عادات، آداب و رسوم، انديشه ها و وضعيتي كه يك گروه در آن قرار دارد، از نسلي به نسل ديگر منتقل مي‌شود. ازاينرو، مجالس و محافلي كه در سوگ حسيني و براي احياي خاطره عاشورا، در مسجدها، حسينيه ها و منازل در ايام عاشورا يا در روزهاي ديگر برگزار مي گردد، از پر بركت ترين آثار شهادت اباعبدالله الحسين عليه السلام و زمينه مناسبي براي تبليغ و موعظه و تقويت آگاهي مردم درباره دين و علايق مذهبي است. به همين سبب، در روايات نيز برگزاري چنين مجالسي تأكيد شده است. به دليل آنكه مأموريت رسانه، افزايش بينش و آگاهي مردم و آشنا ساختن آنها با فرهنگ غني و ميراث مفاخر فرهنگي اسلام و پيرايش و پالايش آن از خرافات و رفتار التقاطي است، شايسته است با شناخت فرهنگ هاي گوناگون و همچنين شناخت ماهيت و جنبش عاشورا از راه منابع مستند و خدشه‌ناپذير براي حفظ هويت اين نهضت عظيم، به تبيين، تفسير، تعميق و توسعه اين حماسه و فرهنگ بپردازد. بي‌شك حادثه عاشورا جزو عظيم‌ترين رخدادهايي بود كه در تاريخ بشري موجي عظيم پديد آورد و مسلمان و غير مسلمان را با ارزش‌هاي متعالي و مفهوم حيات هدف‌دار آشنا ساخت و انگيزه هاي مبارزه براي حفظ كرامت انسان و نفي ستم را در انسان ها ايجاد كرد. هر اندازه كه مسلمانان و انسانها با درس‌هاي نهفته در اين حركت خونين و عميق، بيشتر آشنا شوند و از آن بهره ببرند، به همان اندازه عزتمندتر و بزرگوارتر مي‌زيند و پايه‌هاي حكومت طاغوت را مي‌لرزاند؛ زيرا عاشورا از آزادي، محبت و عدالت حكايت مي كند؛ پاكي نظر را در مبارزه مي‌آموزد؛ نحوه امتناع از قبول ستم و رد استعمار را نشان مي‌دهد و غيرت، شجاعت، فداكاري و پايداري در برابر مصيبت ها و ثبات بر طريق حق را تعليم مي‌دهد. ازاينرو، مركز پژوهش هاي اسلامي مي كوشد با ارائه آثار گوناگون در اين زمينه، ياري گر برنامه سازان رسانه ملي در راستاي توليد برنامه هاي فاخر براي توسعه و تعميق بينش و آگاهي مخاطبان رسانه باشد .
حوادث گذشته گنجينه عبرت‌گيري آيندگان و سرمايه‌اي گران‌سنگ براي بشر است و مطالعه و بررسي پي‌آمدهاي آن در نوع تفكر و تصميمگيري اثرگذار بوده، برخورد با قضاياي پيش‌رو را تسهيل ميكند. در طول تاريخ يكي از عوامل اصلي و تأثيرگذار بر سرنوشت جوامع، خواص بوده‌اند؛ كساني كه بر اساس تعريف جامعه‌شناسان در ارزشيابي‌هاي افراد جامعه به عنوان ملاك و معيار قرار مي‌گيرند. افراد جامعه در اعمال و رفتار خود از ايشان الهام مي‌گيرند و ديدگاه‌هاي آنان را ملاك و معيار عمل خود قرار مي‌دهند. ازاينرو، تصميمگيري و تشخيص خواص در وقت لازم، گذشت خواص از دنيا و اقدام به موقع آنان براي خدا، سبب نجات ارزش‌ها و تاريخ مي‌شود و برعكس بدفهمي، ديرفهمي و اختلاف آنان موجب ايجاد و يا تكرار حوادث تاريخ خواهد شد؛ چرا كه حركت خواص به دنبال خود حركت عوام را دارد. ازاينرو، توجه به عملكرد و نوع تفكر اين افراد در شكل‌گيري جريان‌هاي تاريخي بسيار مهم است. دوران صدر اسلام بهترين برهه‌اي است كه در آن نقش خواص بسيار روشن و مايه عبرت است. مقام معظم رهبري (مدظله) نيز بارها در سخنراني‌هاي خويش فرموده است: «ببينيد چگونه مي‌شود كه جامعه اسلامي زمان رحلت پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله بعد از پنجاه سال به جايي ميرسد كه فرزند پيغمبر صلي الله عليه و آله ، فرزند اميرالمؤمنين عليه السلام و جگرگوشه حضرت زهرا عليها السلام خارجي (خارج شده از دين) محسوب مي‌شود». علت اصلي اين مسئله و بسياري ديگر از حوادث تاريخي صدر اسلام بي‌بصيرتي خواص است. بعد از رحلت پيامبر صلي الله عليه و آله بي‌بصيرتي خواص بزرگ‌ترين مشكل تاريخ صدر اسلام و بزرگ‌ترين مشكل حكومت اميرالمؤمنين عليه السلام و زمينه‌ساز واقعه عاشورا ميگردد. اين اثر قصد دارد تا با معرفي و تبيين ديدگاه‌ها و مسائل خاصي كه زمينه‌ساز حادثه عاشورا شده‌اند، برنامهسازان رسانه ملي را در وظيفه خطيرشان، يعني ايجاد و تعميق آگاهي مخاطبان ياري رساند.
بايد دانست كه شركت در انتخابات عام‌ترين و سهل‌ترين و كم‌هزينه‌ترين نوع مشاركت سياسي است و يكي از معيارهاي تعيين‌كننده ميزان مشاركت سياسي و همراهي مردم با نظام است. در ارتباط با نقش مردم در انتخابات امام راحل معتقدند «همه مسئول سرنوشت كشور و اسلام هستند چه در نسل حاضر و چه در نسل‌هاي آينده.» همچنين فرمودند: «گمان نمي‌كنم كه نقش و اهميت انتخابات بر كسي پوشيده باشد، بحمدالله هر چه از عمر با بركت انقلاب شكوهمند اسلامي مي‌گذرد، مردم مسلمان و متعهد كشور به اهميت حضور و نقش تعيين‌كننده خود در تمامي صحنه‌هاي انقلاب آشناتر مي‌شوند و راز دوام، بقا و استحكام قيام الهي خود را بهتر كشف مي‌نمايند.»از طرف ديگر رهبر فرزانه انقلاب هم اين حضور را، حضوري مسئولانه مي‌داند و معتقد است: وظيفه آحاد عظيم ملت هم اين است كه در اين حادثه بسيار مهم كه به سرنوشت كشور مربوط مي‌شود به طور دلسوزانه و مسئولانه شركت كنند. (1/1/1380) همچنين ايشان انتخابات را مظهر اقتدار ملي مي‌دانند و مي‌فرمايد: اگر ملت عزيز ايران بتواند در اين انتخابات، آراي فراوان خود را به ميدان بياورد و حضور مردمي، حضور چشمگيري باشد، اين بزرگ‌ترين مظهر اقتدار و عزت ملي است. (1/1/1380) مقام معظم رهبري معتقدند كه هر كس به نظام اسلامي علاقه دارد در اين انتخابات شركت خواهد كرد و انتخابات را يك تكليف الهي و اسلامي مي‌داند. اما كساني كه به مسائل ديني توجه ندارند نيز بايد به چشم يك تكليف وجداني و ملي به آن بنگرند. (18/1/1378) ايشان يكي از اهداف دشمنان اسلام را بي‌رونق كردن انتخابات و شركت نكردن مردم در آن مي‌داند كه مردم بايد نسبت به آن هشيار باشند: دشمن چشم دوخته است كه انتخابات بي‌رونقي بشود، براي آنها اين مهم است در درجه اول، دشمن مايل است كه انتخابات بي‌رونق شود. (18/1/1378) از نظر معظم له، مسئله انتخابات، مسئله سپردن سرنوشت بخش عمده امكانات كشور به يك نفر و يك مجموعه است و سرنوشت مسائل اقتصادي، فرهنگي، روابط خارجي و مسائل گوناگون ديگر تا حدود زيادي به اين قضيه وابسته است از اين رو مردم وظيفه دارند به ملاك‌هاي ديني و شرعي و انقلابي نگاه كنند، به روابط و قوم و خويش و اين طايفه و اين طور چيزها نگاه نكنند، ببينند واقعاً چه كسي با معيارهاي الهي و انقلابي مناسب‌تر و به آن نزديك‌تر است، او را انتخاب كنند و با شور و شوق به عنوان يك وظيفه در اين كار دخالت كنند. (14/11/1372) ايشان معتقد است كه انتخابات فرد اصلح و داراي تقوا و تدبير وظيفه‌اي شرعي، عقلي و انقلابي است و كوتاهي در اين امر، (كوتاهي) در حضور پاي صندوق‌هاي رأي، خسارت‌هاي جبران‌ناپذيري به بار خواهد آورد. (23/4/1368) چند صباحي تا انتخابات رياست جمهوري باقي نمانده است وملت بزرگ ايران براي يك انتخاب سرنوشتساز آماده مي‌شود، انتخابي كه بيگانگان نيز به آن چشم دوخته‌اند تا رفتار خود با نظام جمهوري اسلامي ايران را بر اساس آن تنظيم كنند، از اين رو هم ميزان مشاركت و هم گزينه منتخب براي هر دو طرف حائز اهميت است. مشاركت فعال و حضور پررنگ مردم به عنوان يكي از سرمايه‌هاي اصلي نظام و ملاك پايداري آن، از جمله سرمايه‌هايي است كه دشمن به دنبال تضعيف وكاهش آن است تا آن را دست‌مايه فشار و امتياز خواهي قرار دهد. در مقابل، نظام جمهوري اسلامي ايران خواهان يك مشاركت گسترده، پرشور و آگاهانه است. بنابراين مشاركت مردم به عنوان تجلي قدرت واراده ملي در قاموس انتخابات طالعي بس درخشان دارد و گزينه‌اي كه از سوي مردم انتخاب مي‌شود نيز نشانه تراز انقلاب اسلامي ايران به حساب مي‌آيد. اين گزينه بايد در اندازه و وزن نظام اسلامي در سطوح داخلي و خارجي باشد. نظام اسلامي حاصل و ثمره خون شهيدان و دستاورد مبارزات خالصانه امت بوده است. اين نظام اسلام‌مدار، مردم‌سالار، تحول‌خواه و رو به پيشرفت بوده است به همين دليل دشمناني قسم خورده ومكار در سطح بين‌المللي به سركردگي استكبار جهاني دارد. با اين سخت‌گيري‌ها امروز با مشكلاتي مواجه است و لازم است گزينه‌اي كه در رأس قوه مجريه قرارمي گيرد و پس از رهبري نظام شخص دوم به حساب مي‌آيد بايد داراي ويژگي‌هاي متعالي باشد تا با تراز انقلاب هم‌خوان باشد. انتخاب رئيس جمهوري با اين ويژگي‌هاست كه دشمنان انقلاب را وادار به تسليم و كاهش فشار و مردم را به رفاه و تعالي بيشتر رهنمون ميسازد. رهبر فرزانه انقلاب در تاريخ هفتم ارديبهشت سال 92 در ديدار با كارگران فرمودند: رئيس جمهوربايد فردي باشد كه در درجه اول، ايمان و اعتقاد به خدا، مردم و قانون اساسي داشته باشد و در درجه دوم داراي روحيه مقاوم باشد و در تغييرات مكرر سياست‌هاي اقتصادي، تكيه بر نظرات غير كارشناسي و اعتماد به شيوه‌هاي تزريقي و تحميلي غرب را نداشته باشد و سياست‌هاي اقتصادي او متكي بر اقتصاد مقاومتي باشد، اقتصادي كه ساخت دروني آن مستحكم است و با تغييرات مختلف در دنيا، متلاطم نمي‌شود.
عناويني كه رهبر معظم انقلاب اسلامي در ابتداي هر سال براي سال جديد انتخاب مي‌كنند، برگرفته از يكسري الزامات، شرايط و اولويت‌هاي اساسي كشور است. اما نگاهي به فرايند نامگذاري سالهاي اخير در طي 4 سال گذشته حكايت از اهميت مسئله «اقتصاد» در كشور دارد. نامگذاري سال ۱۳۹۱ به عنوان سال توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني از سوي رهبر معظم انقلاب نيز نشان مي‌دهد كه موضوع اقتصاد همچنان در صدر مسائل مهم ملي قرار دارد و در واقع فرايند جهاد اقتصادي كه در سال 1390 به عنوان مهم‌ترين اولويت كشور از سوي معظم له انتخاب گرديده بود، همچنان به عنوان يك رويكرد مهم و دنباله دار تلقي ميگردد. نامگذاري سالهاي اخير با محوريت مسائل اقتصادي از سوي رهبر معظم انقلاب اسلامي اما در حقيقت نمادي براي جهت‌دارشدن بهتر برنامههاي جاري كشور بوده است. نگاهي به نام‌ها و عناوين سالهاي اخير تحت عناوين «كار و همت مضاعف»، «اصلاح الگوي مصرف»، «جهاد اقتصادي» و «كار و توليد ملي»، حاكي از اهميت مسئله اقتصاد در برهه كنوني از تاريخ انقلاب اسلامي است. مسئله‌اي كه در سال گذشته از آن تحت عنوان «جهاد اقتصادي» ياد شد و بر ادامه و استمرار آن روند نيز در سال جاري از سوي رهبر معظم انقلاب اسلامي تأكيد ويژهاي گرديد. از سوي ديگر، نيازهاي زندگي و مسائل معيشتي و اقتصادي بيشترين نگراني انسان ديروز و امروز است و با شرايط كنوني، در آينده نيز چنين خواهد بود. برطرف كردن اين نگراني بزرگ و فراگير، زماني امكان دارد كه اقتصاد با مسائل ارزشي آميخته شود، اخلاق به كمك معيارهاي اقتصادي بشتابد و عدالت اجتماعي بر سياست‌هاي مالي و نظام‌هاي اقتصادي پرتو افكند. اهميت اين مسئله به‌ويژه در سالهاي اخير كه بر اهميت عنصر اقتصاد در ايران اسلامي تأكيد ويژهاي گذاشته شده است؛ بيش از پيش حائز اهميت ميباشد. اثر حاضر تلاش دارد در همين راستا، ديدگاه‌ها و سيره متعالي حضرت ثامن الحجج، امام علي بن موسي الرضا عليه السلام را در حوزه اقتصاد و اصول مختلف اقتصادي بررسي كند. افزون براين به جلوه‌هاي مهم جهاد اقتصادي در تعاليم و سيره گران‌قدر آن امام همام بپردازد تا از اين رهگذر ضرورتها و بايسته‌هاي تحقق جهاد اقتصادي را از منظر ديدگاه‌هاي امام رضا عليه السلام بيان كند.
مقام معظم رهبري سال 1392 را سال حماسه‌آفريني در عرصه سياسي و اقتصادي نامگذاري كردند. ايشان در پيام نوروزي خود فرمودند: «لازم است كه هم در زمينه اقتصاد، هم در زمينه سياست، حضور مردم حضوري جهادي باشد.» ايشان در عرصه حماسه اقتصادي، بر توليد ملي و حمايت از كار و سرمايه ايراني و در عرصه حماسه سياسي بر حضور پرشور مردم در عرصه انتخابات تأكيد داشتند تا همچون سال‌ها قبل و دوره‌هاي گذشته بر اقتدار جمهوري اسلامي ايران در عرصه داخلي و بين‌المللي افزوده شود. تحقق اين مهم مستلزم آن است كه دولت آينده، مسير حمايت از توليد ملي و تقويت بنيان‌هاي توليد و اشتغال ملي را حمايت كند. ازاينرو، حضور حماسي سياسي مردم در عرصه انتخابات؛ يعني: انتخاب به گونه‌اي باشد كه دولت آينده متعهد به اين موضوع باشد و در واقع مقدرات عمومي كشور را براي چهار سال آينده اين‌گونه برنامهريزي نمايد. اگر آگاهي از پيام جديد وجود نداشته باشد يا پيام‌هايي كه به آگاهي جامعه رسيده‌اند، نتوانسته باشند علاقه و توجه مردم را جلب كنند، فراموش مي‌شوند و در نتيجه انتظار حركت در بستر پذيرش اجتماعي وجود نخواهد داشت. ازاينرو، مركز پژوهشهاي اسلامي صدا و سيما در همكاري و همراهي با تلاشگران عرصه رسانه ملي در تحقق اين مهم، مجموعه پيام‌هاي كوتاه و زيرنويس‌هاي تلويزيوني كه با تلاش و ذوق ادبي جمعي از نويسندگان متعهد و با كوشش سركار خانم مريم سقلاطوني نگارش و گردآوري شده است، را به اهالي رسانه تقديم ميكند. اميد است رضايت همكاران و مخاطبان رسانه ملي را جلب كند.
رهبر معظم انقلاب در پيام نوروزي خويش به مناسبت حلول سال جديد، سال 1392 شمسي را به سيره چند سال اخير «حماسه سياسي و حماسه اقتصادي» نام نهادند. واژه «حماسه» برطبق معناي متفاهم و متبادر به نوعي جهش، تحول انقلابي، جهاد، همت مضاعف، شگفتي آفريني و خرق عادت در روند عادي تغيير و تحولات زندگي شخصي يا اجتماعي ناظراست. موصوف كردن اين واژه به دو صفت سياسي و اقتصادي به عنوان دو نهاد كانوني و دو خرده نظام محوري جامعه، بيش از هر چيز به اهميت تحولات اين دو بخش و نقش تعيين‌كننده آنها در ساير تحولات بنيادين اجتماع اشاره دارد. علاوه اينكه حصول تحول مورد انتظار در اين دو بخش نيز بدون مساعدت و همراهي ساير بخش‌ها و تجربه درجاتي از تحولات همسو به ويژه در بسترها و زيرساخت‌هاي فرهنگي ميسر نخواهد شد. اين دو بخش خود نيز همچون ساير بخش‌هاي اجتماع، از ارتباط ارگانيك و تأثير و تاثر متقابل برخوردار بوده و معمولاً هر تحولي در كلان جامعه، تنها با مشاركت، برنامهريزي، هدايت و نظارت نهاد سياست ممكن خواهد بود. ترديدي نيست كه حماسه آفريني وحصول تحول انقلابي در اين دو بخش متغير است كه به مجموعه‌اي از عوامل و عناصر داخلي، پيراموني و فرابخشي وابسته است. عمده ترين عوامل فرابخشي، جريانات و فرايندهاي بين المللي است كه روند كلي تحولات كشور را همچون ساير كشورها متاثر ميسازد. ايجاد اين سنخ تحولات بنيادين آن هم با رشد و آهنگ شتابان، آرماني است كه هر چند در سال جاري، شروع آن متوقع است اما ثمردهي و به بار نشستن آن به اقتضاي تشكيكي بودن، امري چند مرحله‌اي و تدريجي است كه حصول هر مرحله، بستر و زمينه را براي تحقق مرحله و مراحل بعد فراهم ميسازد. مقطعي و موسمي تلقي كردن اين سنخ شعارها و آموزه‌هاي استراتژيك، آفتي است كه بايد با هوشمندي تمام از در غلطيدن بدان پرهيز نمود. انتخاب برچسب و عنوان اقتصادي به عنوان شعار سال و اسم رمز تحولات طبيعي و برنامه‌ريزي‌شده جامعه در پنج سال متوالي، آن هم از لسان يك رهبرروحاني، دليل بسيار گويايي براهميت محوري اين بخش در پيشرفت كشور در مقايسه با سايربخش‌ها است. بزعم نگارنده تلاش در جهت تحقق بخشي از آرمان‌هاي انقلاب اسلامي، محسوس بودن مشكلات اقتصادي در زندگي مردم، تأثير مستقيم اقتصاد بر ساير حوزههاي سياسي، فرهنگي و اجتماعي، وابستگي حل بسياري از مشكلات عمومي كشور در بخش‌هاي مختلف به رشد و شكوفايي اقتصادي، رفع اتهام ناكارآمدي وكم كاري نظام اسلامي در اين بخش، بي‌اثر يا كم اثرساختن حربه تحريم اقتصادي دشمنان كه همواره به عنوان پاشنه آشيل نظام اسلامي مستمسك قرار گرفته است؛ زمينه سازي براي تحقق مدينه فاضله اسلامي، ارتقاء جايگاه ايران در معادلات بين المللي، الگو شدن ايران براي كشورهاي اسلامي يا جهان در حال توسعه، توازن‌بخشي به چرخه توسعه همه جانبه كشور، تحقق كامل شعار استقلال به عنوان يكي از شعارهاي محوري انقلاب اسلامي، تحقق اهداف سند چشم انداز، استقرار در دهه پيشرفت و عدالت، ضرورت گسترش رفاه عمومي، ايجاد شور و نشاط ملي، از ميان بردن زمينه بسياري از آسيب‌ها و انحرافات اجتماعي و...از عمده ترين دلايل اهتمام رهبري نظام به مقوله اقتصاد و به تبع يا به عنوان عنصر مكمل و محقق، به مقوله سياست است. توصيه‌ها و ارشادات صريح و موكد اسلام به لزوم توسعه‌آفريني همه جانبه و عمران و آباداني زمين با هدف بستر سازي جهت تحقق حيات طيب در اين جهان به عنوان مقدمه نيل به سعادت غايي، مزيد بر همه علل است. اين اثر در چهار فصل سامان يافته است. در فصل نخست مروري بر مفاهيم اساسي ناظر به حماسه سياسي و اقتصادي انجام خواهد گرفت. در فصل دوم مروري بر برخي ديدگاه‌ها و نظريه‌هاي مربوط به حماسه سياسي و اقتصادي ارائه مي‌شود. فصل سوم به بحث در باب جايگاه حماسه سياسي و اقتصادي در منابع بالادستي نظام اختصاص دارد. درفصل آخر نيز به قوت‌ها، ضعف‌ها و راهكارهاي برون رفت مبتني بر ديدگاه‌هاي ارائه شده مي‌پردازيم.
بي شك مديريت كلان يك جامعه، عالي ترين سطح مديريت است كه هر يك از كار ويژه‌هاي مديريتي هم چون برنامه ريزي، سازماندهي، تصميم گيري، نظارت و كنترل را در حد بسيار زيادي از اهميت قرار مي‌دهد. در اين مقدمه، قصد دارم كه از منظر يكي از كارويژه‌هاي مهم مديريت و يا يكي از وظايف مهم مديران يعني هماهنگي به موضوع سال و فلسفه وجودي آن اشاره كنم. صاحب‌نظران مديريت هماهنگي را چنين تعريف مي‌كنند: «مجموعه‌اي از مكانيزم‌هاي انساني و ساختاري براي تسهيل كسب هدف» بر اساس اين تعريف يك مدير سعي مي كند ابزار، روش‌ها، تكنيك‌ها، نيروي انساني و سازوكارهاي لازم را با هم فراهم كند كه يك سازمان يا يك مجموعه بتواند به اهداف خود دست يابد. از منظر اين كارويژه مديريت، شعار و موضوع سال، نقش هماهنگ كننده انسجام بخشي بين اجزاء و عناصر يك جامعه را دارد كه مي‌خواهد به سمت هدفي مشخص و روشن حركت نمايد. شعار و يا موضوع سال بهانه اي است تا همه دستگاه‌هاي دولتي، شبه دولتي و خصوصي بدانند مقصد كجا است و هدف چيست، تا بتوانند امكانات، نيروي انساني و سرمايه‌هاي مادي و معنوي خود را براي تحقق آن بسيج كرده و با برنامه ريزي و سازمان دهدي مشخص و مدرن به عنوان عضوي مؤثر در اين سيستم بزرگ ايفا كنند. سال 1392 ، توسط رهبر فرزانه انقلاب، سال حماسه سياسي، حماسه اقتصادي ناميده شد؛ براي آن كه با توجه به همه اقتضائات و شرايط محيط بيروني و دروني كشور، بتوان بر مشكلات موجود فائق آمد و از اين گذرگاه تاريخي با درايت و سلامت عبور كرد، پسنديده است تا با درك شرايط پيچيده امروزي، هر يك از عناصر و اجزا جامعه در جايگاه خاص خود به اين محور فعاليت سالانه توجه و عنايت نشان دهند تا منظور و مقصد اين حركت ملي به خوبي برآورده شود.
انقلاب اسلامي ايران، انفجار نوري بود كه سنت الهي حاكميت مستضعفان تاريخ بر جهان را نويد داد و تحولي تاريخ ساز بود كه مسير حركت تاريخ را دگرگون ساخت. اين انقلاب پيچ تاريخ در گشوده شدن فضاي عقلانيت، معنويت و برخورداري از روحيه پرنشاط جهاد در مقابل استكبار محسوب گرديد. اين تحول ژرف ممكن نبود مگر با بهره‌مندي از رهبري متكي بر خاستگاه احكام نوراني اسلام و مكتب اهل بيت: و ولايت فقيه كه در طي گذشت سه دهه با فهم عميق از آموزه‌هاي اسلامي و شناخت موقعيت و شرايط زماني و مكاني، كشور مقتدر و فهيم ايران را به طور خاص و مسلمانان جهان و مستصعفان جهان را به طور عام، به سوي موفقيت‌ها و كاميابي‌هاي فراوان هدايت نمود. در اين تحول عميق انساني ـ اجتماعي كه تمدن سازي نوين اسلامي را وجهه همت خويش قرار داده است، سنت‌هاي حسنه بسياري بنيان نهاده شد كه هر كدام منشأ خيرات و بركات فراواني بوده است. از سنت وحدت شيعه و سني گرفته تا روز قدس و ايام الله‌هاي ديگر همه از اين جمله‌اند. در اين ميان يكي از سنت‌هاي حسنه كه از سوي مقام معظم رهبري پايه‌گذاري گرديد، انتخاب شعار سال است كه هر ساله در بيانات نوروزي ايشان اعلام ميگردد و انتظار مي‌رود مسير راهبردي، سياستي و برنامه‌اي آن سال در مدار ارزش اعلام شده از سوي رهبر پيگيري گردد. با توجه به شرايط جامعه، چند سالي است كه شعارهاي سال داراي رنگ اقتصادي است؛ چه اينكه دشمن مأيوس از مقابله با اين نظام، همت خويش را مصروف ايجاد تنگناهاي اقتصادي كرده تا شايد با تحريم‌ها و محدوديت‌هايي كه براي ملت ايران ايجاد ميكند، بتواند مردم را خسته كند، ولي هشياري مردم و توجه به راهنمايي رهبري، هر روز بيش از پيش، دشمن را درمانده كرده است. امسال نيز بخشي از شعار سال به اين موضوع مهم اختصاص يافت و با عنوان حماسه اقتصادي مطرح گرديد. از سوي ديگر، امروز ملت ايران با يكي از حساس‌ترين روزها از نظر سياسي، روبرو است. انتخابات، به ويژه انتخابات رياست جمهوري، همواره مورد طمع دشمنان بوده است. نياز به يادآوري نيست كه در اين باره، با اندكي غفلت، دشمن توانست در جريان انتخابات سال 88 فتنه كند و مدتي فضاي آرامش را از مردم سلب نمايد. بنابراين، از يك سو، طمع ورزي دشمن باقي است و به نقاط ضعف و قدرت ما واقف‌تر گشته و از سوي ديگر مردم فهيم، عبرتي و درسي را در پيش روي خود دارد كه مي‌تواند از آن بهره جويد. در اين شرايط، طبيعي است كه رهبر فرزانه انقلاب، حماسه آفريني را از اين ملت، انتظار داشته باشد و بر اين مبنا، بخشي از شعار سال «حماسه سياسي» نام گرفته است. تحقق شايسته اين شعارهاي عظيم، مستلزم درك درست تكليف فردي و اجتماعي است. همه مردم و نهادها و سازمان‌ها در اين زمينه موظفند بدون از دست دادن فرصت، تشريك مساعي كرده و اداي دين نمايند. در اين راستا، سازمان صدا و سيما، به عنوان رسانه ملي و دانشگاه عمومي از تعهد و رسالت ويژهاي، برخوردار است و تلاش ميكند به وظيفه خويش عمل كند. بر اين اساس، پيش از اعلام شعار سال عرصه ساختار مطالعاتي خود را تدوين نمود و تيم‌هاي تحقيقاتي بلافاصله پس از اعلام شعار سال، كار مطالعاتي را آغاز نمودند. آنچه در پيش رو است يكي از اين دريچه‌هايي است كه گشوده شده و در مدت كوتاه حاصل مطالعات خود را عرضه مي‌نمايد. از مسئولان محترم مركز پژوهشهاي اسلامي به خاطر در اختيار گذاشتن اين فرصت مغتم سپاس‌گذاري مي‌كنيم.
ادبيات، هنري كلامي و شعر، اثري ادبي است كه نتيجه شناخت و تجربه ذهني و عيني انسان است كه در پيوند با قوّه تخيل، همراه با احساس، با زباني آهنگين و در قالبي مناسب ارائه ميگردد و موجب التذاذ مي‌شود. طرح مطالب گوناگون، از جمله مسائل سياسي در شعر، از لذّت هنري آن نمي‌كاهد. رابطه متقابل ادبيات و اجتماع و به عبارت ديگر، جنبههاي اجتماعي ادبيات را نمي‌توان انكار كرد. شعر فارسي از ديرباز پيوندي تنگاتنگ با جامعه دارد و همواره در هر واژه‌اي بازتاب زندگي اجتماعي و فرهنگ مردم، مذهب و اعتقادت آنان است. در اين دوره نيز مسائل سياسي اجتماعي در شعر انقلاب اسلامي نمودي روشن پيدا كرده و موضوعات جديد اجتماعي در شعر انقلاب به روشني قابل نقد و بررسي است.ادبيات پناهگاه ذهن خسته و روح برآشفته بشر است. گاه روح آدميان در كارزار اين روزگار سخت، پريشان مي‌شود و انسان به ناچار براي تقويت دوباره روح و روان خويش به سايه ادبيات پناه مي‌برند تا با مطالعه آثار ادبي روح خودرا پرورش ده د و براي ادامه زندگي خويش معنايي تازه دريابد. رسالت ادبيات و اهل ادب همين است كه بتوانند براي مردم جامعه خويش پيام‌آور خوبي‌ها باشند و از اين طريق مردم را به زندگي دلگرم كنند. از اين رو، از همان آغاز تا كنون ادبيات نقشي اجتماعي بر عهده داشته است. ادبيات دو وجه دارد: يكي آسماني و يكي زميني؛ يعني ادبيات علمي است كه زمين و آسمان را به هم مي‌پيوندد. نماد دو بعدي انسان است. عمر يا ماندگاري آثار ادبي به ميزان پاسخ‌گويي آنها به نيازهاي اجتماعي و روحي و معنوي بشر بستگي دارد. ادبيات گذشته ما هرگز از انديشه‌هاي سياسي و اجتماعي زمان خويش خالي نبوده است. هرچند در روش پرداختن به اين مسائل در مقايسه با ادبيات معاصر تفاوت‌هايي ديده مي‌شود در ميراث ادبي گذشتگان به مضامين سياسي اجتماعي بسيار توجه شده است. طاهره صفارزاده مي‌گويد: «كوشش شاعراين است كه در زمان خود بي‌طرف نباشد. شاعران خوب هميشه صادق‌ترين مورخين عصر خودشان بوده‌اند. ما با زمان حافظ، در شعر او روبه‌رو مي‌شويم». در اين نوشته برآنيم كه مؤلفه‌هاي تحقق حماسه سياسي وحماسه اقتصادي را با مراجعه به برخي از دواوين شعرا به نظاره بنشينيم. ولي قبل از شروع بحث بر خود لازم مي‌دانم از راهنمايي‌هاي برادر فرزانه وفرهيخته‌ام جناب آقاي دكتر حسين گودرزي و پي‌گيري‌ها واهتمام ويژه جناب آقاي عليرضا رنجبر و ياري مجدانه دختر عزيزم ريحانه هاشمي كه در جمع آوري منابع وفيش برداري مطالب زحمت زيادي كشيدند صميمانه سپاسگزاري كنم. اين موضوع در دو محور كلي دنبال مي‌شود،حماسه سياسي وحماسه اقتصادي. لذا بايد ديد براي تحقق حماسه سياسي وحماسه اقتصادي به چه لوازم وتدابيري ومؤلفه‌هايي نياز داريم.
نام گذاري سال جاري با عنوان «حماسه سياسي و حماسي اقتصادي» را به نوعي مي توان عصاره و چكيده اي از نام گذاري هاي اين چنيني در سال هاي اخير دانست. اين تعبير حداقل در وجه اقتصادي آن، با اشاره به نام هايي چون «توليد ملي» و «حمايت از كار و سرمايه ايراني»، «جهاد اقتصادي»، «همت مضاعف و كار مضاعف» و «نوآوري و شكوفايي» درست‌تر به نظر مي رسد. در واقعيت امر نيز تأكيد مجدد بر وجه اقتصادي و نيز اطلاق لفظ حماسي بر اين مسأله، با توجه به گذرگاه ها و تنگناهاي ناعادلانه اي كه دشمنان و بدخواهان بر سر راه پيشرفت و آباداني كشور ايجاد كرده اند، تا به زعم خويش پيشروي و پيشتازي ايران و ايراني را در عرصه جهاني دچار وقفه نمايند، نشان از آينده نگري و شناخت ضرورت ها و درك شرايط و نيازها در برهه حساس كنوني دارد. وجه سياسي شعار امسال نيز جايگاه و اهميتي كمتر از وجه اقتصادي آن ندارد. علاوه بر برگزاري دو انتخابات سرنوشت ساز (رياست جمهوري و شوراها) در نيمه نخست سال جاري كه به خاطر موقعيت داخلي و خارجي از اهميتي دوچندان برخوردار است و حضور حماسه وار مردم در صحنه انتخاباتي را طلب مي كند، كشور عزيز ما در عرصه بين‌المللي و منطقه اي نيز به لحاظ سياسي با موقعيت و شرايط ويژه اي روبروست. صف آرايي بي سابقه قدرت هاي سلطه جو در برابر دولت‌ها و حكومت‌هاي مستقل، تبليغات يك جانبه و سهمگين رسانه اي، تلاش بي‌وقفه براي تحميل خواسته ها و تمايلات نامشروع و غيرقانوني از سوي سلطه گران، به كارگيري تمامي امكانات براي مقابله و ايجاد انحراف در حركت ها و جنبش هاي رهايي بخش و بيداري اسلامي، و به خصوص تلاش همه جانبه براي ايجاد سد و مانع در برابر پيشرفت مهارنشدني ايران در بحث انرژي هسته اي و مواردي از اين قبيل، لزوم خلق حماسه سياسي را بيش از پيش نمايان مي سازد. از سوي ديگر، حماسه سياسي و حماسه اقتصادي را مي توان دو فرايند وابسته و موازي با هم دانست كه وقوع و تثبيت هر كدام به وقوع و رشد ديگري كمك مي كند. مسائل سياسي و اقتصادي كشور، همانند حلقه‌هاي زنجير به يكديگر متصل هستند و توأم با هم بايد مورد توجه قرار گيرند؛ چراكه خلق يك حماسه سياسي، زمينه‌ساز ايجاد تحول، همدلي، اتحاد و انسجام بين مردم شده و رونق اقتصادي كشور را هم در پي خواهد داشت. لذا تحقق حماسه اقتصادي، نيازمند مشاركت همه‌جانبه مردم و مسؤولان در حمايت از توليدات داخلي، افزايش و تقويت توان اقتصادي كشور، صرفه‌جويي و كاهش واردات است؛ چرا كه بدون ترديد در پيش گرفتن سياست هايي چون اقتصاد مقاومتي و حمايت از توليدات داخلي، كشور را به سمت خلق حماسه اقتصادي و پيشرفت جهشي سوق مي‌دهد. اهميت و ضرورت كتاب‌شناسي يا منبع شناسي كه در آن، منابع مرتبط با موضوعي خاص معرفي و ارائه مي گردد، نزد اهل پژوهش و تحقيق، دانسته و شناخته شده است. هر پژوهش گري براي سامان دادن به پژوهش خود، به مطالعه و بازبيني همه آثار مربوط به موضوع مورد نظر نياز دارد و لذا كمتر پژوهشي بدون تكيه بر منابع و آثار پيش نگاشته در آن زمينه، به زيور طبع آراسته مي گردد. كتاب‌شناسي به تعيين موضوع و حدود آن نيز كمك ميكند. از همين رو، پس از انتخاب موضوعِ پژوهش، اساسي‌ترين مسأله، مراجعه به منابع براي گردآوري اطلاعات است. بنابراين، آگاهي از آنها افزون بر افزايش غناي پژوهش، از به هدر رفتن فرصت‌ها و دوباره كاريها پيشگيري ميكند.از آنجايي كه در تدوين كتاب‌شناسي ها، شناسايي جنبه ها و حدود و ثغور موضوع، مرحله حساس و تعيين كننده اي است، واقعيت اين است كه شناخت دقيق ابعاد گوناگون موضوعي كه خود، چنانكه اشاره شد، حوزه ها و جنبه هاي مختلفي از مسائل را در بر مي گيرد، كار دشواري است. چرا كه منابع و مآخذي كه به طور مستقيم سه عرصه حماسي، اقتصادي و سياسي را در تلفيق و تطابق با يكديگر مورد كنكاش قرار داده باشند، حداقل تا زمان تدوين كتاب حاضر كمتر در دسترس بوده است. بدين لحاظ در گردآوري منابع معرفي شده در اين كتاب، بيشتر حوزه هاي مرتبط و نزديك به شعار مطرح شده در نام گذاري امسال مدنظر بوده است. حوزه ها و موضوعاتي كه نه تنها در بطن شعار امسال قرار دارند، بلكه اغلب مسائلي است كه امروزه مبتلابه جامعه و نيز دغدغه پژوهشگران، كارشناسان و افراد علاقمند نيز مي باشد. مي توان چنين ادعا نمود كه اين موضوعات، به ظن قريب به يقين مي توانند به عنوان مؤلفه ها و عناصر لازم براي تحقق حماسه سياسي و حماسه اقتصادي قلمداد شوند؛ برخي از اين مباحث عبارتند از: اخلاق سياسي، بصيرت، جنگ رسانهاي، خدمت رساني، مشاركت سياسي، وحدت ملي و انسجام اسلامي، استقلال اقتصادي، اقتصاد مقاومتي، توليد ملي، نوآوري و شكوفايي، همت و كار مضاعف، جهاد اقتصادي، فقرزدايي، خودكفايي، قناعت و... . همچنين اشاره به اين نكته نيز ضروري است كه به لحاظ تعداد زياد كتاب ها و مقالاتي كه در موضوعات فوق موجود بوده است، در هر يك از مباحث، به برگزيده اي از منابع اكتفا شده است. اميد است اين اثر كه در فرصتي محدود فراهم شده است، بتواند نيازهاي پژوهشي و تحقيقاتي علاقمندان و پژوهشگران و نيز تهيه كنندگان و برنامهسازان را كه در موضوع سال و ابعاد مختلف آن اقدام به برنامه سازي مي‌كنند، تا حدودي برطرف نمايد.
