نويسنده در نوشتار حاضر سعي كرده است در پنج فصل جنبه‌هاي علمي، فكري و سياسي عالم بزرگوار شيخ بهايي را بررسي و تحليل كند، و در فصل ششم به سوژه‌هايي از زندگي وي اشاره نمايد. به اميد آنكه مطالب اين كتاب براي علاقه‌مندان، سودمند واقع شود و شخصيت اين عالم بزرگوار و نوگرا را به گونه‌اي جامع به مشتاقان فضيلت و معرفت معرفي كند.
اين پژوهش به زندگاني و مبارزات جناب ابوطالب پرداخته و در انتها نيز گزيده هاي ادبي و سخنان بزرگان را درباره ابوطالب آورده است.
قرآن، كلام آسماني و معجزه جاويدان است. اين اعجاز، منحصر به الفاظ نيست، بلكه محتوا را نيز شامل مي شود. بي شك، پيروي از قرآن، راه نجات در دنيا و آخرت خواهد بود. قرآن، كتاب دعا نيست، ولي دعاهايي با مضمون هاي عالي دارد كه راه دعا كردن را به انسان ها مي آموزد. قرآن، كتاب اقتصاد و سياست نيست، ولي اقتصاد و سياست هم در آن وجود دارد. قرآن، كتاب داستان و قصه نيست، ولي داستان هاي عالي در آن وجود دارد، به گونه اي كه با گذشت قرن ها، داستان گويي قرآن هنوز هم جذابيت دارد؛ زيرا گوينده آن، آفريدگار مخاطبانش است و خود، آنان را هستي بخشيده است. بنابراين، تأمل و دقت در نوع بيان، چگونگي ورود به داستان و پايان دادن به آن، شخصيت پردازي عناصر داستان براي دست اندركاران اين فن، به ويژه برنامه سازان رسانه ملي مي تواند راه گشا باشد. اين پژوهش كه گامي است هر چند كوچك براي رسيدن به مطلوب و البته به كار گرفتن بازخوردها، مي تواند كارهاي بعدي در اين موضوع را پربارتر سازد. بر اين اساس، پژوهش حاضر به همت پژوهشگر ارجمند، جناب حجت الاسلام علي نبي اللهي صورت گرفته است. با سپاس از تلاش اين پژوهشگر توانا، اميد داريم برنامه سازان از آن بهره گيرند.
تأمل و توجه به مفاهيمي همچون هنر و زيبايي در ميان انسان ها از سابقه و قدمتي به عمر هزاران سال برخوردار بوده است. به واقع مفهوم هنر و مفاهيم مرتبط با آن همچون زيبايي همواره از دغدغه هاي فكري صاحب نظران، انديشمندان و متفكرين اين علوم بوده است. اگرچه مباحث هنر و زيبايي شناسي همچون ديگر علوم انساني مسير متداومي را طي ننموده است و گاه فيلسوفان به تبع مباحث فلسفي خويش، در آن حيطه به قلم فرسايي پرداخته اند و به عنوان بحثي عارضي، معترض آن شده اند. اما مسير حركت در اين مفهوم حركتي تاريخي بوده است و به تعبير جامع تر، اين علم پس از دوره روشنگري در اروپا، متحول گرديد و خود محور مطالعات و پژوهش هاي مستقل گرديد، كه البته به تبع آن محصولات، چنين مباحثي تا كنون دست آويز علمي انديشمندان و دانش پژوهان در اين عرصه گرديده است. در اين برهه از تاريخ، در كشور ما نيز همگام با ديگر كشورها، مدت هاي مديدي است كه هنر و مباحث پيراموني آن فارغ از آنچه كه هنرمندان به خلق آن همت مي گمارند، تحت عناوين گوناگون دست مايه پژوهش، ترجمه و تدريس قرار گرفته است. گروه هنر، ارتباطات و رسانه مركز پژوهش هاي اسلامي صدا و سيما نيز با توجه به اهتمام صاحب نظران، اساتيد و دوستداران مباحث هنر، تلاش كرده است كه با توليد چنين مجموعه مقالاتي، هرچند اندك سهمي در تبيين و ترويج اين علم داشته باشد و به رفع خلأ مباحث نظري در اين حوزه، همت گمارد. چراكه با توجه به كمبود منابع معتبر در اين رشته، طبيعتاً مسير پيشرفت در اين علم و نظريه پردازي و تبيين مفاهيم هنري بومي و حتي اسلامي را براي علاقه مندان به اين حوزه، ناهموار خواهد نمود. دانش پژوهان در اين عرصه، هنوز كه هنوز است نيازمند آشنايي با تفكرات، انديشه هاي رايج در خصوص هنر، حتي از زبان ديگر انديشمندان خارج از اين مرز و بوم مي باشند؛ لذا ترجمان اين مفاهيم مي تواند به غناي منابع معتبر در عرصه هنر، بيافزايد. گروه هنر، ارتباطات و رسانه از آنجا كه در افق فعاليت هاي علمي خويش، نظريه پردازي، ترويج و توليد علم و توسعه مباحث نظري هنر را قرار داده است، بنابراين با ترجمه اين مقالات وزين و حائز اهميت در عرصه هنر در اين مجموعه كوشيده است گامي مؤثر هرچند كوتاه را در رفع كاستي از اين مباحث بردارد و زمينه را براي همت عالمانه انديشمندان اين حوزه از علوم، مهيا نمايد.
استقبال جهانيان از نظريه ي گفت وگوي تمدن ها و انتخاب سال 2001 ميلادي به عنوان سال گفت وگوي تمدنها، آفاق جديدي را براي سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران گشود. در حقيقت، سيدمحمد خاتمي؛ به عنوان يك انديشمند مسلمان، نظريه ي گفت وگوي تمدنها را در برابر نظريه ي «پايان تاريخ» فرانسيس فوكوياما و نظريه ي «جنگ تمدن ها»ي ساموئل هانتينگتون، مطرح كرده است. موافقت يكپارچه ي جامعه ي جهاني با آن نيز سبب شد بار ديگر نگاه جهانيان به دنياي اسلام معطوف شود.
با توجه به قابليت‌هاي موجود در اينترنت، براي ارتقاي دانش و فن‌آوري و به دنبال آن، دست‌يابي به رشدي پايدار و ريشه‌كني فقر در سطوح ملي و جهاني، بهره‌مندي اثرگذار از اين پديده نوظهور، يكي از عمده‌ترين چالش‌هاي هزاره سوم به شمار مي‌رود. اينترنت و گستره آن و از همه مهم‌تر، نقصان در چارچوب‌هاي نظارتي و مديريتي، جوامع را در عرصه فردي و خانوادگي و اجتماعي، با چالش‌هاي بسياري رو‌به‌رو ساخته است كه در اين ميان، به بروز اشكال تازه‌اي از جرايم، موسوم به جرايم سايبري ميتوان اشاره كرد. در اين راستا و به سبب امكان دسترسي جهاني به اين فضا، گستره خسارت‌هاي وارده چنان عظيم است كه بنابر برآوردها، جمعيت پانصد ميليون نفري كاربران را متأثر ساخته است. از اين‌رو، پايه‌ريزي راهبرد مديريتي كارآمد و نيز اجراي اثرگذار آنها از ضروريات اين عرصه به شمار مي‌رود. در اين راستا، شناخت دقيق قابليت‌ها و نيز آسيب‌ها براي دست‌يابي به اين مهم، ضروري خواهد بود. در اين مجال، بر آنيم با نگاهي به توان‌مندي‌ها و آسيب‌هاي ياد شده، به قدر توان، به راهبردهاي اثرگذار براي مديريت بهتر اين شبكه با هدف بهره‌مندي مؤثر از حداكثر توان‌مندي‌هاي موجود و به حداقل رساندن آسيب‌ها در سطوح فردي، خانوادگي، اجتماعي و جهاني اشاره كنيم.
رهبر معظم انقلاب در پيام نوروزي خويش سال 1391 را با نام «حمايت از توليد ملي، كار و سرمايه ايراني» نام‌گذاري نموده‌اند. از آنجا كه اين نام‌گذاري با عنايت به اولويت‌هاي اساسي اقتصادي جامعه و ملاحظات خاص به ويژه تهديدها، فرصت‌ها، نيازها، ضرورت‌ها و توان‌مندي‌هاي داخلي است قابل تأمل مي‌باشد. لذا تحقق اين امر مهم در سطح سازمان نيازمند رعايت ظرافت‌هاي مديريتي و حساسيت‌هاي خاص در حوزه پرداخت موضوع است. تبيين اين حساسيت‌ها و ضرورت‌ها و استراتژي آن، نوعي مهندسي و حركت هماهنگ را مي‌طلبد. در مورد نام خاص سال 1391 يعني توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني هم دلايل و ضرورت هاي فهم‌پذير متعددي ميتوان برشمرد كه به مرور در اين اثر به آنها خواهيم پرداخت. به طور كلي، در علم اقتصاد، توليد ملي يا محصول ملي، به ارزش پولي همه كالاها و خدماتي گفته ميشود كه در دوره معيني، معمولاً يك سال، در كشوري توليد شود. به اين اعتبار، توليد ملي، يك جريان در واحد زمان است و معمولاً بر حسب دلار يا پوند در سال و مانند اينها بيان ميشود. درآمد ملي نيز به ارزش پولي همه درآمدهايي گفته مي شود كه يك كشور در دوره معيني، در جريان توليد به دست آورده است. هزينه ملي، ارزش پولي همه هزينه‌هايي است كه يك كشور در دوره معيني مي‌پردازد. انواع توليد ملي را با توجه به اينكه آيا هزينه هاي توليد از آن كم شده يا نه، به دو زيرشاخه مي توان تقسيم كرد: توليد خالص ملي و توليد ناخالص ملي. با توجه به اهميت موضوع و چگونگي بيان آن در اين مقاله سعي شده است مباحث در سه بخش كلي اهداف، بايسته‌ها و ضرورتهاي تحقق بخشيدن به شعار «حمايت از توليد ملي، كار و سرمايه ايراني» بيان شود. همچنين در تمامي بخش‌ها سعي شده مطالب ارائه شده با رويكرد به اقتصاد ايران باشد. اميد است بتواند گامي در جهت تفهيم اين مفهوم مقدس در جامعه اسلامي بردارد.
آيا ما امروز تغيير پارادايمي را تجربه مي كنيم كه در آن ادراك شنيداري - عقلي جهان به ادراك تصويري – زيبايي شناختي جهان يا در اصطلاح به «چرخه آيكونيك» تغيير يافته است؟ آيا جهانِ (باز) نمايان شده مجازي و رسانه اي، نسبت به جهانِ زندگي حقيقي براي ما مشخص تر است؟ آيا قالب هاي ارتباطات رسانه اي و اجتماعي، ديدار حضوري انسانها را دگرگون ساخته و تحت تأثير قرار داده است؟ آيا رسانه از يك ابزار دقيق قابل استفاده به مايعي سيال بدل شده است كه انسانها خواسته يا ناخواسته در آن به اينسو و آنسو مي‌روند؟ اين پرسش ها زماني مطرح مي شود كه نوآوري هاي فناوري در رسانه، با الزامات آن براي معنابخشي و راهبري در زندگي ما بازتاب مي يابند. همزمان، شيب پرسش ها، موضع پرسش‌كننده را فاش مي-كند: هرچند - خواسته يا ناخواسته - اثرگذاري چندرسانه با ترديد نگريسته مي شود؛ اما انقلاب دائمي رسانه - فقط يك وعده نيست. آيا چندرسانه اي، اطلاعات آزاد جهاني و شبكه بدون مرز، عبور از محدوديت هاي فيزيكي، ارتباطات و بهرهبرداري از ابعاد جديد واقعيت را ممكن ميسازند؟ انقلاب رسانهاي، دوره‌هاي محسوس و قابل تجربه اي را در حوزه هاي گوناگونِ زندگي پشتِسر گذاشته است؛ وقوع بهار عربي در سال 2011 بدون ابزارهاي چندرسانه اي (توييتر، بلاگها، درگاههاي اينترنتي)، ارتباطاتي بهسختي قابل تصور بود. نوآوري هايي همچون پيدايش شبكه هاي اجتماعي (مانند فيسبوك، تأسيس: 2004، 800 ميليون نفر كاربر تا سال 2011)، جست‌وجوگرها (مانند گوگل، تأسيس: 2004) و تجميع همه رسانه ها در يك جيب (مانند آيفون، عرضه در سال 2007) شيوه رفتار و سبك زندگي ميليون ها انسان را تغيير داده است. ارزيابي كلان اين نوآوري ها در شكوفايي اقتصادي مخترعان آنها (مارك زاكربرگ، لري پيج، استيو جابز) و همچنين در ويژگي پيامرساني شان بازتاب يافته است. فيلمهاي سينمايي سهبُعدي مانند آواتار (۲۰۰۹، كارگردان: جيمز كامرن)، بازي هاي برخط با چند بازيكن (MMORPGS) و قالب هاي ارتباطي مبتني بر اينترنت مانند تايملاين (2001; Facebook)، سنگبناي وضعيتي هستند كه مرزهاي ميان جهان واقعي و مجازي را درهمآميخته است. حال پرسش اين است كه چرا داده و تحليل‌هاي آن به سالنامه علوم تربيتي ديني وارد شده است؟ در وهله نخست بايد گفت داده ها، با سرعتي بسيار زياد و درعينحال در سطحي عميق، تغييراتي جهاني و مؤثر در زيستجهان ما ايجاد كرده اند. پس به سبب اهميت بسيار و دوسوگرابودن بايد حقيقي انگاشته شوند يا دقيق تر و اعتبار آنها به حقيقيانگاشتن آنهاست، به‌ويژه آنكه از سوي جوانان بيشازپيش پذيرفته مي شوند، پيش مي روند و بديهي بهنظر مي آيند. بنابراين، چندرسانه-ايشدنِ زيستجهان، فرايندهاي آموزشي رسمي و غيررسمي را دربرمي گيرد؛ قالب هاي ارتباطي رسانه اي، اجتماعي و داده پردازيشده بر انتظارات ارتباطي، اجتماعي، اطلاعاتي و حتي بر دانش-آموزان و دروس تعليمات ديني تأثير مي گذارند؛ تا جايي كه چالش و مطالبات تربيتي ـ روشي ايجاد مي كنند. انقلاب صنعتي و ارتباطي، مضمون اديان و همچنين مسيحيت را نهايتاً لمس خواهد كرد. صداي آن برخاسته است: وقتي از «انسانِ اينترنتي» سخن مي رود، وقتي كه از «يادآوريِ مطلق» يعني فراموش نشدن مطالب در اينترنت بحث مي شود، زماني كه از قدرت ديني الزام آور جماعتِ اينترنتي سخن گفته مي شود و يا زماني كه از كنار گذاشته شدن شهادت لفظي بهواسطه دنياي تصاوير مجازي و تجربه فضاهايي ازايندست ياد مي شود. وبلاگ نويس امريكايي در پاسخ به پرسشي درباره اينكه وقتي از فيسبوك خارج مي شود، چه رخ مي دهد، گفته بود: «انسان زندگي اش را از دست ميدهد. نامبردن از جذابيت ها و بحران هاي چندرسانه اي بدواً دشوار است». اين سالنامه موضوع دين و چندرسانه را در دستور كار گفتمان هاي تربيت ديني قرار داده است. در «پيش گفتار» اين وضعيت از منظر الهيات و مناقشات آن مطرح شده است. فصل نخست از منظر علوم رسانه و الهيات، رسانه را بهعنوان «عامل كليدي در جهان زندگي ما» توصيف مي كند. بخش دوم، دريافت و طراحي دين را در رسانه نشان مي دهد. بخش سوم، درباره فرصت ها و موقعيت-هايي تعليمي توضيح مي دهد كه دروس ديني و فضاهاي آموزشي چگونه مي توانند با چندرسانه اي كار كنند و در پايان نيز - مطابق شيوه معمول 25 سالنامه پيشين ـ، نگاه مجدد و چشم اندازها تبيين مي گردد. ازآنجاكه رابطه دين با چندرسانه اي را نمي توان يك بار براي هميشه تبيين كرد، - حوزه كاري اين دو، همواره در تحول و پويايي و دگرگوني است، پس بايد وضعيت هاي بينابين و بازتاب ابعاد تعليموتربيت ديني تشريح گردد.
صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران به بركت انقلاب اسلامي، در خدمت دين و دين‌داري مردم قرار گرفته است و مي‌تواند در قالب‌هاي مختلف رسانهاي و به طور مستقيم و غير مستقيم، براي نهادينه ساختن فرهنگ استفاده از الگوها و راهكارهاي اسلام در طي دوره جواني، تلاش كند. بي‌شك پژوهش حاضر و پژوهش‌هاي مشابه كه رسالت اطلاع‌رساني ديني براي برنامه‌سازان محترم را عهده‌دار است، نقشي مهم در جبران كاستي‌ها و از بين بردن موارد ضعف، و تقويت رويكرد ديني صدا و سيما در امر جوانان دارد؛ زيرا مي‌تواند الهام‌بخش برنامه‌ريزان و برنامه‌سازان متعهد صدا و سيما باشد و دست‌مايه فيلم‌ها، طنزها، اشعار، داستان‌ها، نماهنگ‌ها و برنامه‌هاي نيز ديگر قرار گيرد.
رمضان، ماه بندگي و راز و نياز با معبود است؛ ماه خودسازي و بلوغ، ماه دعا و ارتباط با خالق هستي است. اگرچه دعا در هر زماني از سوي خداوند پذيرفته ميشود، در ماه رمضان، فرصت بيشتري براي پذيرش دارد؛ زيرا خداوند در اين ماه، بيش از ديگر ماه‌ها رحمتش را فرو ميفرستد. در اين ميان، دعاهاي رسيده از معصومان(ع)، غناي خاصي دارند. اين ادعيه، افزون بر پوشش دادن همه خواسته‌هاي فردي و اجتماعي انسان، دريچه‌هايي از جهان معنويت را بر وي مي‌گشايند و نيازهايي از جنس ديگر را به او يادآور مي‌شوند. معصومان(ع)، نكات مهم و ارزنده‌اي را كه هر مسلماني براي دنيا و آخرتش لازم دارد، در قالب دعا بيان كرده‌اند. اگر فرض كنيم اين دعاها به اجابت نيز نرسند، نفس راز و نياز با خالق هستي و ارتباط با موجودي بي‌انتها، براي كسي كه فقير و نيازمند مطلق است، شادي خاصي مي‌آفريند كه با هيچ لذت ديگري قابل قياس نيست. چه خسارتي از اين بالاتر كه اين درِ رحمت الهي را در ماه خدا بر خود ببنديم و به سراغ ديگراني برويم كه چيزي از خود ندارند؟! ازاينرو، شايسته است كه همه نهادهاي فرهنگي، به خصوص رسانه ملي، با هنرمندي تمام، عطر جان‌فزاي ادعيه معصومان(ع) را به خانه‌هاي مردم ببرد و همه را از بوي آن مست كند. در پايان، از پژوهشگر توانا، جناب آقاي سيد محمود طاهري، كه با قلم وزين خود، به توضيح و شرح اين ادعيه پرداخته است، و نيز حجت الاسلام و المسلمين صادق ليراوي مدير گروه اعتقادات و رسانه و آقايان اسماعيل‌پرور و حسين بهراميان ارزياب و بازبين اثر، كمال قدرداني را داريم و اميدواريم اهل رسانه از اين اثر بيشترين استفاده را ببرند.
