عناويني كه رهبر معظم انقلاب اسلامي در ابتداي هر سال براي سال جديد انتخاب مي‌كنند، برگرفته از يكسري الزامات، شرايط و اولويت‌هاي اساسي كشور است. اما نگاهي به فرايند نامگذاري سالهاي اخير در طي 4 سال گذشته حكايت از اهميت مسئله «اقتصاد» در كشور دارد. نامگذاري سال ۱۳۹۱ به عنوان سال توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني از سوي رهبر معظم انقلاب نيز نشان مي‌دهد كه موضوع اقتصاد همچنان در صدر مسائل مهم ملي قرار دارد و در واقع فرايند جهاد اقتصادي كه در سال 1390 به عنوان مهم‌ترين اولويت كشور از سوي معظم له انتخاب گرديده بود، همچنان به عنوان يك رويكرد مهم و دنباله دار تلقي ميگردد. نامگذاري سالهاي اخير با محوريت مسائل اقتصادي از سوي رهبر معظم انقلاب اسلامي اما در حقيقت نمادي براي جهت‌دارشدن بهتر برنامه‌هاي جاري كشور بوده است. نگاهي به نام‌ها و عناوين سالهاي اخير تحت عناوين «كار و همت مضاعف»، «اصلاح الگوي مصرف»، «جهاد اقتصادي» و «كار و توليد ملي»، حاكي از اهميت مسئله اقتصاد در برهه كنوني از تاريخ انقلاب اسلامي است. مسئله‌اي كه در سال گذشته از آن تحت عنوان «جهاد اقتصادي» ياد شد و بر ادامه و استمرار آن روند نيز در سال جاري از سوي رهبر معظم انقلاب اسلامي تأكيد ويژهاي گرديد. از سوي ديگر، نيازهاي زندگي و مسائل معيشتي و اقتصادي بيشترين نگراني انسان ديروز و امروز است و با شرايط كنوني، در آينده نيز چنين خواهد بود. برطرف كردن اين نگراني بزرگ و فراگير، زماني امكان دارد كه اقتصاد با مسائل ارزشي آميخته شود، اخلاق به كمك معيارهاي اقتصادي بشتابد و عدالت اجتماعي بر سياست‌هاي مالي و نظام‌هاي اقتصادي پرتو افكند. اهميت اين مسئله به‌ويژه در سالهاي اخير كه بر اهميت عنصر اقتصاد در ايران اسلامي تأكيد ويژهاي گذاشته شده است؛ بيش از پيش حائز اهميت ميباشد. اثر حاضر تلاش دارد در همين راستا، ديدگاه‌ها و سيره متعالي حضرت ثامن الحجج، امام علي بن موسي الرضا عليه السلام را در حوزه اقتصاد و اصول مختلف اقتصادي بررسي كند. افزون براين به جلوه‌هاي مهم جهاد اقتصادي در تعاليم و سيره گران‌قدر آن امام همام بپردازد تا از اين رهگذر ضرورتها و بايسته‌هاي تحقق جهاد اقتصادي را از منظر ديدگاه‌هاي امام رضا عليه السلام بيان كند.
مقام معظم رهبري سال 1392 را سال حماسه‌آفريني در عرصه سياسي و اقتصادي نامگذاري كردند. ايشان در پيام نوروزي خود فرمودند: «لازم است كه هم در زمينه اقتصاد، هم در زمينه سياست، حضور مردم حضوري جهادي باشد.» ايشان در عرصه حماسه اقتصادي، بر توليد ملي و حمايت از كار و سرمايه ايراني و در عرصه حماسه سياسي بر حضور پرشور مردم در عرصه انتخابات تأكيد داشتند تا همچون سال‌ها قبل و دوره‌هاي گذشته بر اقتدار جمهوري اسلامي ايران در عرصه داخلي و بين‌المللي افزوده شود. تحقق اين مهم مستلزم آن است كه دولت آينده، مسير حمايت از توليد ملي و تقويت بنيان‌هاي توليد و اشتغال ملي را حمايت كند. ازاين‌رو، حضور حماسي سياسي مردم در عرصه انتخابات؛ يعني: انتخاب به گونه‌اي باشد كه دولت آينده متعهد به اين موضوع باشد و در واقع مقدرات عمومي كشور را براي چهار سال آينده اين‌گونه برنامهريزي نمايد. اگر آگاهي از پيام جديد وجود نداشته باشد يا پيام‌هايي كه به آگاهي جامعه رسيده‌اند، نتوانسته باشند علاقه و توجه مردم را جلب كنند، فراموش مي‌شوند و در نتيجه انتظار حركت در بستر پذيرش اجتماعي وجود نخواهد داشت. ازاين‌رو، مركز پژوهش‌هاي اسلامي صدا و سيما در همكاري و همراهي با تلاشگران عرصه رسانه ملي در تحقق اين مهم، مجموعه پيام‌هاي كوتاه و زيرنويس‌هاي تلويزيوني كه با تلاش و ذوق ادبي جمعي از نويسندگان متعهد و با كوشش سركار خانم مريم سقلاطوني نگارش و گردآوري شده است، را به اهالي رسانه تقديم ميكند. اميد است رضايت همكاران و مخاطبان رسانه ملي را جلب كند.
رهبر معظم انقلاب در پيام نوروزي خويش به مناسبت حلول سال جديد، سال 1392 شمسي را به سيره چند سال اخير «حماسه سياسي و حماسه اقتصادي» نام نهادند. واژه «حماسه» برطبق معناي متفاهم و متبادر به نوعي جهش، تحول انقلابي، جهاد، همت مضاعف، شگفتي آفريني و خرق عادت در روند عادي تغيير و تحولات زندگي شخصي يا اجتماعي ناظراست. موصوف كردن اين واژه به دو صفت سياسي و اقتصادي به عنوان دو نهاد كانوني و دو خرده نظام محوري جامعه، بيش از هر چيز به اهميت تحولات اين دو بخش و نقش تعيين‌كننده آنها در ساير تحولات بنيادين اجتماع اشاره دارد. علاوه اينكه حصول تحول مورد انتظار در اين دو بخش نيز بدون مساعدت و همراهي ساير بخش‌ها و تجربه درجاتي از تحولات همسو به ويژه در بسترها و زيرساخت‌هاي فرهنگي ميسر نخواهد شد. اين دو بخش خود نيز همچون ساير بخش‌هاي اجتماع، از ارتباط ارگانيك و تأثير و تاثر متقابل برخوردار بوده و معمولاً هر تحولي در كلان جامعه، تنها با مشاركت، برنامهريزي، هدايت و نظارت نهاد سياست ممكن خواهد بود. ترديدي نيست كه حماسه آفريني وحصول تحول انقلابي در اين دو بخش متغير است كه به مجموعه‌اي از عوامل و عناصر داخلي، پيراموني و فرابخشي وابسته است. عمده ترين عوامل فرابخشي، جريانات و فرايندهاي بين المللي است كه روند كلي تحولات كشور را همچون ساير كشورها متاثر ميسازد. ايجاد اين سنخ تحولات بنيادين آن هم با رشد و آهنگ شتابان، آرماني است كه هر چند در سال جاري، شروع آن متوقع است اما ثمردهي و به بار نشستن آن به اقتضاي تشكيكي بودن، امري چند مرحله‌اي و تدريجي است كه حصول هر مرحله، بستر و زمينه را براي تحقق مرحله و مراحل بعد فراهم ميسازد. مقطعي و موسمي تلقي كردن اين سنخ شعارها و آموزه‌هاي استراتژيك، آفتي است كه بايد با هوشمندي تمام از در غلطيدن بدان پرهيز نمود. انتخاب برچسب و عنوان اقتصادي به عنوان شعار سال و اسم رمز تحولات طبيعي و برنامه‌ريزي‌شده جامعه در پنج سال متوالي، آن هم از لسان يك رهبرروحاني، دليل بسيار گويايي براهميت محوري اين بخش در پيشرفت كشور در مقايسه با سايربخش‌ها است. بزعم نگارنده تلاش در جهت تحقق بخشي از آرمان‌هاي انقلاب اسلامي، محسوس بودن مشكلات اقتصادي در زندگي مردم، تأثير مستقيم اقتصاد بر ساير حوزههاي سياسي، فرهنگي و اجتماعي، وابستگي حل بسياري از مشكلات عمومي كشور در بخش‌هاي مختلف به رشد و شكوفايي اقتصادي، رفع اتهام ناكارآمدي وكم كاري نظام اسلامي در اين بخش، بي‌اثر يا كم اثرساختن حربه تحريم اقتصادي دشمنان كه همواره به عنوان پاشنه آشيل نظام اسلامي مستمسك قرار گرفته است؛ زمينه سازي براي تحقق مدينه فاضله اسلامي، ارتقاء جايگاه ايران در معادلات بين المللي، الگو شدن ايران براي كشورهاي اسلامي يا جهان در حال توسعه، توازن‌بخشي به چرخه توسعه همه جانبه كشور، تحقق كامل شعار استقلال به عنوان يكي از شعارهاي محوري انقلاب اسلامي، تحقق اهداف سند چشم انداز، استقرار در دهه پيشرفت و عدالت، ضرورت گسترش رفاه عمومي، ايجاد شور و نشاط ملي، از ميان بردن زمينه بسياري از آسيب‌ها و انحرافات اجتماعي و...از عمده ترين دلايل اهتمام رهبري نظام به مقوله اقتصاد و به تبع يا به عنوان عنصر مكمل و محقق، به مقوله سياست است. توصيه‌ها و ارشادات صريح و موكد اسلام به لزوم توسعه‌آفريني همه جانبه و عمران و آباداني زمين با هدف بستر سازي جهت تحقق حيات طيب در اين جهان به عنوان مقدمه نيل به سعادت غايي، مزيد بر همه علل است. اين اثر در چهار فصل سامان يافته است. در فصل نخست مروري بر مفاهيم اساسي ناظر به حماسه سياسي و اقتصادي انجام خواهد گرفت. در فصل دوم مروري بر برخي ديدگاه‌ها و نظريه‌هاي مربوط به حماسه سياسي و اقتصادي ارائه مي‌شود. فصل سوم به بحث در باب جايگاه حماسه سياسي و اقتصادي در منابع بالادستي نظام اختصاص دارد. درفصل آخر نيز به قوت‌ها، ضعف‌ها و راهكارهاي برون رفت مبتني بر ديدگاه‌هاي ارائه شده مي‌پردازيم.
بي شك مديريت كلان يك جامعه، عالي ترين سطح مديريت است كه هر يك از كار ويژه‌هاي مديريتي هم چون برنامه ريزي، سازماندهي، تصميم گيري، نظارت و كنترل را در حد بسيار زيادي از اهميت قرار مي‌دهد. در اين مقدمه، قصد دارم كه از منظر يكي از كارويژه‌هاي مهم مديريت و يا يكي از وظايف مهم مديران يعني هماهنگي به موضوع سال و فلسفه وجودي آن اشاره كنم. صاحب‌نظران مديريت هماهنگي را چنين تعريف مي‌كنند: «مجموعه‌اي از مكانيزم‌هاي انساني و ساختاري براي تسهيل كسب هدف» بر اساس اين تعريف يك مدير سعي مي كند ابزار، روش‌ها، تكنيك‌ها، نيروي انساني و سازوكارهاي لازم را با هم فراهم كند كه يك سازمان يا يك مجموعه بتواند به اهداف خود دست يابد. از منظر اين كارويژه مديريت، شعار و موضوع سال، نقش هماهنگ كننده انسجام بخشي بين اجزاء و عناصر يك جامعه را دارد كه مي‌خواهد به سمت هدفي مشخص و روشن حركت نمايد. شعار و يا موضوع سال بهانه اي است تا همه دستگاه‌هاي دولتي، شبه دولتي و خصوصي بدانند مقصد كجا است و هدف چيست، تا بتوانند امكانات، نيروي انساني و سرمايه‌هاي مادي و معنوي خود را براي تحقق آن بسيج كرده و با برنامه ريزي و سازمان دهدي مشخص و مدرن به عنوان عضوي مؤثر در اين سيستم بزرگ ايفا كنند. سال 1392 ، توسط رهبر فرزانه انقلاب، سال حماسه سياسي، حماسه اقتصادي ناميده شد؛ براي آن كه با توجه به همه اقتضائات و شرايط محيط بيروني و دروني كشور، بتوان بر مشكلات موجود فائق آمد و از اين گذرگاه تاريخي با درايت و سلامت عبور كرد، پسنديده است تا با درك شرايط پيچيده امروزي، هر يك از عناصر و اجزا جامعه در جايگاه خاص خود به اين محور فعاليت سالانه توجه و عنايت نشان دهند تا منظور و مقصد اين حركت ملي به خوبي برآورده شود.
انقلاب اسلامي ايران، انفجار نوري بود كه سنت الهي حاكميت مستضعفان تاريخ بر جهان را نويد داد و تحولي تاريخ ساز بود كه مسير حركت تاريخ را دگرگون ساخت. اين انقلاب پيچ تاريخ در گشوده شدن فضاي عقلانيت، معنويت و برخورداري از روحيه پرنشاط جهاد در مقابل استكبار محسوب گرديد. اين تحول ژرف ممكن نبود مگر با بهره‌مندي از رهبري متكي بر خاستگاه احكام نوراني اسلام و مكتب اهل بيت: و ولايت فقيه كه در طي گذشت سه دهه با فهم عميق از آموزه‌هاي اسلامي و شناخت موقعيت و شرايط زماني و مكاني، كشور مقتدر و فهيم ايران را به طور خاص و مسلمانان جهان و مستصعفان جهان را به طور عام، به سوي موفقيت‌ها و كاميابي‌هاي فراوان هدايت نمود. در اين تحول عميق انساني ـ اجتماعي كه تمدن سازي نوين اسلامي را وجهه همت خويش قرار داده است، سنت‌هاي حسنه بسياري بنيان نهاده شد كه هر كدام منشأ خيرات و بركات فراواني بوده است. از سنت وحدت شيعه و سني گرفته تا روز قدس و ايام الله‌هاي ديگر همه از اين جمله‌اند. در اين ميان يكي از سنت‌هاي حسنه كه از سوي مقام معظم رهبري پايه‌گذاري گرديد، انتخاب شعار سال است كه هر ساله در بيانات نوروزي ايشان اعلام ميگردد و انتظار مي‌رود مسير راهبردي، سياستي و برنامه‌اي آن سال در مدار ارزش اعلام شده از سوي رهبر پيگيري گردد. با توجه به شرايط جامعه، چند سالي است كه شعارهاي سال داراي رنگ اقتصادي است؛ چه اينكه دشمن مأيوس از مقابله با اين نظام، همت خويش را مصروف ايجاد تنگناهاي اقتصادي كرده تا شايد با تحريم‌ها و محدوديت‌هايي كه براي ملت ايران ايجاد ميكند، بتواند مردم را خسته كند، ولي هشياري مردم و توجه به راهنمايي رهبري، هر روز بيش از پيش، دشمن را درمانده كرده است. امسال نيز بخشي از شعار سال به اين موضوع مهم اختصاص يافت و با عنوان حماسه اقتصادي مطرح گرديد. از سوي ديگر، امروز ملت ايران با يكي از حساس‌ترين روزها از نظر سياسي، روبرو است. انتخابات، به ويژه انتخابات رياست جمهوري، همواره مورد طمع دشمنان بوده است. نياز به يادآوري نيست كه در اين باره، با اندكي غفلت، دشمن توانست در جريان انتخابات سال 88 فتنه كند و مدتي فضاي آرامش را از مردم سلب نمايد. بنابراين، از يك سو، طمع ورزي دشمن باقي است و به نقاط ضعف و قدرت ما واقف‌تر گشته و از سوي ديگر مردم فهيم، عبرتي و درسي را در پيش روي خود دارد كه مي‌تواند از آن بهره جويد. در اين شرايط، طبيعي است كه رهبر فرزانه انقلاب، حماسه آفريني را از اين ملت، انتظار داشته باشد و بر اين مبنا، بخشي از شعار سال «حماسه سياسي» نام گرفته است. تحقق شايسته اين شعارهاي عظيم، مستلزم درك درست تكليف فردي و اجتماعي است. همه مردم و نهادها و سازمان‌ها در اين زمينه موظفند بدون از دست دادن فرصت، تشريك مساعي كرده و اداي دين نمايند. در اين راستا، سازمان صدا و سيما، به عنوان رسانه ملي و دانشگاه عمومي از تعهد و رسالت ويژهاي، برخوردار است و تلاش ميكند به وظيفه خويش عمل كند. بر اين اساس، پيش از اعلام شعار سال عرصه ساختار مطالعاتي خود را تدوين نمود و تيم‌هاي تحقيقاتي بلافاصله پس از اعلام شعار سال، كار مطالعاتي را آغاز نمودند. آنچه در پيش رو است يكي از اين دريچه‌هايي است كه گشوده شده و در مدت كوتاه حاصل مطالعات خود را عرضه مي‌نمايد. از مسئولان محترم مركز پژوهش‌هاي اسلامي به خاطر در اختيار گذاشتن اين فرصت مغتم سپاس‌گذاري مي‌كنيم.
ادبيات، هنري كلامي و شعر، اثري ادبي است كه نتيجه شناخت و تجربه ذهني و عيني انسان است كه در پيوند با قوّه تخيل، همراه با احساس، با زباني آهنگين و در قالبي مناسب ارائه ميگردد و موجب التذاذ مي‌شود. طرح مطالب گوناگون، از جمله مسائل سياسي در شعر، از لذّت هنري آن نمي‌كاهد. رابطه متقابل ادبيات و اجتماع و به عبارت ديگر، جنبههاي اجتماعي ادبيات را نمي‌توان انكار كرد. شعر فارسي از ديرباز پيوندي تنگاتنگ با جامعه دارد و همواره در هر واژه‌اي بازتاب زندگي اجتماعي و فرهنگ مردم، مذهب و اعتقادت آنان است. در اين دوره نيز مسائل سياسي اجتماعي در شعر انقلاب اسلامي نمودي روشن پيدا كرده و موضوعات جديد اجتماعي در شعر انقلاب به روشني قابل نقد و بررسي است.ادبيات پناهگاه ذهن خسته و روح برآشفته بشر است. گاه روح آدميان در كارزار اين روزگار سخت، پريشان مي‌شود و انسان به ناچار براي تقويت دوباره روح و روان خويش به سايه ادبيات پناه مي‌برند تا با مطالعه آثار ادبي روح خودرا پرورش ده د و براي ادامه زندگي خويش معنايي تازه دريابد. رسالت ادبيات و اهل ادب همين است كه بتوانند براي مردم جامعه خويش پيام‌آور خوبي‌ها باشند و از اين طريق مردم را به زندگي دلگرم كنند. از اين رو، از همان آغاز تا كنون ادبيات نقشي اجتماعي بر عهده داشته است. ادبيات دو وجه دارد: يكي آسماني و يكي زميني؛ يعني ادبيات علمي است كه زمين و آسمان را به هم مي‌پيوندد. نماد دو بعدي انسان است. عمر يا ماندگاري آثار ادبي به ميزان پاسخ‌گويي آنها به نيازهاي اجتماعي و روحي و معنوي بشر بستگي دارد. ادبيات گذشته ما هرگز از انديشه‌هاي سياسي و اجتماعي زمان خويش خالي نبوده است. هرچند در روش پرداختن به اين مسائل در مقايسه با ادبيات معاصر تفاوت‌هايي ديده مي‌شود در ميراث ادبي گذشتگان به مضامين سياسي اجتماعي بسيار توجه شده است. طاهره صفارزاده مي‌گويد: «كوشش شاعراين است كه در زمان خود بي‌طرف نباشد. شاعران خوب هميشه صادق‌ترين مورخين عصر خودشان بوده‌اند. ما با زمان حافظ، در شعر او روبه‌رو مي‌شويم». در اين نوشته برآنيم كه مؤلفه‌هاي تحقق حماسه سياسي وحماسه اقتصادي را با مراجعه به برخي از دواوين شعرا به نظاره بنشينيم. ولي قبل از شروع بحث بر خود لازم مي‌دانم از راهنمايي‌هاي برادر فرزانه وفرهيخته‌ام جناب آقاي دكتر حسين گودرزي و پي‌گيري‌ها واهتمام ويژه جناب آقاي عليرضا رنجبر و ياري مجدانه دختر عزيزم ريحانه هاشمي كه در جمع آوري منابع وفيش برداري مطالب زحمت زيادي كشيدند صميمانه سپاسگزاري كنم. اين موضوع در دو محور كلي دنبال مي‌شود،حماسه سياسي وحماسه اقتصادي. لذا بايد ديد براي تحقق حماسه سياسي وحماسه اقتصادي به چه لوازم وتدابيري ومؤلفه‌هايي نياز داريم.
نام گذاري سال جاري با عنوان «حماسه سياسي و حماسي اقتصادي» را به نوعي مي توان عصاره و چكيده اي از نام گذاري هاي اين چنيني در سال هاي اخير دانست. اين تعبير حداقل در وجه اقتصادي آن، با اشاره به نام هايي چون «توليد ملي» و «حمايت از كار و سرمايه ايراني»، «جهاد اقتصادي»، «همت مضاعف و كار مضاعف» و «نوآوري و شكوفايي» درست‌تر به نظر مي رسد. در واقعيت امر نيز تأكيد مجدد بر وجه اقتصادي و نيز اطلاق لفظ حماسي بر اين مسأله، با توجه به گذرگاه ها و تنگناهاي ناعادلانه اي كه دشمنان و بدخواهان بر سر راه پيشرفت و آباداني كشور ايجاد كرده اند، تا به زعم خويش پيشروي و پيشتازي ايران و ايراني را در عرصه جهاني دچار وقفه نمايند، نشان از آينده نگري و شناخت ضرورت ها و درك شرايط و نيازها در برهه حساس كنوني دارد. وجه سياسي شعار امسال نيز جايگاه و اهميتي كمتر از وجه اقتصادي آن ندارد. علاوه بر برگزاري دو انتخابات سرنوشت ساز (رياست جمهوري و شوراها) در نيمه نخست سال جاري كه به خاطر موقعيت داخلي و خارجي از اهميتي دوچندان برخوردار است و حضور حماسه وار مردم در صحنه انتخاباتي را طلب مي كند، كشور عزيز ما در عرصه بين‌المللي و منطقه اي نيز به لحاظ سياسي با موقعيت و شرايط ويژه اي روبروست. صف آرايي بي سابقه قدرت هاي سلطه جو در برابر دولت‌ها و حكومت‌هاي مستقل، تبليغات يك جانبه و سهمگين رسانه اي، تلاش بي‌وقفه براي تحميل خواسته ها و تمايلات نامشروع و غيرقانوني از سوي سلطه گران، به كارگيري تمامي امكانات براي مقابله و ايجاد انحراف در حركت ها و جنبش هاي رهايي بخش و بيداري اسلامي، و به خصوص تلاش همه جانبه براي ايجاد سد و مانع در برابر پيشرفت مهارنشدني ايران در بحث انرژي هسته اي و مواردي از اين قبيل، لزوم خلق حماسه سياسي را بيش از پيش نمايان مي سازد. از سوي ديگر، حماسه سياسي و حماسه اقتصادي را مي توان دو فرايند وابسته و موازي با هم دانست كه وقوع و تثبيت هر كدام به وقوع و رشد ديگري كمك مي كند. مسائل سياسي و اقتصادي كشور، همانند حلقه‌هاي زنجير به يكديگر متصل هستند و توأم با هم بايد مورد توجه قرار گيرند؛ چراكه خلق يك حماسه سياسي، زمينه‌ساز ايجاد تحول، همدلي، اتحاد و انسجام بين مردم شده و رونق اقتصادي كشور را هم در پي خواهد داشت. لذا تحقق حماسه اقتصادي، نيازمند مشاركت همه‌جانبه مردم و مسؤولان در حمايت از توليدات داخلي، افزايش و تقويت توان اقتصادي كشور، صرفه‌جويي و كاهش واردات است؛ چرا كه بدون ترديد در پيش گرفتن سياست هايي چون اقتصاد مقاومتي و حمايت از توليدات داخلي، كشور را به سمت خلق حماسه اقتصادي و پيشرفت جهشي سوق مي‌دهد. اهميت و ضرورت كتاب‌شناسي يا منبع شناسي كه در آن، منابع مرتبط با موضوعي خاص معرفي و ارائه مي گردد، نزد اهل پژوهش و تحقيق، دانسته و شناخته شده است. هر پژوهش گري براي سامان دادن به پژوهش خود، به مطالعه و بازبيني همه آثار مربوط به موضوع مورد نظر نياز دارد و لذا كمتر پژوهشي بدون تكيه بر منابع و آثار پيش نگاشته در آن زمينه، به زيور طبع آراسته مي گردد. كتاب‌شناسي به تعيين موضوع و حدود آن نيز كمك ميكند. از همين رو، پس از انتخاب موضوعِ پژوهش، اساسي‌ترين مسأله، مراجعه به منابع براي گردآوري اطلاعات است. بنابراين، آگاهي از آنها افزون بر افزايش غناي پژوهش، از به هدر رفتن فرصت‌ها و دوباره كاريها پيشگيري ميكند.از آنجايي كه در تدوين كتاب‌شناسي ها، شناسايي جنبه ها و حدود و ثغور موضوع، مرحله حساس و تعيين كننده اي است، واقعيت اين است كه شناخت دقيق ابعاد گوناگون موضوعي كه خود، چنانكه اشاره شد، حوزه ها و جنبه هاي مختلفي از مسائل را در بر مي گيرد، كار دشواري است. چرا كه منابع و مآخذي كه به طور مستقيم سه عرصه حماسي، اقتصادي و سياسي را در تلفيق و تطابق با يكديگر مورد كنكاش قرار داده باشند، حداقل تا زمان تدوين كتاب حاضر كمتر در دسترس بوده است. بدين لحاظ در گردآوري منابع معرفي شده در اين كتاب، بيشتر حوزه هاي مرتبط و نزديك به شعار مطرح شده در نام گذاري امسال مدنظر بوده است. حوزه ها و موضوعاتي كه نه تنها در بطن شعار امسال قرار دارند، بلكه اغلب مسائلي است كه امروزه مبتلابه جامعه و نيز دغدغه پژوهشگران، كارشناسان و افراد علاقمند نيز مي باشد. مي توان چنين ادعا نمود كه اين موضوعات، به ظن قريب به يقين مي توانند به عنوان مؤلفه ها و عناصر لازم براي تحقق حماسه سياسي و حماسه اقتصادي قلمداد شوند؛ برخي از اين مباحث عبارتند از: اخلاق سياسي، بصيرت، جنگ رسانهاي، خدمت رساني، مشاركت سياسي، وحدت ملي و انسجام اسلامي، استقلال اقتصادي، اقتصاد مقاومتي، توليد ملي، نوآوري و شكوفايي، همت و كار مضاعف، جهاد اقتصادي، فقرزدايي، خودكفايي، قناعت و... . همچنين اشاره به اين نكته نيز ضروري است كه به لحاظ تعداد زياد كتاب ها و مقالاتي كه در موضوعات فوق موجود بوده است، در هر يك از مباحث، به برگزيده اي از منابع اكتفا شده است. اميد است اين اثر كه در فرصتي محدود فراهم شده است، بتواند نيازهاي پژوهشي و تحقيقاتي علاقمندان و پژوهشگران و نيز تهيه كنندگان و برنامه‌سازان را كه در موضوع سال و ابعاد مختلف آن اقدام به برنامه سازي مي‌كنند، تا حدودي برطرف نمايد.
رهبر معظم انقلاب اسلامي، حضرت آيت‌الله خامنه‌اي ـ دامت بركاته ـ بر اساس نگاه راهبردي و كلان‌نگر خود به مسائل و مشكلات كشور و در استمرار حركتي كه از پنج سال پيش تاكنون در زمينه نامگذاري سال‌ها به موضوع‌ها و مسائل مهم اقتصادي آغاز كردهاند، سال 1392 را نيز به موضوعي اقتصادي اختصاص دادند و آن را «سال حماسه سياسي و حماسه اقتصادي» ناميدند. ناگفته نماند كه مقام معظم رهبري در سال جاري به دليل موقعيت خاص كشور در عرصه بين‌المللي و با توجه به شرايط ويژه داخلي كشور؛ و قرار گرفتن در آستانه دهمين دوره انتخاب رياست جمهوري، افزون بر موضوع اقتصاد به موضوع سياست نيز توجه كردند و خواستار حماسه‌سازي مردم و مسئولان در دو حوزه سياست و اقتصاد شدند. ايشان در پيام نوروزي خود در اين‌باره فرمودند: سال 92 را به عنوان «سال حماسه سياسي و حماسه اقتصادي» نامگذاري مي‌كنيم و اميدواريم به فضل پروردگار، حماسه اقتصادي و حماسه سياسي در اين سال به دست مردم عزيزمان و مسئولان دلسوز كشور تحقق پيدا كند. با توجه به جايگاه و نقش حساس و تعيين‌كننده رسانه ملي در تحقق رهنمودها و مطالبه‌هاي مقام معظم رهبري در زمينه آفريدن حماسه سياسي و حماسه اقتصادي در سال 1392، در كتاب حاضر به بررسي و تبيين مهم‌ترين راهبردها و سياست‌هاي رسانه ملي در سال حماسه سياسي و حماسه اقتصادي مي‌پردازيم. گفتني است، كتاب راهبردها و سياست‌ها حاصل مجموعه جلسات كارشناسي است كه با حضور و هم‌انديشي كارشناسان حوزههاي سياست، اقتصاد، رسانه و ارتباطات در مركز پژوهش‌هاي اسلامي صدا و سيما تشكيل شده است.
نزديك به يك دهه است كه مقام معظم رهبري در آغاز هر سال جديد با تدبيري هوشمندانه و با در نظر گرفتن موقعيت زماني، سياست‌ها، راهبردها و جهت‌گيري‌هاي كلان كشوررا براي رسيدن به قله‌هاي پيشرفت و توسعه با نامگذاري سال جديد تعيين مي‌كنند. امسال نيز طبق روال ساليان گذشته با توجه به حساسيت‌هاي موجود در دو عرصه «سياست» و «اقتصاد» با نامگذاري «سال حماسه سياسي و حماسه اقتصادي»، افق كاري را براي برنامه‌هاي كشور در سال پيش رو، جلوي ديدگان مسئولان و مردم قرار دادند. البته در تبيين و كالبدشكافي موضوع حماسه سياسي و حماسه اقتصادي كه در اين نوشتار مدنظر نگارنده است بايد گفت: منظور و مقصود معظم‌له از اين نامگذاري، اين است كه مردم و مسئولان با تلاش شجاعانه و بانشاط تهديدها وتحريم‌هاي دشمنان را به فرصت‌ها تبديل كنند و با توكل به خداي بزرگ انقلاب اسلامي را پيش ببرند و دشمنان را مأيوس نمايند و اينها همه در يك مقطع خاص مثل انتخابات خردادماه خلاصه نمي‌شود. بلكه سطح توقع ايشان اين است كه در تمام طول سال و در تمام صحنه‌هايي كه براي حضورمردم، احساس نياز مي‌شود، با توجه به شرايط داخلي و خارجي حضور مردم به گونه‌اي باشد كه تمام تلاش‌هاي ناحق بين‌المللي و همه فتنه‌انگيزي‌هاي داخلي براي انحراف مسير انقلاب اسلامي از مسير اصلي خود ناكام شود. بي‌شك اين مهم فقط با يك حضور حماسي ميسّر است. البته اين حماسه‌آفريني فقط منوط به حضور مردم نمي‌شود، بلكه همان اندازه كه مردم ميتوانند در آفرينش حماسه نقش داشته باشند به همان اندازه، حتي بيش ازآن مسئولان هم تأثيرگذار هستند. در واقع در سال حماسه سياسي مسئولان با همدلي و وحدت بيشتر ضمن اينكه دوشادوش مردم در تمام صحنه‌ها حضور مي‌يابند با روحيه‌اي متفاوت، اراده‌اي قوي‌تر همچنين انگيزه‌اي مضاعف و بصيرتي بيشتر براي حل مشكلات سياسي و اجتماعي مردم كوشش كنند. با نگاهي به اوضاع اقتصادي كشور در هجمه همه‌جانبه جهان استكبار در درهم شكستن اقتصاد كشور عزيزمان كه به فرموده رهبر معظم انقلاب «مي‌خواستند ملت ايران را به وسيله تحريم فلج كنند اما نتوانستند.» شعار حماسه اقتصادي راهبردي‌ترين و كوبنده‌ترين دكتريني است كه مطرح نمودند و در واقع به ثمر نشاندن تمامي ميوه‌ها و برنامه‌ها و شعارهاي سالهاي گذشته است. با تأمل در آيات الهي درمي‌يابيم كه مطالبه حماسه همه‌جانبه و يك‌پارچه امت اسلامي و در يك صف مستحكم با شور و شعف فراوان در مقابله با دشمنان خدا در عرصه‌هاي بين‌المللي و داخلي چيزي است كه رهبر فرزانه انقلاب اسلامي از آحاد مختلف مردم انتظار دارند و نيز روح حماسه مقاومت و پايداري، حماسه عمل به شعارها و شعورها، حماسه جهاد در صف واحد، حماسه وحدت پولادين امت، حماسه حضور با همراهي و رهبران الهي، حماسه غلبه جهاني دين خدا، حماسه استقامت در ايمان و سرانجام حماسه پيروزي در آموزه‌هاي ديني نهفته است. بنابراين با توجه به محدوديت زماني تلاش نموده‌ايم با بهره‌گيري از منابع آيات و روايات به ويژگي‌هاي حماسه و انواع آن و نگاه اسلام به مباني و بايسته‌هاي حماسه سياسي و اقتصادي و آسيب‌شناسي آنها بپردازيم اميد است كه مورد قبول حق افتد.
نامگذاري سال‌ها كه در سنوات اخير توسط مقام معظم رهبري انجام ميگيرد تدبير و راهبرد حكيمانهاي است كه معظم‌له به منظور هدايت جامعه و توجه دادن آن به مسائل سياسي، فعال ساختن اذهان جهت ارائه آراء و ديدگاه‌ها، همدل و همفكر كردن مردم و مسئولان، وحدت و انسجام بخشيدن به مسير حركت عمومي كشور، پيشگيري از خطرها و خنثي كردن توطئهها، برجسته نمودن ارزشها و موضوعات اصلي مورد نياز كشور و زمينهسازي براي توليد علم و فكر به كار ميگيرند. مقام معظم رهبري به دليل پيش رو بودن انتخابات رياست جمهوري كه تعيين‌كننده بالاترين مقام اجرايي كشور ميباشد و همچنين به دليل تداومبخشي به حركتهاي قبلي كشور در حوزه اقتصاد سال 1392 را سال «حماسه اقتصادي، حماسه سياسي» نامگذاري فرمودهاند كه قبل از ورود به هر بحثي بايد ديد كه علت اين نامگذاري چيست و اين واژه داراي چه ويژگيهايي است كه معظم له در اين سال انتظار دارند تا جامعه در جهت تحقق اين شعار گام بردارد. يكي از روشهاي مطالعه درباره چيستي و چرايي موضوع باز بيني و ترسيم خطوط فكري رهبران ديني و سياسي است كه هر چند كار آساني نيست اما گام مهمي جهت تبيين و تعميق آن است، چرا كه مهم‌ترين اصل در شناخت هر حركت و نهضتي، شناخت دقيق رهبران و آگاهي از انديشهها و خصوصيات فردي و اجتماعي آنان است. در اين راستا جهت تبيين حماسه سياسي و حماسه اقتصادي بر مبناي بيانات حضرت امام رحمه الله ومقام معظم رهبري سه عنصر اساسي قابل بازشناسي است: 1. مباني و اصولي كه بر اساس انديشه امام و مقام معظم رهبري موجب تحقق حماسه سياسي و اقتصادي ميگردد. 2. اهدافي كه بر مبناي انديشه ايشان براي حماسه سياسي و اقتصادي متصور است. 3. راهبردها، راهكارها و روشهايي كه براي وصول به اين اهداف در نظر است و بايد به كار گرفته شود. شايان ذكر است كه با توجه به موضوع تحقيق، صرفاً مفاهيمي مورد توجه است كه داراي دو ويژگي اساسي باشد: نخست مرتبط بودن با سياست و اقتصاد و ديگري مطلوبيت آن مفهوم از منظر حضرت امام رحمه الله و مقام معظم رهبري. در اين تحقيق هدف كشف اصول و ارزشها و همچنين كشف نظر و ديدگاه‌هاي حضرت امام رحمه الله و مقام معظم رهبري است و به دليل آن كه تحقيق مرتبط با مطالب موجود است از روش اسنادي استفاده شده است و روش گردآوري اطلاعات فيش برداري از منابع بوده است. براي به دست آوردن وجمع بندي مطالب نياز به يك طرح يا الگوي از پيش تعيين شده بود تا بر اساس آن به منابع مراجعه و بيانات مرتبط استخراج گردد و به اين منظور مدل swot به عنوان الگو انتخاب گرديد و پس از مراجعه به منابع بيانات در 4 بخش مباني، فرصت‌ها و تهديدها، نقاط ضعف و قوت و راهكارها تدوين گرديده است. از ويژگي‌هاي اين تحقيق ميتوان به اتقان و دسته بندي مطالب بر اساس يك مدل علمي و كاربردي اشاره نمود كه برنامه سازان ميتوانند از آن براي انتخاب موضوعات برنامه‌هاي گفتگومحور، انتخاب سوژه براي تهيه گزارش و برنامه‌هاي مستند و... استفاده نمايند.
