رسانه و انقلاب دو واژه‌اي هستند كه در تعامل با يكديگر قرار دارند؛ رسانه‌ها در مسير شكل‌گيري و به‌نتيجه‌رسيدن انقلاب، نقش آفريني ميكنند و انقلاب براي شكل‌گرفتن و به‌وقوع‌پيوستن به رسانه نيازمند است. اين واقعيت در تمامي انقلاب‌ها و نهضت‌ها، هرچند به شكل‌هاي گوناگون، خود را نشان داده است. رسانه در يك تعريف عام به معناي رساندن است كه اين تعريف لغوي، دراصطلاح، به‌صورت «رساندن پيام از طريق يك ابزار به دست مخاطب» بازتعريف مي‌شود. رسانه خود به‌عنوان ابزاري كه نشر و ترويج بسياري از ابعاد فرهنگ را برعهده دارد، مي‌تواند زمينه‌ساز يك گفتمان، يا جريان‌ساز در بسترهاي مختلف جامعه شود. اين موضوع باعث شده است جايگاه اين ابزار در زندگي امروزي، به يكي از مهمترين ابزارها تبديل شود كه مي‌تواند ساختار اجتماعي، فرهنگي و حتي سياسي يك كشور را تحت تأثير خود قرار دهد. ازسوي ديگر، انقلاب؛ يعني دگرگوني در اركان سياسي يك نظام و تغيير اساسيِ حداقل در سطوحي از ساختار سياسي جامعه و با اين تعريف، يكي از بزرگ‌ترين انقلاب‌ها در قرن بيستم، انقلاب اسلامي ايران است كه در بهمن 1357 به پيروزي رسيد و هرچند در اواخر قرنِ رشد و اوج‌گيري تكنولوژي به‌وقوع پيوست؛ اما به‌صورت گسترده‌اي از رسانه‌هاي سنتي در ايران آن روزگار بهره گرفت و در مسير خود، در دوره اوج و دستيابي به پيروزي، رسانه‌هاي مدرن آن مقطع را نيز به‌خدمت درآورد. البته بايد دانست كه رسانه‌هاي دوران انقلاب، شامل مسجد و خطابه، اطلاعيه و اعلاميه، ديوارنويسي و شب‌نامه‌هايي بودند كه در زمان قبل از انقلاب براي رساندن پيام‌هاي رهبران نهضت در ابعاد مختلف و با روش‌هاي متفاوت انجام ميگرفت. اين ابزارها در مقابل ابزارهاي امروز، اعم از تلويزيون، ماهواره، اينترنت، شبكه‌هاي اجتماعي و...، هرچند كوچك به‌نظر ميرسند؛ اما ابزارهايي بودند كه در زمان انقلاب توانستند كارايي خود را با پيروزي انقلاب اسلامي به نمايش بگذارند؛ ازسوي ديگر، ابزارها و رسانه‌هاي مدرن آن زمان شامل تلويزيون، راديو، كاست و... بودند كه در اختيار رژيم شاهنشاهي قرار داشتند. درواقع، آن ابزارهاي كوچك رسانه‌اي، در مقابل اين ابزارهاي بزرگ دولتي قرار گرفته بود و به نوعي مي‌توان گفت كه انقلاب در يك محور؛ يعني جنگ رسانه‌اي نيز به حركت خود ادامه ميداد. اين نوشتار در پي آن است كه با نگاهي موردي و مصداقي به كاركرد آن رسانه‌ها و چندوچون كاربرد آن‌ها در انقلاب و در ادامه، تسلط بر رسانه‌هاي مدرن دولتي بپردازد و نشان دهد كه انقلاب اسلامي، نماد پيروزي رسانه‌هاي كوچك و سنتي بر رسانه‌هاي بزرگ و دولتي بود. همچنين تلاش شده است كه به يكي از ابعاد اصلي اين انقلاب؛ يعني بازشناسي، واكاوي و بازتعريف رسانه‌اي انقلاب ـ كه در بيشتر نوشتارهاي رسمي مغفول مانده ـ پرداخته شود. مجموعه حاضر تلاش و كوششي مجدانه در گردآوري و تدوين نقش‌آفريني رسانه‌هاي سنتي و مدرن در شكل‌گيري و پيروزي انقلاب اسلامي است كه با سعي و همت پژوهشگر ارجمند، جناب آقاي سيدمحمدحسين حسيني هرندي به‌صورت پژوهشي دائره‌المعارف‌گونه تجميع شده است. اميد است اين نوشتار به‌عنوان پشتوانه‌اي براي برنامه‌سازان و پژوهشگران رسانه ايفاي نقش نمايد. اداره كل پژوهش‌هاي اسلامي رسانه
بدون شك تبيين و توجه به مناسبتهاي ديني با درونمايه برگرفته از معارف الهي در ذات خود علاوه بر تعظيم شعائر مذهبي و ارزشهايي همچون ولايت‌مداري، عزت‌طلبي، وحدت ملي و روح مشاركتجويي، مي‌تواند عاملي براي ايجاد دلبستگي بيشتر به آموزه‌هاي ديني و آرمانهاي اسلامي باشد. از سويي با توجه به تعاليم اسلامي، بزرگداشت مناسبتها و ايامالله، تكريم شخصيتهاي ديني، علمي و... از جمله مصاديق مهم تعظيم شعائر‌الله محسوب مي‌شود و در عين حال نقش مهمي در اشاعه فرهنگ غني اسلامي دارد. در سازمان صدا‌وسيما، مناسبتهاي ديني و ملي جزء جدانشدني از فرايند «توليد و پخش» در برنامه‌ريزي خرد و كلان بهشمار ميآيد. اهميت اين موضوع، اداره‌كل پژوهش‌هاي اسلامي رسانه را بر آن داشت تا با تدوين مجموعه‌اي با عنوان «ايده‌ها؛ دستينه‌اي براي پژوهشگران و برنامه‌سازان»، به معرفي محورها، موضوعها و ايده‌هاي پيشنهادي براي گروه‌هاي مختلف برنامهساز در رسانه ملي بپردازد. درآستانه بزرگداشت اولين سالگرد شهادت سپهبد حاج قاسم سليماني، اين شماره در چهار بخش به شرح ذيل تهيه و توليد شده است: بخش اول: محورها و موضوعات برنامه‌سازي فرهنگ مقاومت اسلامي بخش دوم: محورها، موضوعات و ايده‌هاي برنامه‌سازي، شخصيت، سيره و مكتب سردار سليماني بخش سوم: معرفي كتاب بخش پاياني: ايده هاي برنامه‌سازي به مناسبت شهادت دكتر محسن فخري زاده دانشمند برجسته هسته اي و دفاعي. اميد است اين تلاش اندك، در معرفي فرهنگ مقاومت، سيره، شخصيت و مكتب سردار شهيد حاج قاسم سليماني و همچنين شناساندن جبهه مقاومت اسلامي به دست‌اندركاران و برنامه‌سازان فهيم رسانه ملي، در آستانه افتتاح راديو مقاومت مؤثر واقع شود. لازم به ذكر است فايل اين مجموعه در سايت اداره‌كل پژوهش‌هاي اسلامي رسانه (www.irc.ir) بارگذاري شده است. اداره‌كل پژوهش‌هاي اسلامي رسانه
كشور ايران در سالهاي اخير به موقعيتي دست يافته است كه زمينه شكوفايي استعدادها و آزادشدنِ يك‌باره ظرفيت‌هاي توليدي، امري قابل دسترس است. شكست‌خوردن گفتمان مذاكره به جاي تكيه به توان داخلي، كاهش شديد درآمدهاي نفتي و محدودشدن منابع ارزي دولت، فراگيري گفتمان حمايت از كالاي ايراني، صعود ايران در شاخص‌هاي جهاني نوآوري، پيشرفت‌هاي بخش دانش‌بنيان كشور، رشد بخش‌هاي معادن و صنايع معدني، ظرفيت‌هاي بخش نفت و گاز، ظرفيت‌هاي بخش كشاورزي، زيربخش‌هاي خدمات كشاورزي، صنايع تبديلي و تكميلي، انبارداري و گردشگري، ازجمله ظرفيت‌هاي اقتصادي است كه باروركردن و استفاده از آن‌ها زمينه شكوفايي و جهش را در اقتصاد كشور ايجاد خواهد كرد. مشكلات اقتصادي و معيشتي به‌ويژه در چند سال اخير، تحريم‌هاي ظالمانه دشمنان و جنگ اقتصادي عليه ايران اسلامي، سبب شده است برنامه‌ريزي لازم براي دستيابي به اقتصاد قوي و مقاوم صورت گيرد. تحليل اوضاع فعلي و ظرفيت‌هاي اقتصادي كشور و نيازهاي واقعي آن، سبب شد رهبر معظم انقلاب دام‌ظله‌العالي، سال 1399 را سال «جهش توليد» بنامند. با توجه به ظرفيت‌ها و مشكلات اقتصادي در كشور، جهش توليد نه‌تنها مسئله‌اي ممكن، بلكه ضروري است. جهش توليد مي‌تواند بسياري از ضعف‌ها را برطرف و آثار و پيامدهاي مثبتي در اقتصاد كشور آشكار سازد. رفع مشكل بيكاري، افزايش درآمد خانوارها، افزايش درآمد دولت از بخش ماليات، كاهش وابستگي به نفت، جلوگيري از خام‌فروشي، افزايش صادرات، حفظ ارزش پول ملي و تأمين ثبات اقتصادي، ازجمله اين آثار است كه ضرورت پيگيري و تلاش مجدّانه تحقق جهش توليد را براي مسئولان و مردم روشن مي‌سازد.
در آستانه اربعين حسيني، اداره‌كل پژوهش‌هاي اسلامي رسانه با توجه به شرايط كرونا و بسته‌شدن مرزهاي زميني و هوايي، مجموعه‌اي را در موضوع «راهبردها و ايده‌هاي اربعيني ناظر به تعطيلي ناشي از بحران كرونا در سال 1399» به‌منظور استفاده مديران و برنامه‌سازان محترم رسانه ملي آماده كرده است. در اين اثر، اولويت‌هاي برنامه‌سازي، موضوعات و محورها در قالب‌هاي متنوع معرفي شده است؛ به‌گونه‌اي كه با توليد برنامه‌هاي ويژه در رسانه‌ها و فرصت‌هاي تبليغي، جامعه مومنان ضمن اينكه همچنان خود را در حال و هوا و فضاي اربعين و حماسه اربعين حس كنند، در اين شرايط ويژه فرصتي براي بازانديشي نسبت به حقيقت اربعين و حماسه اجتماعي آن داشته باشند.رويكرد كلي استخراج ايده‌ها برگرفته از آناليز و واشكافي حقيقت اربعين از منظر نظام ارزشي و شعائر فرهنگي و رفتارهاي اجتماعي و الگوهاي سبك زندگي در زيست اربعيني و هويت جهان جغرافيايي اربعين و بازخواني احاديث و زيارات اربعيني و رسالت‌ها و مسئوليت‌هاي ميزبان/زائر اربعين ... و استخراج ايده‌هاي برنامه‌اي/تبليغي ناشي از آن است. لازم به يادآوري است، در اين اثر سعي شده با آگاهي‌بخشي به مباحث كمترموردتوجه مانند جغرافياي تشيع، از سطحي‌نگري و شعارزدگي در ايده‌هاي تبليغي و برنامه‌اي كه موجب افت جايگاه رسانه، آن هم در زمان دورافتادگي مخاطب از اربعين مي‌شود، پرهيزشده و با نزديك‌سازي مخاطب به فضاي واقعي اربعين و جلب اعتماد او، زمينه را براي حال و هوا و پيام‌سازي‌هاي جديد در فضاي جاري هماهنگ با فرصت‌هاي مجازي پيش‌روي او يا ظرفيت اقدامات محلي و بومي فراهم سازد.ضمن سپاس از نويسندگان اين مجموعه، به‌ويژه حجت‌الاسلام محمد رضايي آدرياني و كارشناسان محترم حوزه رسانه، اميد است اين اثر مورد توجه مديران و برنامه‌سازان رسانه ملي قرار بگيرد. اداره كل پژوهش‌هاي اسلامي رسانه
در آستانه ورود به چهلمين سال دوران ارزشمند دفاع مقدس در تاريخ انقلاب اسلامي هستيم. رهبر فرزانه انقلاب درباره دفاع مقدس مي‌فرمايد: «ما هرچه براي دوره دفاع مقدس سرمايه‌گذاري و كار كنيم، زياد نيست؛ چون ظرفيت هنري و ادبي كشور براي تبيين اين دوره، خيلي گسترده، وسيع و عميق است و از اين ظرفيت، تاكنون استفاده خوب و درخوري نشده است» (31/6/1384). اگر نگاه جامعي به اين دوره از انقلاب اسلامي داشته باشيم، نوع و حجم مجموعه فعاليت‌هايي كه توسط مردم و مسئولان كشور انجام شده، شگفت‌آور بوده و داراي ابعاد مختلف و ظرفيت گسترده‌اي است كه رسانه ملي مي‌تواند سال‌ها از اين گنجينه بي‌پايان بهره‌هاي مختلف ببرد.
هدف نام گذاري سالانه رهبرمعظم انقلاب اسلامي منطبق بر اهميت موضوع به تناسب شرايط روز كشور ،تمركز فعاليت ها در حاكميت اعم از قواي سه گانه و حول شعار سال است و تعيين اين شعارها سالانه نه ققط براي مسئولان اجرايي ، قضايي و قانون گذار كشور ،كه راهبرد براي آحاد ملت است . در سال 1399نيز رهبر معظم انقلاب ،محور فعاليت ها را «جهش توليد"نام گذاري فرمودند. اداره‌كل پژوهش هاي اسلامي رسانه طبق روال سال هاي گذشته ، فرمان رهبر معظم انقلاب را لبيك گفته و بر اين اساس با هدف دستيابي سهل عوامل رسانه ملي به ويژه دست اندركاران برنامه سازي به موضوعات مرتبط با جهش توليد بخش هايي از آثار منتشر شده در سالهاي گذشته را در قالب يك مجموعه مستقل در اختيار علاقمندان قرار مي گيرد، بدان اميد كه در روشن شدن ابعاد گوناگون موضوع رونق توليد مفيد واقع گردد. كتابهايي كه دراين خصوص به كار رفته اند عبارتند از: حمايت از توليد ملي در سيره عالمان ديني و نخبگان ملي(سيد علي محمّدي متكازيني و سيد محمدحسين حسيني هرندي) رسانه ملي پيشران اقتصاد مقاومتي(گروهي) رسانه و نقش خانواده در توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني (حسين رئيسي واناني، غلام‌حسن عيوضي) توليد، كار و سرمايه از منظر آموزه‌هاي ديني (سيد صادق سيدنژاد و سيد رضي سيدنژاد) ايدهپردازي و موضوعيابي رسانه‌اي توليد ملّي؛ حمايت از كار و سرمايه ايراني )محمدكاظم جعفرزاده فيروزآبادي( زيرنويس ها و پيام هاي كوتاه ويژه توليد ملي حمايت از كار و سرمايه ايراني(مريم سقلاطوني) زن، خانواده و توليد با تأكيد بر نقش رسانه ملي(رضايي و پيشوايي) نقش رسانه در ارتقاي توليد ملي و توسعه‌يافتگي (سيده صديقه حسيني) راهنماي مطالعاتي اقتصاد مقاومتي، توليد و اشتغال
اربعين حسيني و آيين هايي كه در آن روز برگزار مي شود، نمايشي بي همتا از شور و شعوري اسلامي است كه مي تواند علاوه بر درمان دردهاي جهان اسلام، بهترين و مؤثرترين عامل براي معرفي اسلام حقيقي در جهان باشد. با فرا رسيدن ايام اربعين حسيني، شور غير قابل توصيفي بين شيعيان و دوستداران حضرت ابا عبدالله(ع) ايجاد مي شود. رمز و راز جاودانگي اين شور حسيني را مي توان در توصيه بزرگان دين و رهنمودهاي عالمان و سخنوران و مبلغان جستجو كرد.بي شك اين ايام از روزهاي خداست و تعظيم و بزرگداشت آن ، تكليف همه منتظران ظهور. مروري بر آيات كلام خدا ، يادآور اين تذكر است.در قرآن توصيه شده است كه مؤمنان ايام الله را يادآور شوند تا اين روزهاي بزرگ الهي فراموش نشود. اربعين در تداوم واقعه كربلا است؛ از اين رو براي پاس داشتن روز عاشورا كه از اعظم ايام الله است، در روز اربعين عاشقان حسيني با حركت امام حسين(ع) تجديد عهد مي كنند و اين تجديد عهد را در بهترين وجه خود يعني رفتن به زيارت كربلا ابراز مي نمايند. از اين روست كه در روايت امام حسن عسكري(ع)، زيارت امام حسين(ع) در روز اربعين را از علائم مؤمن دانسته اند. سنت پرمفهوم پياده‌روي براي زيارت اربعين حضرت سيدالشهداء7 كه ميراث گران‌سنگ عالمان بزرگ شيعي براي ماست توفيقي عظيم و وصفناپذير است كه براي تاثير بيشتر از اين سفرِ معنوي لازم است تا زائران، آدابي را رعايت كنند و كاربهدستانِ اين بزرگ‌ترين تجمع انساني، تمهيدات لازم براي رعايت آن آداب را فراهم سازند. اين مهم با عنايت به تبليغات مغرضانه دشمنان اسلام و مهاجمان سياسيِ رسانه‌اي نسبت‌به وحدت جوامع شيعي خاصه عراق و ايران، حساسيت مضاعفي پيدا كرده است. اداره‌كل پژوهش‌هاي اسلامي رسانه با درك اهميت مفهوم زيارت، ابعاد مناسك اربعين و حساسيت‌هاي آداب پياده‌روي اربعين، اثر حاضر را در شش بخش و در 232صفحه تدوين و فراروي مخاطبان قرار داده است. بخش اول : مروري بر مباني ، فلسفه، ويژگي ها و آداب زيارت اربعين است.بخش دوم: به يادداشت هاي اربعيني مي پردازد و درآن به بايدها و نبايدهاي سياست هاي رسانه، ابعاد معنوي مناسك و نقش هدايتگري رسانه در اربعين اشاره شده است.بخش سوم به معارف حسيني اختصاص يافته است و درآن بخشي از پيام ها و عبرت هاي نهضت عاشورا تبيين شده است. در بخش چهارم : رهنمودهاي بزرگان دين، مراجع ، علما ،شخصيتهاي برجسته داخل و خارج كشور و كارشناسان معارفي رسانه دست چين شده است. بخش پنجم : مروري بر مهمترين آداب سفر اربعين از نگاه روايات معصومين(عليهم السلام) است و بخش آخر مربوط مي شود به حوزه ادبيات اربعين كه در آن به معرفي اشعار ناب ، متن ادبي و معرفي آثار منتشر شده در اين حوزه ( در چند قالب كتاب هاي تحليلي ،داستان، سفرنامه و مقاله پرداخته است. اميد است اين مجموعه براي سياستگذاران و مديران مراسم اربعين و فعالان فرهنگي رسانه‌اي اين موسم الهي مؤثر واقع شده و رهتوشهاي مفيد براي زائران كوي عشق باشد. (لازم به يادآوري است نسخه الكترونيكي اين اثر در سايت اداره كل پژوهش هاي اسلامي رسانه بارگذاري شده است)
كتاب حاضر، مجموعه اي است از متون مناسبتي درباره امام سجاد(ع) كه در شش بخش كلي شخصيت شناسي، سيره شناسي، انديشه شناسي، بخش متون ادبي، محورهاي برنامه سازي و منبع‌شناسي، با هدف كمك فكري به گروه هاي مختلف برنامه سازي تهيه و تدوين شده است در باب نوشتار حاضر چند نكته قابل ذكر است. محتواي اين مجموعه شامل نوشتارهاي اكثراً كوتاهي است كه هر كدام به صورت مستقل (بدون ارتباط الزامي به قبل و بعد) قابل استفاده است. اين مجموعه به دليل اينكه از مطالب آثار مختلف در اين زمينه تجميع گرديده است ممكن است به صورت طبيعي از لحاظ قلم و نگارش متفاوت باشند. تلاش شده است كه اين نوشتار به لحاظ ساختاري در ذيل بخش هاي مختلف تدوين گردد كه اميدواريم برنامه سازان محترم از آن بهره ببرند. در بخش محورهاي برنامه سازي، با هدف استفاده بهينه، سعي شده تا محوريابي بر اساس گروه¬هاي برنامه¬ساز انجام شود و در عين حال نسبت به مسائل روز جامعه نيز تناسب بيشتري داشته باشد. با توجه به اينكه در نظر است در خصوص همه معصومان: چنين مجموعه‌اي ارائه شود، از هر گونه انتقاد و پيشنهاد براي ارتقاي كيفي اينگونه آثار استقبال ميكنيم.
قال الامامُ الرضا(ع): «رَحِمَ اللّهُ عَبْدا اَحْيا أمْرَنا» فَقُلْتُ لَهُ: «فَكَيفَ يحْيي أمْرَكُمْ؟» قالَ: «يتَعَلَّمُ عُلُومَنا و يُعَلِّمُها النّاسَ، فَإِنَّ النّاسَ لَوْ عَلِمُوا مَحاسِنَ كَلامِنا لاَتَّبَعُونا». اداره‌كل پژوهش هاي اسلامي رسانه افتخار دارد در طول بيست سال گذشته در جهت نشر و گسترش فرهنگ اهل بيت(ع) در موضوعات مختلف، تأليفاتي را با اهداف تأمين محتواي برنامه سازي رسانه ملي ارائه كرده است. كتاب حاضر، مجموعه اي است از متون مناسبتي درباره حضرت اباالفضل(ع) كه در شش بخش كلي شخصيت‌شناسي، متون ادبي و زيرنويس ها، ايده ها و محورهاي برنامه سازي و منبع‌شناسي، با هدف كمك فكري به گروه هاي مختلف برنامه سازي، تهيه و تدوين كرده‌ايم درباره نوشتار حاضر چند نكته مي‌توان ذكر كرد: محتواي اين مجموعه بيشتر نوشتارهاي كوتاهي است كه هر كدام را به صورت مستقل (بدون ارتباط الزامي به قبل و بعد) قابل استفاده است. اين مجموعه به دليل اينكه از مطالب آثار مختلف در اين زمينه تجميع گرديده است ممكن است به صورت طبيعي از لحاظ قلم و نگارش متفاوت است. تلاش شده است كه اين نوشتار به لحاظ منطقي در ذيل بخش هاي مختلف تدوين گردد كه اميدواريم مورد استفاده برنامه سازان محترم قرار گيرد. در بخش محورهاي برنامه سازي، با هدف استفاده بهينه سعي شده تا محوريابي بر اساس گروه هاي برنامه ساز انجام شود و در عين حال نسبت به مسائل روز جامعه نيز تناسب بيشتري داشته باشد. با توجه به اينكه در نظر است در خصوص همه معصومين(ع) چنين مجموعه‌اي ارائه شود، از هر گونه انتقاد و پيشنهاد در راستاي ارتقاي كيفي اينگونه آثار استقبال ميكنيم
اين كتاب تلاش دارد تا رهيافتي به شخصيت شناسي و انديشه شناسي آخرين منجي عالم امكان حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف داشته باشد. اميد كه مورد استفاده پژوهشگران و برنامه سازان محترم قرار گيرد.
