل دوم به بسيج در بيانات امام خميني(ره) و رهبر معظم انقلاب اختصاص دارد. در فصل سوم با بيانات مراجع عظام تقليد و كلام شهداي هشت سال دفاع مقدس آشنا ميشويم. در فصل چهارم به بسيج، نقشها، كاركردها و دستاوردها پرداختهايم. در فصل پنجم از جهاد و جهادگران در اسلام، در فصل ششم از گونهشناسي مجاهدان و مدافعان گفتوگو كردهايم و در فصل هفتم نيز به چيستي و چگونگي جنگ نرم رسانهاي و تبيين وظايف بسيجيان در اين زمينه پرداختهايم. در فصل هشتم به متون ادبي و در فصل نهم به معرفي آثار چاپ شده در موضوع بسيج اهتمام داشتهايم . اميد كه اين اثر پژوهشي گامي در ترويج و تبيين مكتب گمنامان اين سرزمين مقدس جمهوري اسلامي باشد.
مناسبتهاي ديني و ملي، جزء جدانشدني از فرايند توليد و پخش در برنامهريزي خرد و كلان رسانه ملي بهشمار ميآيند. بدون شك، تبيين و توجه به مناسبتهاي ملي و ديني در رسانه ملي ميتواند عاملي براي ارتقاي فرهنگ مخاطبان باشد. از طرفي، يكي از نيازهاي اساسي و ديرپاي انسان، كه عمري به درازي عمر بشر دارد و همواره به گونههاي خاص متناسب با درك و تقاضاي جمعي و امكانات و ظرفيتهاي محيطي در چهارچوب فرايندهايي پاسخيافته، تفريح و سرگرمي است. بخش بزرگي از فعاليتهاي تمهيدشده در رسانه ملي نيز پركردن اين ظرفيت مهم است كه يكي از اين ظرفيتها، طرح سؤالات مسابقهاي است. سؤالات مسابقهاي علاوه بر آنكه نقش مشاركت مخاطبان در برنامه را ارتقا ميبخشد در افزايش سواد فرهنگي، سياسي و اجتماعي مخاطبان نيز اثر ميگذارد. بيشك، توجه به اين مقوله ميتواند در اشاعه فرهنگ ايراني_اسلامي نقشي عمده ايفا كند. اهميت اين موضوع، بزرگترين فلسفه وجودي توليد اين اثر است. اين امر، ادارهكل پژوهشهاي اسلامي رسانه را بر آن داشت تا به درخواست صداوسيماي مركز يزد، جامه عمل بپوشاند و با تدوين مجموعهاي با عنوان «سؤالات مسابقهاي ويژه مناسبتهاي شمسي و قمري» علاوه بر طرح سؤالاتي پيرامون محور مناسبتها همراه با پاسخ آنها، در تقويت اطلاعات فردي، اجتماعي و انتقال هويت فرهنگي و تاريخي به نسلهاي آينده گام بردارد. لازم است يادآوري كنيم بهدليل حجم زياد مناسبتهاي تقويم شمسي و قمري، در اين اثر تنها به موضوعات و مناسبتهايي پرداختيم كه در برنامهسازي مهمترند. اين اثر كه شامل دو فصل مناسبتهاي ملي (شمسي) و مناسبتهاي مذهبي (قمري) است به برنامهسازان بخش مسابقه و سرگرمي تقديم ميشود. اميد است محتواي تهيهشده در اين مجموعه بتواند نياز برنامهسازان محترم را برطرف كند. در پايان لازم است از همكارمان مرحومه زهرا متعلم ياد كنيم كه با وجود داشتن بيماري سخت در هنگام نگارش اين اثر، خالصانه براي تهيه و توليد آن بسيار كوشيد. از خداوند متعال براي روح پاكش علو درجات را خواستاريم؛ اميد است كه اين تلاش مجدانه، باقياتالصالحاتي براي آن عزيز سفركرده باشد. همچنين از ديگر همكارانمان آقايان سيدصادق سيدنژاد و سيدمحمدحسين حسيني هرندي كه در پديدآوري اين نوشته ما را ياري كردند، سپاسگزاريم. گفتني است فايل اين اثر در پايگاه اطلاعرساني ادارهكل پژوهشهاي اسلامي رسانه به آدرس www.irc.ir بارگذاري شده است. ادارهكل پژوهشهاي اسلامي رسانه
بيشك رسانه ملي ميتواند با در نظرگرفتن سياستها و راهبردهاي درست، بهعنوان مهمترين ابزار تعيينكننده و اثرگذار در عرصه انتخابات، نقش كليدي و محوري در افزايش مشاركت اجتماعي مردم، نشاط فضاي انتخاباتي و دقت در انتخاب فرد اصلح ايفا كند. در آستانه انتخابات رياستجمهوري كه در خرداد 1400 برگزار خواهد شد، ادارهكل پژوهشهاي اسلامي رسانه با هدف كمك به تأمين محتوا و ارتقاي سطح برنامههاي شبكههاي ملي و استاني، مجموعه حاضر را در دوفصل، تقديم برنامهسازان محترم رسانه ملي ميكند. در پايان از پژوهشگران ارجمندي كه در توليد اين اثر مشاركت فعال داشتند بهويژه جناب آقاي سيدصادق سيدنژاد و جناب آقاي احسان آذركمند تشكر ميكنيم.