موضوع: تاریخ نشر: دي1397 نویسنده:

اخلاق حرفه اي و كاربردي رسانه ها در جمهوري اسلامي ايران: مفاهيم و مصاديق

سازمان‎ها-كه در قرن حاضر از آن‏ها به عنوان نهادهاي اجتماعي ياد مي‎شود-هر كدام براي ايجاد ارتباط منطقي و متعادل با مخاطبان يا مشتريان (ذي‎نفعان خود) و ايجاد رضايت از نوع فعاليت در ميان كاركنان و جلوگيري از تنش‎هاي احتمالي يا روند بي‎تصميمي در بين مديران و كاركنان، نيازمند رعايت ملاحظاتي هستند تا نه‎تنها رابطه محكم و پايداري با مخاطبان يا مشتريان (ذي‎نفعان خود) برقرار سازند، بلكه در اجراي مأموريت‎هاي محوله‎شان، همه افراد، اعم از كاركنان و مديران در مواجهه با مسائل يا معضلات و به تعبير ديگر، «دوراهي‎هاي اخلاقي» به سهولت بتوانند براي اقدام مناسب و شايسته تصميم‎گيري كنند. اين ملاحظات همان اخلاقيات حرفه‎اي (يا اصول اخلاق حرفه‎اي) است كه امروزه بيش از هر زمان با توجه به گسترش فعاليت‎هاي سازمان‎ها و ورود و حضور بيش از حد آن‏ها در زندگي جاري و آينده مردم بيش از پيش احساس مي‎شود. در ميان انواع سازمان‎ها، سازمان‎هاي ارتباطي و رسانه‎ها به دليل حضور دائم و فعالي كه در سراسر زندگي فردي و اجتماعي دارند، نياز افزون‎تري به رعايت اخلاق حرفه‎اي و توجه دائم به اجراي آن در سطوح و انواع مختلف حرفه‎ها و فعاليت‎هاي رسانه‎اي دارند. در نظام رسانه‎اي كشور، وجود منشور اخلاق حرفه‎اي، براي اين منظور كه هم چگونگي و كيفيت و خط‎مشي فعاليت كارگزاران رسانه براي خودشان و جامعه مخاطب روشن باشد و هم معضلات و كاستي‎هاي اخلاقي رسانه يا هر فرد فعال در آن معلوم باشد، اهميت دوصدچنداني دارد؛ ولي متأسفانه تاكنون در ايران، منشور اخلاقي جامع و تدوين‎شده‎اي در اختيار اهالي رسانه قرار نگرفته است. بنابراين هر فرد يا فعال رسانه‎اي بر اساس ادراكي كه از روح حاكم بر عرف جامعه در اين موضوع دارد عمل مي‎كند. اكثر مواقع نيز ممكن است تصميم و اقدام فرد صحيح باشد ولي در برخي موارد و اقدامات هم ممكن است متعارض با اصول اخلاق حرفه‎اي باشد. اما كاربرد اصلي «منشور اخلاق حرفه‎اي» را در هنگام مواجهه با دوراهي‎هاي اخلاقي بايد جستجو كرد كه در عالم فعاليت‎هاي سازمان‎هاي رسانه‎اي برخلاف ديگر سازمان‎ها اين دوراهي‎ها به كرّات پيش مي‎آيد و حتي مي‎تواند تأثيرات سرنوشت‎سازي در زندگي فرد، خانواده، سازمان و حتي كشور داشته باشد. عدم وجود منشور اخلاق حرفه‎اي روشن و مدوّن در فعاليت رسانه‎ها، سبب بروز رفتارهاي متضاد و متناقض از يك رسانه اعم از راديو، تلويزيون و روزنامه‎ها در طرح و بيان يك موضوع واحد شده است. به‎طور مثال در معرفي يك متهم يا مجرم خاص به جامعه، گاهي يك رسانه يا حتي يكي از شبكه‎هاي همان رسانه از ترفند اختصار نام استفاده مي‎كند، گاهي همان رسانه بدون اينكه تغيير وضعيت حقوقي خاصي درباره متهم يا مجرم به وجود آمده باشد، عكس و نام كامل او را به تماشاي مخاطبان مي‎گذارد. اين تضاد در رفتار، فقط از فقدان منشور اخلاق حرفه‎ايِ روشن و مدون ناشي مي‎شود، كه اجازه سياليت و اتخاذ تصميم‎هاي متفاوت و متضاد را به تصميم‎گيرندگان مي‎دهد و موجبات رقابت نادرست ميان رسانه‎هاي گوناگون را به وجود مي‎آورد. در اين صورت ممكن است منافع مردم، مخاطبان (خانواده آن‏ها) و جامعه، قرباني اين رقابت غيرمنطقي ‎شود و چه‎بسا براي منفعت اندك سازمان رسانه‎اي، ضرر و زيان فردي و اجتماعي جبران‎ناپذيري نصيب جامعه يا مخاطب خاصي شود. در آن صورت اگر به رسانه انتقاد و ايرادي گرفته شود، براي فرار از آن موقعيت، دلايل متعدد و متنوعي مي‎تواند ارائه كند؛ يعني براي گريز و توجيه رفتار و عمل خود راه فرار دارد، چراكه منشور اخلاقي و حرفه‎اي روشن و مدون و مكتوبي وجود ندارد تا بتوان بر مبنا و بر اساس آن منشور، رفتار متفاوت آن رسانه را مورد قضاوت قرار داد. اگر اين منشور معلوم باشد و هر رسانه تكليف خودش را با آن روشن كند در اين صورت مي‎توان رفتار و عملكرد آن رسانه را مورد ارزيابي و داوري قرار داده و بر اساس آن منشور، با دست‎اندركاران آن رسانه محاجّه يا استدلال منطقي كرد و بر همان اساس و معيار نيز پاسخ‎ها را به قضاوت گذاشت و از تكرار خطا‎ها و عملكرد‎هاي غيراخلاقي ممانعت به عمل آورد و اصلاح رفتار و عملكرد را از آن رسانه مبتني بر منشور اخلاق حرفه‎اي موجود خواستار شد. شايد سرگرداني يا به تعبيري افراطي، فروپاشي اخلاقي كه امروز در فضاي مجازي وجود دارد ناشي از دو موضوع اساسي باشد: نخست، در اين فضا برخلاف جريان جاري و حرفه‎اي رسانه‎اي در سازمان‎هاي ارتباطي و رسانه‎اي رسمي و حرفه‎اي، اغلب، افرادي غيرحرفه‎اي فعاليت مي‏كنند كه مي‎توانند به اخلاقيات نانوشته يا نوشته‎شده به‎هيچ‎عنوان پاي‎بند نباشند يا مسئوليتي در قبال آن احساس نكنند، دوم اينكه در اين فضا، اصالت با سرعت است و نه صحت و دقت. بنابراين در اين شرايط و وضعيت، انتظار رعايت اخلاق حرفه‎اي حتي در سطحي كمتر از سطح فعليِ جريانِ جاري رسانه‎اي، چندان موجه نيست. از انزوا و مظلوميت اخلاق حرفه‎اي در نظام آموزشي ايران، همين بس كه در رشته‎هاي ارتباطات و مديريت رسانه، مباحث مربوط به اخلاق رسانه تدريس نمي‎شود يا جزء دروس انتخابي است، كه معناي هم ضمني و هم روشن آن چندان مهم نيست. اينكه در اين كتاب، علاوه‎بر مبناي اخلاقي و هنجار رسانه، بر ماهيت رسانه‎ها نيز تأكيد مي‎شود برگرفته از اين واقعيت است كه تدوين اخلاق كاربردي رسانه، امري دشوار و پيچيده است؛ چون حداقل سه عنصر بنيادي يا اصولي در آن نقش دارند. اين سه عنصر عبارتند از مبناي اخلاقي كه در آن حداقل چهار بنياد اخلاقي رايج است و هر كدام داراي نقاط ضعف و قوتي هستند و شايد مبناي پنجم بر اساس آموزه‎هاي اسلامي، لازم است تا گزاره‎ها يا كدهاي اخلاقي از پشتوانه قوي‎تري برخوردار باشند. عنصر ديگر، هنجار رسانه است كه در ادبيات ارتباطات با عنوان نظريه هنجاري مورد بحث قرار مي‎گيرد و هر هنجاري نيز تأكيدات خاصي دارد؛ يعني مي‎توان گفت در ميان رسانه‎ها با هنجارهاي گوناگون، هم مشتركات اخلاق رسانه‎اي وجود دارد و هم تفاوت‎هايي. شش نظريه رايج هنجار رسانه، توان و ظرفيت تحليل كامل هنجار حاكم بر رسانه‎هاي جمهوري اسلامي ايران را ندارند. سومين عنصر تأثيرگذار بر گزاره‎هاي اخلاقي رسانه، ماهيت يا نوع رسانه است كه موجب تفاوت‎هايي بعضاً بسيار جدي در تحقق اخلاق حرفه‎اي مي‎شود. اهميت و ضرورت وجود منشور اخلاق حرفه‎اي رسانه و نيز با توجه به فقدان چنين مبحثي مهم در سپهر رسانه‎اي كشور و حتي در نظام آموزشي، پژوهش پيش ‎رو، برآمده از همين دغدغه‎هاست تا نه‎فقط به حركت دقيق و مسئولانه رسانه‎ها با تكيه بر اخلاقياتِ روشن كمك كند، بلكه بتواند براي درك و شناخت دوراهي‎ها و گره‎هاي اخلاقي رسانه‎ها و جامعه رسانه‎اي در بستري روشن و منطقي فرصتي جديد ايجاد كند. اين كتاب در چهار فصل و يك بخشِ مربوط به «پيوست‎ها و ضمائم» سامان يافته است. در فصل اول به مباني نظري و تبيين برخي مفاهيم و موضوعات مرتبط از جمله تبيين رابطه اخلاق و رسانه، ارائه مهمترين مباني و اصول و قواعد اخلاق حرفه‎اي آن مبتني بر مباني اسلامي و غني‎سازي حوزه نظري و آموزشي مرتبط با بحث، اشاره شده است. بررسي برخي نقصان‎ها و كمبودها در منابع موجود، از جمله مباحث ديگر اين فصل است. در فصل دوم به مباني سه گانه اخلاق حرفه‎اي رسانه‎ها در جمهوري اسلامي ايران پرداخته و علاوه بر بررسي مفهوم «اخلاق» و «اصول اخلاقي» و تعاريف و تمايز آن‏ها و مفهوم مدنظر در اين كتاب، به بررسي و شناسايي مفهوم «قلمرو مسئوليت اخلاقي» و حوزه‎هاي چهارگانه مسئوليت رسانه، تبيين مفهوم و تعاريف «فلسفه اخلاق»، «اخلاق كاربردي»، «اخلاق حرفه‎اي» و رابطه اين دو مفهوم، ضرورت و اهميت رعايت اخلاق حرفه‎اي در رسانه‎ها جهت روشن و شفاف‎شدن حوزه فعاليت و عملكرد رسانه، اشاره شده و در ادامه معرفي و تبيين «مباني و اصول عام اخلاق حرفه‎اي» از قبيل «اصل صداقت»، «اصل عدالت و انصاف»، «اصل امانتداري» و.... مد نظر بوده است. مفاد و اصول ده‎گانه مهم و بين‎المللي اخلاق حرفه‎اي رسانه‎ها كه در اغلب نقاط دنيا به آن‏ها تا حدودي عمل و رفتار مي‎شود از جمله مباحث فصل دوم است كه براي روشن شدن تفاوت‎ها، تمايزها و نكات اشتراك اصول اخلاق حرفه‎اي رسانه‎ها در جمهوري اسلامي ايران و جهان، مورد مطالعه و بررسي واقع شده است. در فصل سوم با عنوان اصول اخلاق حرفه‎اي رسانه - كه از فصول و مباحث ابداعي و شايسته توجه بيشتر اين كتاب است- پس از بررسي و ارائه مقدمه‎اي تبييني در اين خصوص، به ارائه پيشنهادات، اصول و قواعد اخلاق حرفه‎اي در دو حوزه عمده و متفاوت الف. ناظر بر محتوا و ب. ناظر بر حِرَف اصلي رسانه اشاره شده است. در بخش الف، اصول پيشنهادي، ذيل مفاهيم و ساختارهاي اصلي حوزه پيام از قبيل «معارف اسلامي و فرهنگي»، «مباحث اجتماعي»، «مباحث سياسي»، «مباحث علمي»، «رفتار سازماني» و... از همديگر تفكيك شده، و در بخش ب، «اصول اخلاق حرفه‎اي رسانه ناظر به حِرَف اصلي رسانه» از قبيل «نويسندگي»، «تهيه‎كنندگي»، «گزارشگري»، «گويندگي و اجرا» و «خبر و خبررساني» به صورت مجزا و متمايز از همديگر ارائه و پيشنهاد شده است. در فصل چهارم با عنوان پيشنهادها، جمع‎بندي و نتيجه‎گيري به چگونگي و شيوه‎هاي كاربست و رعايت اصول اخلاق حرفه‎اي در نهادها و سازمان‎هاي رسانه‎اي از قبيل «اتيان سوگند و امضاي سوگندنامه»، «ارائه درسي به نام اخلاق حرفه‎اي در رسانه‎ها» در مراكز آموزشي، پژوهشي و رسانه‎اي، «مجامع صنفي رسانه‎اي» و ... اشاره شده و درنهايت با مرور پرسش‎هاي آغازين به بررسي نتايج و جمع‎بندي و ارائه پيشنهادات پرداخته‎ايم. در بخش ضمائم و پيوست‎ها با توجه به اين كه يكي از اهداف عمده اين پژوهش، غني‎سازي حوزه نظري و آموزشي در حوزه «اخلاق حرفه‎اي رسانه» و رويكرد ‎آموزشي‎داشتن اين پژوهش بود، ابتدا به مطالعه و بررسي مرحله‏ به‏ مرحله‎اي «روش پژوهش در اين كتاب» پرداخته‏ ايم و در ادامه به ارائه «نمونه فرم طرح برنامه‎سازي» راديويي و تلويزيوني و نيز به نمونه سؤالاتي كه در اين پژوهش از مصاحبه‎شوندگان، پرسيده شده بود، جهت آشنايي بيشتر دانشجويان و پژوهشگران با شيوه‎هاي عملياتي‎سازي فرايندهاي يك پژوهش و نيز چگونگي استفاده و نتيجه‎گيري از مصاحبه‎ها و فرايندهاي داده‎يابي و تحليل و تبيين داده‎ها و... ارائه شده است. بخش منابع و مآخذ كتاب نيز به تفصيل به معرفي همه منابعي كه به صورت مستقيم يا غير مستقيم در اين پژوهش مورد مطالعه، نقد و بررسي يا ارجاع و استناد قرار گرفته‏ اند، پرداخته است. بعون الله. جا دارد در اين مجال از تلاش پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در حمايت از اين اثر و حمايت اداره كل پژوهش ‏هاي اسلامي صداو سيما در انتشار آن كمال سپاس و قدرشناسي را ابراز داشته و اميدواريم اين اثر كه چاپ نخست آن در اولين همايش علمي ، پژوهشي « اخلاق و رسانه» منتشر مي شود بتواند مورد توجه و امعان‏ نظر صاحب‏‏نظران و اساتيد قلمرو « دين و رسانه» قرار گيرد و مولفان اين اثر را از نقدها، رهنمودها و راهكارهاي خويش بهره ‏مند نمايد. باسپاس دكتر حسن خجسته- دكتر ظهير احمدي


موضوع: تاریخ نشر: آذر1397 نویسنده: حميد رحماني

از ذره تا آفتاب: پژوهش برنامه‌اي پيرامون زمانه، انديشه، سيره و نقاط عطف زندگي سلمان فارسي

انسان همواره در معرض تغيير و تحول قرار دارد و يكي از مهم‌ترين عوامل تحول‌پذيري انسان، تأثيرپذيري او از سرنوشت و راهي است كه الگوها پيموده‌اند. الگوهاي نيكو نمونه‌هاي عيني و مشهود يك انديشه و عمل در ابعاد گوناگون براي رسيدن به كمال هستند. سلمان فارسي يا بهتر است بگوييم سلمان محمدي يكي از الگوهاي وارسته و كمال‌يافته اسلام و تربيت‌يافته مكتب نبوي، علوي و فاطمي است. او با همه تجربه‌هاي ارزشمندي كه پيش از اسلام داشت، پس از اسلام و آشنايي با رسول خدا(ص) و عترت پاك او، حيات ديگري يافت و چون پروانه‌اي رهاشده از پيله خود، در آسمان معنويت پرواز كرد و به‌سان ذره‌اي، مسير روشن آفتاب توحيد را پيمود. با بهره‌گيري از شخصيت، سيره و انديشه اين الگوي شاخص و ممتاز در بين صحابه، رسانه ملي مي‌تواند براي نسل جوان و تشنگان معرفت، ابعاد مختلف زندگي سلمان را تبيين و ترويج كند. اين مجموعه كه به همت پژوهشگر ارجمند، آقاي حميد رحماني تهيه شده است، مشتمل بر شش بخش است. در اين بخش‌ها، ابعاد شخصيت، سيره و انديشه سلمان مورد بررسي و تبيين قرار گرفته است. سپس مهمترين محورهاي زندگي سلمان، شبهات مطرح‌شده درباره اين شخصيت به همراه پاسخ‌هاي آن بيان شده و در پايان نيز آثار مكتوب كه مستقلاً درباره سلمان نگاشته شده‌اند معرفي شده است. اين مجموعه مي‌تواند به عنوان دستمايه‌اي براي برنامه‌سازان ارجمند رسانه ملي، درباره زندگي سلمان فارسي مورد بهره‌برداري قرار بگيرد.


موضوع: تاریخ نشر: آذر1397 نویسنده: گروهي از نويسندگان

روزشمار انقلاب اسلامي؛ ويژه بزرگداشت چهلمين سال پيروزي انقلاب اسلامي

در تاريخ معاصر ايران حادثه‌اي به اهميت وقوع انقلاب اسلامي وجود ندارد. پديده انقلاب اسلامي را نمي‌توان فقط جابه‌جايي قدرت در ميان حكمرانان دانست؛ حادثه‌اي كه فقط سلسله‌اي سقوط كند و جاي خود را به قدرتي ديگر دهد. در شكل‌گيري انقلاب اسلامي نقش شخصيت‌هاي انقلاب، سخنراني‌‌ها، اعلاميه‌ها و بيانيه‌ها و حتي برخي از مناسبت‌هاي مذهبي تأثير بسزايي داشته است. اداره‌كل پژوهش‌ هاي اسلامي رسانه با درك اهميت اين موضوع، در آستانه چهلمين سال پيروزي انقلاب اسلامي ايران با هدف تأمين‌بخشي از محتواي برنامه‌هاي صداوسيما به ويژه «راديو انقلاب» اين اثر را چاپ و منتشر كرده است. در طراحي اين اثر سعي كرده‌ايم به برخي از دغدغه‌هاي مهم برنامه‌ سازان رسانه ملي به ويژه برنامه ‌سازان راديو انقلاب توجه كنيم كه در ذيل به آن اشاره مي‌شود: درج منتخبي از مهم‌ترين رويدادهاي تأثير‌گذار در شكل‌گيري نهضت امام خميني(ره) و پيروزي انقلاب اسلامي؛ معرفي شخصيت‌هاي مهم و تأثيرگذار در پيروزي انقلاب اسلامي؛ معرفي اعلاميه‌ها و بيانيه‌هاي برجسته. در پايان ضمن سپاس و قدرداني از زحمات پژوهشگران ارجمند آقايان:سيدمحمدحسين حسيني هرندي، حميد رحماني و علي حائري‌مجد؛ اميدواريم ويراست اول اين اثر مورد توجه و بهره‌برداري مديران محترم، پژوهشگران و برنامه‌سازان رسانه ملي و ديگر نهادهاي مرتبط قرار گيرد.


موضوع: تاریخ نشر: آبان1397 نویسنده: محمد مهدي قرباني

تحليل گفتمان حاكم بر شبكه‌هاي ماهواره‌اي وهابي فارسي زبان

اداره‌‌كل پژوهش هاي اسلامي رسانه با توجه به رسالت خود، مبني بر شناسايي جريانات و افكار انحرافي ديني، شبكه هاي ماهواره‌اي ديني معاند را رصد و گزارش‌هاي آن را، در نشريه امواج شبهه منعكس كرده است. در تحقيق حاضر سعي شده است، گفتمان حاصل از فعاليت چند‌ساله اين شبكه‌ها، بازنمايي و نتايج حاصل از آن در اختيار مخاطبان اين اثر كه مديران و ‌تهيه‌كنندگان سازمان صداوسيما و همچنين مديران، تصميم‌گيران و افراد مؤثر و مرتبط با امور فرهنگي كشور هستند، قرار داده شود تا (ايشان) با شناختي درست از جريانات معاند، براي مقابله با دشمن، برنامه‌ريزي و سياست‌گذاري درست و اصولي انجام پذيرد


موضوع: تاریخ نشر: آبان1397 نویسنده: مريم سقلاطوني

ادب حضور؛ ويژه ‏نامه آداب ميهماني زيارت اربعين

«زائرٌ لَكُم عائِذٌ بِكُم لائِذ لِقُبورِكُم» به زيارت شما شتافته و به قبور و مرقدهاي مطهر شما پناه آورده‌ام. همواره آيين‌ها و اديان مختلف با هدف همبستگي ميان پيروان و هويت ‏بخشي به جريان اجتماعي خود، ايامي را در سال مشخص و پيروان خويش را ملزم به شركت در اين اجتماعات مي‌كنند. يكي از آثار اين‏گونه تجمعات، نمود جهاني و به‏ نوعي تبليغ جريان اجتماعي است كه معمولاً در جامعه جهاني اثرگذار است. به فرموده مقام معظم رهبري، خلأ وجود اجتماعي عظيم و بين‏ المللي در ميان شيعيان را حضور ميليوني در ايام اربعين پر مي‌كند. كربلا مي‌تواند «نماد» تبلور وحدت و بيعت با امام باشد كه «نمود»ي جهاني خواهد داشت. پياده‌روي در مراسم اربعين توفيقي عظيم و وصف ‏ناپذير است كه براي بهره‌وري بيشتر از اين سفر معنوي لازم است تا زائران، آدابي را رعايت كنند. بي‏ شك، مراسم باعظمتي مثل پياده‌روي اربعين كه به‏ صورت خودجوش و مردمي صورت گرفته و مي‌گيرد، در كنار نقاط قوت و ارزشمند آن، آسيب‌هايي هم دارد كه بايد براي رفع آنها، فكري كرد و طرحي در‌انداخت. سفر اربعين در پيش است و قرار است چند روزي در كشور دوست و برادر مهمان باشيم و از پذيرايي آنان بهره‌مند؛ اما هر مهماني، آدابي دارد كه اگر آن آداب رعايت نشود هم خود آسيب مي‌بينيم و هم صاحب‏خانه آزرده ‏خاطر خواهد شد. اداره‏ كل پژوهش‌هاي اسلامي رسانه با درك اهميت اين موضوع، مجموعه حاضر را چاپ كرده است كه هدف اصلي آن تبيين آداب زيارت اربعين به ‏ويژه آداب مهماني در اين سفر نوراني است. اميد است اين اثر، ره ‏توشه‌اي مناسب براي زائران سفر اربعين باشد.


موضوع: تاریخ نشر: مهر1397 نویسنده: مريم سقلاطوني

ايده‏ ها؛ دستينه‏ اي براي پژوهشگران و برنامه‏ سازان (پاييز)

بدون شك تبيين و توجه به مناسبت‏هاي ديني با درونمايه برگرفته از معارف الهي و فرهنگ اسلامي، علاوه به آنكه در ذات خود، مفاهيمي همچون تعظيم شعائر مذهبي و ارزش‏هايي همچون عزت ملي، وحدت ملي و روح مشاركت‎جويي دارد، مي‏تواند عاملي براي ايجاد دلبستگي بيشتر مردم به آموزه‏هاي ديني و آرمان‏هاي ناب اسلامي باشد. از سويي بنابر تعاليم ديني و اسلامي، بزرگداشت مناسبت‏ها و ايام‏الله و تعظيم شعائر الهي، به‎عنوان مصاديق تحول انسان و تحقق شايسته اين مهم معرفي شده‏اند و نقش عمده‎اي در اشاعه فرهنگ غني اسلامي دارند. از ديگر سو به‎دليل دو ويژگي مهم «ديني و ملي‎بودن» سازمان صدا‌وسيما، مناسبت‏هاي ديني و ملي، جزء جدانشدني از فرايند توليد و پخش در برنامه‏ ريزي خرد و كلان اين رسانه بزرگ به‎شمار مي ‏آيند. اين موضوع، بزرگ‏ترين فلسفه وجودي توليد اين اثر در اداره ‏كل پژوهش‏هاي اسلامي رسانه است. اهميت اين مسأله، اداره ‏كل پژوهش‏هاي اسلامي رسانه را بر آن داشت تا با تدوين مجموعه‎اي با عنوان «ايده‌ها؛ دستينه‌اي براي پژوهشگران و برنامه‌سازان» علاوه بر معرفي آثار مرتبط با مناسبت‏هاي مذهبي كه در اداره‏كل منتشر شده است، به معرفي محورها، موضوع‎ها و ايده‏ هاي پيشنهادي براي گروه‏هاي مختلف برنامه‎ساز در رسانه ملي بپردازد. اميد است اين تلاش اندك، گامي مؤثر در پيشبرد اهداف رسانه ملي باشد.


موضوع: تاریخ نشر: مهر1397 نویسنده: گروهي از نويسندگان

ايده‏ ها؛ دستينه‏ اي براي پژوهشگران و برنامه‏ سازان(تابستان)

بدون شك تبيين و توجه به مناسبت‏هاي ديني با درون مايه برگرفته از معارف الهي و فرهنگ اسلامي در ذات خود علاوه بر تعظيم شعائر مذهبي و ارزش ‏هايي همچون عزت ملي، وحدت ملي و روح مشاركت‎ جويي، مي‏ تواند عاملي براي ايجاد دلبستگي بيشتر مردم به آموزه‏ هاي ديني و آرمان‏ هاي ناب اسلامي باشد. از سويي بنابر تعاليم ديني و اسلامي، بزرگداشت مناسبت‏ها و ايام ‏الله و تعظيم شعائر الله به‎عنوان مصاديق تحول انسان و تحقق شايسته اين مهم معرفي شده است و نقش عمده‎اي در اشاعه فرهنگ غني اسلامي دارد. از ديگر سو به‎دليل دو ويژگي مهم «ديني و ملي‎بودن» سازمان صدا‌وسيما، مناسبت‏هاي ديني و ملي جز جدانشدني از فرايند توليد و پخش در برنامه ‏ريزي خرد و كلان اين رسانه بزرگ به‎شمار مي‏آيند. اين موضوع بزرگ‏ترين فلسفه وجودي توليد اين اثر در اداره كل پژوهش‏ هاي اسلامي رسانه است. اهميت اين موضوع، اداره كل پژوهش‏هاي اسلامي رسانه را بر آن داشت تا با تدوين مجموعه‎اي با عنوان «ايده‌ها؛ دستينه‌اي براي پژوهشگران و برنامه‌سازان» علاوه بر معرفي آثار مناسب با مناسبت ‏هاي مذهبي كه در اداره‏ كل منتشر شده است به معرفي محورها، موضوع‎ها و ايده ‏هاي پيشنهادي براي گروه ‏هاي مختلف برنامه‎ساز در رسانه ملي بپردازد. اميد است اين تلاش اندك، گامي مؤثر در پيشبرد اهداف رسانه ملي باشد. اين اثر دومين دفتر مجموعه «ايده‏ ها»ست كه در آن به مناسبت ‏هاي شمسي و قمري فصل تابستان مي‏ پردازد. در طراحي اين كتاب سعي شده است برخي از مهم‏ترين دغدغه ‏هاي پژوهشگران و برنامه ‏سازان در حوزه انقلاب اسلامي، تاريخ و مناسبت‏ها مورد توجه قرار گيرد كه در ذيل به آنها اشاره مي‏شود. درج دقيق تاريخ و مناسبت‏هاي شمسي، قمري و ميلادي با استفاده از منابع معتبر و با آخرين اطلاعات جمع ‏آوري شده از مركز تقويم ژئوفيزيك دانشگاه تهران (مصوبه شوراي فرهنگ عمومي) معرفي آيات و روايت‎هاي مناسب با مناسبت روز معرفي كتاب، نشريه و ويژه‏نامه‏ هاي مناسب با مناسبت‏هاي مهم ملي و مذهبي معرفي موضوع‎ها و ايده‏ هاي پيشنهادي مناسبت‏هاي مذهبي براي گروه‏ هاي مختلف برنامه‎ساز با هدف جلوگيري از تكراري‌شدن مباحث كارشناسي شبكه‏ ها در ايام منتسب به معصومان(ع). لازم به ذكر است فايل اين مجموعه در سايت اداره‏كل پژوهش‏هاي اسلامي رسانه (www.irc.ir) رسانه بارگذاري شده است.


موضوع: تاریخ نشر: شهريور1397 نویسنده: گروهي از نويسندگان

فرهنگ مفاخر مسلمان (گزيده ‏اي از زندگي‏نامه عالمان، اديبان و دانشوران جهان اسلام)

ارزش‌ها در جامعه يكي از مهم‌ترين معيارهاي تعيين‌كننده رفتار و هنجارهاي اجتماعي به شمار مي‌روند. تبيين جايگاه مفاخر يكي از راهكارهاي حفظ، تقويت و انتقال الگوهاي ارزشي در جامعه هستند. امروزه و در مواجهه بافرهنگ جهاني‌سازي نقش الگوهاي ارزشمند ديني، فرهنگي، اجتماعي و سياسي، اقتصادي در عرصه‌هاي خرد و كلان اهميت بسياري دارد. بي‌شك مفاخر هر ملتي رابطه‌اي مستقيم با هويت و خودباوري فرهنگي آن ملت در فرآيند جهاني‌سازي دارد. بايد بپذيريم كه ما هم‌اكنون در عصر جهاني‌سازي قرارگرفته‌ايم و رسانه‌ها به‌عنوان مهم‌ترين ابزار در اين فرايند عمل مي‌كنند. بنابراين مي‌توان از ابزار رسانه براي معرفي و شاخص سازي مفاخر بهره جست و الگوهاي رفتاري آنان را به جوانان ارائه داد. پرواضح است كه در اين فرايند با معرفي چهره‌هاي برجسته اسلام مي‌توان زمينه‌هاي تقويت هويت فرهنگي در گستره‌هاي منطقه‌اي، ملي و فراملي را نيز فراهم كرد. تاريخ اسلام، گواه ظهور و بروز انسان‌هاي شايسته و عالمان والامقامي است كه عمر خود را درراه اعتلاي فرهنگ و حفظ ارزش‌ها و آرمان‌هاي اسلام صرف كرده‌اند. مردان و زناني كه خدمات ارزشمندشان در برهه‌هاي مختلف و در هر عصر و زماني مايه فخر و مباهات است. مطالعه، معرفي و شناخت مفاخر مي‌تواند علاوه بر ايجاد حس افتخار و مباهات سبب رشد مؤلفه‌هاي فرهنگي در كشور شود. اداره كل پژوهش‌هاي اسلامي رسانه به هدف تجليل از شخصيت‌هاي تأثيرگذار در تاريخ اسلام تلاش كرده است تا با تدوين «فرهنگ مفاخر مسلمان» در جهت رشد و تعالي فرهنگي جامعه قدمي هرچند كوچك بردارد. براي تهيه «فرهنگ مفاخر مسلمان» كتب تاريخي متعددي مطالعه و بررسي‌شده‌اند بااين‌وجود به نظر مي‌رسد در اين مجموعه نياز به‌دقت اهل نظر ضروري است تا احتمال وقوع خطا كمتر شود. «فرهنگ مفاخر مسلمان» را مي‌توان به شكل‌هاي مختلف ارائه كرد، اما ازآنجاكه مخاطب اصلي اين كار برنامه‌سازان صداوسيما هستند بر آن شديم تا به كاربردي‌ترين شكل معرفي مفاخر مسلمان در سطوح مختلف علمي، ادبي، اجتماعي، سياسي، هنري، فرهنگي و... معرفي شوند لذا ترتيب ارائه هركدام از مفاخر مسلمان در اين فرهنگ بر اساس ترتيب الفبايي در نظر گرفته‌شده است. در شكل نگارش مداخل «فرهنگ مفاخر مسلمان» بيش از هر چيز ديگري به شكل كاربردي آن توجه شده است تا جايي كه هركدام از اين مداخل به‌راحتي قابل‌ارائه در برنامه‌هاي راديويي، تلويزيوني و ساير رسانه‌ها خواهد بود. از سوي ديگر در نگارش مطالب «فرهنگ مفاخر مسلمان» سعي شده تا نقاط عطف زندگي مفاخر مسلمان و آثار و فعاليت‌هاي مهم آن‌ها مورد توجه قرارگرفته و به مخاطب ارائه گردد. لازم به ذكر است مطالب اين كتاب در حال تكميل است و آنچه پيش روي شماست تا تاريخ 1381ش (1422ق) تنظيم‌شده است. در پايان از عزيزاني كه در به ثمر نشستن اين اثر نقش موثري داشتند به ويژه جناب آقاي علي حائري‏ مجد و سركار خانم فاطمه جهانگير تشكر و قدرداني مي‎كنيم. اداره‏ كل پژوهش‌هاي اسلامي رسانه


موضوع: تاریخ نشر: ارديبهشت1397 نویسنده: گروهي از نويسندگان

ساخت ايران رسانه ملي و خريد كالاي ايراني

مقام معظم رهبري(مدظله العالي) طبق يك سنت حسنه با توجه به ضرورت‏هاي موجود و شرايط سياسي، اقتصادي، اجتماعي و نيز ترفند‏ها و توطئه‏هاي دشمنان، براي هر سال، نام و شعار خاصي برمي‏گزينند كه اين كار از جهاتي داراي اهميت است. رهبر فرزانه انقلاب خود دراين باره مي‏فرمايند: «شعار سال با دو منظور مطرح مي‏شود: يكي جهت‌دادن به سياست‏هاي اجرائي و عملكرد مسئولين دولتي و مسئولين حكومتي است، يكي توجيه افكار عمومي است؛ يعني افكار عمومي توجّه پيدا كنند به اينكه چه مسئله‌اي امروز براي كشور مهم است». براين اساس، نام حمايت از كالاي ايراني را براي سال 1397 انتخاب مي‏كنند و در توضيح آن مي‏افزايند: «امروز براي كشور، مسئله كالاي ايراني يك مسئله مهمّي است... شعار امسال، هم خطاب به مسئولين است، هم خطاب به مردم است. شعار امسال حمايت از كالاي ايراني است. كالاي ايراني يعني محصول نهايي كار و سرمايه و فعّاليّت اقتصادي و ذهن و ابتكار و همه‌چيز. سرمايه‌گذار با سرمايه خود، كارگر با كار خود، طرّاح با ذهن خود و با دانش خود، اينها همه تلاش مي‏كنند و محصول [كار آنها] مي‌شود كالاي ايراني. بنابراين چيز باعظمتي است، چيز بسيار مهمّي است؛ اين را بايستي حمايت كرد. در حمايت از اين كالاي ايراني ـ كه محصول تلاش فعّالان اقتصادي و فعّالان كارگري و سرمايه‌گذاران و برنامه‌ريزان و طرّاحان و مانند اينها است ـ هم مردم نقش دارند به‌عنوان توليد‌كننده‌ كالاي ايراني، هم مردم نقش دارند به‌عنوان مصرف‌كننده‌ كالاي ايراني؛ هم بايد توليد كنند، هم بايد مصرف كنند؛ هم بايد در توليد تلاش كنند». در اين‌باره مسئوليت‏هاي چندي متوجه رسانه ملي است كه تبيين ابعاد مختلف موضوع، اصول و مباني و راه و روش‏هاي تحقق آن، وظايف مسئولين و مردم، پيگيري فعاليت قواي سه‌گانه، ارائه گزارش از عملكردها و... از جمله آنهاست. بر اين اساس، يكي از كارهاي ضروري در انواع فعاليت‏هاي دست‏اندركاران رسانه ملي، به‌ويژه برنامه‏سازان، تبيين مباني حمايت از كالاي ايراني در آيات و روايات، سيره معصومين(ع)، علما، راهبردهاي رسانه ملي و... است كه اداره‌كل پژوهش‏هاي اسلامي رسانه، همچون سال‌هاي گذشته، با هدف ياري‌رساندن به برنامه‏سازان، اين مجموعه را تقديم مي‏كند.


موضوع: تاریخ نشر: ارديبهشت1397 نویسنده: مريم سقلاطوني

ايده‏ ها؛ دستينه ‏اي براي برنامه‏ سازان(بهار)

بدون شك تبيين و توجه به مناسبت‏هاي ديني با درونمايه برگرفته از معارف الهي و فرهنگ اسلامي در ذات خود علاوه بر تعظيم شعائر مذهبي و ارزش‏هايي همچون عزت ملي، وحدت ملي و روح مشاركت‎جويي، مي‏تواند عاملي براي ايجاد دلبستگي بيشتر مردم به آموزه‏هاي ديني و آرمان‏هاي ناب اسلامي باشد. از سويي بنابر تعاليم ديني و اسلامي، بزرگداشت مناسبت‏ها و ايام‏ الله و تعظيم شعائر الله به‎عنوان مصاديق تحول انسان و تحقق شايسته اين مهم معرفي شده است و نقش عمده‎اي در اشاعه فرهنگ غني اسلامي خواهد داشت. از ديگر سو به‎دليل دو ويژگي مهم «ديني و ملي بودن» سازمان صدا وسيما، مناسبت‏هاي ديني و ملي جدانشدني از فرايند توليد و پخش در برنام ه‏ريزي خرد و كلان اين رسانه بزرگ به‎شمار مي‏ آيند. اين موضوع بزرگ‏ترين فلسفه وجودي تولد اين اثر در اداره كل پژوهش‏هاي اسلامي رسانه است. اهميت اين موضوع، اداره كل پژوهش‏هاي اسلامي رسانه را بر آن داشت تا با تدوين مجموعه‎اي با عنوان «ايده‌ها؛ دستينه‌اي براي برنامه‌سازان» علاوه بر معرفي آثار مناسب با مناسبت‏هاي مذهبي كه در اداره كل منتشر شده است به معرفي محورها، موضوع‎ها و ايده‏ هاي پيشنهادي براي گروه‏هاي مختلف برنامه‎ساز در رسانه ملي بپردازد. اميد است اين تلاش اندك، گامي مؤثر در پيشبرد اهداف رسانه ملي بردارد. در طراحي اين كتاب سعي شده است برخي از مهم‏ترين دغدغه‏ هاي برنامه‏ سازان در حوزه انقلاب اسلامي، تاريخ و مناسبت‏ها مورد توجه قرار گيرد كه در ذيل به آنها اشاره مي‏شود. - درج دقيق تاريخ و مناسبت‏هاي شمسي، قمري و ميلادي با استفاده از منابع معتبر و با آخرين اطلاعات جمع‏آوري شده از مركز تقويم ژئوفيزيك دانشگاه تهران (مصوبه شوراي فرهنگ عمومي) - معرفي آيات و روايت‎هاي مناسب با مناسبت روز - معرفي كتاب، نشريه و ويژه ‏نامه‏ هاي مناسب با مناسبت‏هاي مهم ملي و مذهبي - معرفي موضوع‎ها و ايده‏ هاي پيشنهادي مناسبت‏هاي مذهبي براي گروه‏ هاي مختلف برنامه‎ساز با هدف جلوگيري از تكراري شدن مباحث كارشناسي در شبكه‏ ها در ايام منتسب به معصومين(ع)


// موضوع



// کتاب