در سالهاي گذشته، سرعت تغييرات تكنولوژيكي به ويژه در بخش‌هايي نظير فناوري اطلاعات آن‌قدر گسترده بوده است كه با مجموع پيشرفت هاي صورت گرفته در چند هزار سال گذشته قابل مقايسه نيست و همين امر لزوم فهم و درك بهتر تغيير و تحولات آينده و توجه به موضوع آينده شناسي را براي بشر به ويژه دولت ها و سازمان ها بيش از پيش حائز اهميت ساخته است. از هر زاويه اي كه نگاه كنيم، مي بينيم با ظهور فناوري هاي جديد، صنعت پخش به طور مداوم در حال تغيير سريع و چشمگير است، بنابراين يكي از پارامترهاي مهم در حوزه رسانه پيش بيني فناوري رسانه به ويژه وضعيت آينده راديو و تلويزيون است و اگر مديران شبكه‌هاي راديو و تلويزيون خواهان تصميم گيري هاي مهم و استراتژيك هستند، بايد با بررسي رويدادها و تحليل روندهاي پيش دستانه به استقبال آينده بروند. اداره كل پژوهش هاي اسلامي صدا و سيما نيز به تبع مأموريت ذاتي و خطيري كه بر دوش دارد، در پي برخي از تحولات نويدبخش، فضاي راهبردي به خود گرفته و در همين مدت كوتاه با راه اندازي و تقويت گروه آينده پژوهي و رسانه هاي نوين به اجراي پروژه هاي آينده شناسي در حوزه هاي مختلف مأموريتي و كاري خود از جمله فناوري هاي نوين و شيوه هاي رويارويي با آن به منظور كشف زودهنگام و پيش دستانه تغييرات آتي دست يازيده و چندين پروژه پژوهشي را اجرا كرده است كه از جمله آن بررسي وضعيت تلويزيون در آينده است. مجموعه پيش رو، ترجمه كتاب آينده پخش همگاني «حتي بالاتر» است كه توسط مصاحبه با 27 نخبه صنعت رسانه، 25 سال آينده تلويزيون را پيش¬بيني كرده است. از محقق ارجمند، جناب آقاي مهندس مهدي سياسي فر، مدير كل محترم ارتباطات ماهواره اي سازمان صدا و سيما به جهت اهتمام به شناسايي و ترجمه اين اثر سپاسگزاري نموده و اميداواريم ره آورد اين اثر براي سياست گذاران و برنامه ريزان و مسئولان و مديران رسانه ملي ترسيم چشم انداز پخش همگاني و آماده شدن براي شرايط فضاها و فن‌آوري هاي جديد در اين حوزه باشد.
فاطمه انسيه حورا است؛ همان‌طور مخلوق زميني است، سيرتي بهشتي و ملكوتي دارد؛ او هديه الهي است و سوره كوثر در وصف ايشان نازل شده است. نعمت كوثر در جامع‌ترين فرهنگ‌هاي عربي به مال فراوان، خير زياد، عطايا و مواهب بسيار ترجمه شده است. كلمه كوثر با بيان آشكاري به نسل و عقبه تفسير ميشود؛ چنان‌كه پروردگار متعال، پيامبر گرامي خود را به اعطاي كوثر افتخار داده و دشمنانش را دنباله‌بريده ناميده است و اعلام مي‌كند كوثر، كانون نسل و مايه ذريه رسول‌الله است. از آن جا كه نسل پيامبر صلي الله عليه و آله جز با فاطمه زهرا عليها السلام در جهان استمرار نيافته، به اين نتيجه مي‌رسيم كه كوثر عنوان پر افتخاري براي حضرت فاطمه است. در اين سوره خداوند به رسول خود كه آورنده نماز است، دستور ميدهد كه نماز بخواند؛ يعني براي اين لطف و نعمتي كه خدا به وي داده است، سپاسگزاري كند. خداوند براي نعمت‌هاي ديگر، رسالت و صدها لطف و رحمت كه به بندگان و مؤمنان خود داده است، چنين دستوري نداده و اين دستور فقط براي زهراي مرضيه است. همچنين «وَانْحَرْ» نيز قرباني كردن به افتخار زهرا است.
عظمت و والايي هر علمي، به عظمت موضوع آن است، همان گونه كه همه آثار وجودي آن علم نيز در سايه موضوعش شكل مي‌گيرد. با توجه به اين معيار، «خداشناسي» ارزشمندترين علم است، نه تنها برترين علم است، بلكه موضوع آن تنها حقيقتي است كه داراي واقعيت و هستي است و دِگر «هست«ها از هستي او رسته‌اند. ازاين‌رو، معرفت و شناخت آن حقيقت لايزالي، سرآغاز هر اقدام و اولين گام هر قيامي است. او اصلي‌ترين اصل و فراتر از آن، تنها اصل اعتقادي يعني «توحيد» است، زيرا ديگر اصول اعتقادي و مذهبي، از نبوت و معاد يا عدل و امامت، از تجليات برتر و اشراقات كامل تر همان اصل است و ديگر اصول در برابر او فرع هستند. معرفت خداوند سبب تكامل آدمي است. هر چه شناخت انسان استوارتر، روشن تر و از ترديد و ابهام پيراسته‌‌تر باشد و به يقين رو به رشد برسد، به همان اندازه از ايمان قوي‌‌تر و التزام عملي عميق و گسترده‌تري برخوردار خواهد بود. اگر آدمي به خداشناسي توجه داشته باشد و بكوشد از آن در زندگي روزمره‌اش بهره ببرد، در پناه آن مي‌تواند ايمان خويش را از آسيب‌ها در امان بدارد. بدين جهت، اهميت فراوان خداشناسي و آثار عميق آن بر حيات آدمي، انكارناپذير است. بر اساس شواهد تاريخي، شناسايي مبدأ هستي، همواره يكي از دغدغه‌هاي اصلي بشر بوده و بخش ويژه‌اي از منابع گوناگون ديني به توصيف مبدأ عالم يا همان «خدا» و بيان رابطه او با انسان و جهان پرداخته است. حضور گسترده و پوياي عقايد خداشناسانه در تاريخ آدمي، گوياي بخشي از اهميت حياتي خداشناسي است. بنابراين، اهميت خداشناسي را مي‌توان از نظر آثار آن در حيات فردي و اجتماعي انسانها مورد توجه قرار داد. ترديدي نيست زندگاني انسان خداشناس با حيات كسي كه به وجود خدا باور ندارد، تفاوتي بنيادين دارد. همچنين با مقايسه حيات دو انسان خداباور كه هر يك شناخت و تصوير خاصي از خداي خويش دارند، تفاوت‌هايي اساسي آشكار ميشود و اين همه، از آن روست كه باور آدمي به خدا و برداشتي كه از اوصاف او دارد، در شئون مختلف حيات او و در انگيزه‌ها، نيت‌ها، داوري‌ها و كردارهاي او اثرگذار است؛ در يك كلام، معنا و مفهوم خاصي به زندگي او مي‌بخشد و شخصيت و هويت ويژه‌اي براي او به ارمغان مي‌آورد. اثر علمي حاضر كه كتاب راهنماي خداشناسي است، براي بهره‌برداري برنامه‌سازان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران نوشته شده و از جهات متعدد قابل توجه است؛ زيرا يك ـ به طور موجز و مختصر عهده‌دار تثبيت و تحكيم براهين اثبات وجود خداي متعال است، دو ـ موضوع خداشناسي را در آيات و روايات واكاوي كرده كه تأييدكننده براهين اثبات وجود حضرت حق است؛ سه ـ با دست‌مايه‌هاي حكايت، شعر، متن ادبي و پيام كوتاه‌هايي كه در متن آمده، گروه‌هاي سني كودكان و بزرگ‌سالان نيز مي‌توانند استفاده كنند. بنابراين افزون بر بهره‌مندي برنامه‌سازان رسانه، مي‌تواند به عنوان متني علمي از آن استفاده كرد.
رسول گرامي اسلام صلي الله عليه و آله مي‌فرمايد: «مَا بُنِيَ بِنَاءً فِي الْإِسْلَامِ أَحَبَّ إِلَي اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ التَّزْوِيجِ"در پيشگاه خداوند، بنايي بر پا نشده كه محبوب‌تر و عزيزتر از بناي ازدواج باشد. ازدواج، پيوندي مقدس و عامل تكوين مودت، رحمت و حفظ دين انسان است. همچنين شيوه پاسداري از حريم عفت و پاكدامني و تعظيم سنت نبوي است. مكتب اسلام ازدواج را سبب رشد و كمال، تأمين سلامت جامعه و بقاي نسل مي‌داند. ازاين‌رو، مسلمانان را به تسريع در اين امر دعوت مي‌كند. خانواده موفق جايگاه مهر و محبت، پايگاه انس و مودّت و كانون اصلي تكوين شخصيت انسان است. در فرهنگ اسلام، خانواده هسته اصلي اجتماع بشري و ضامن سعادت فردي و اجتماعي انسانها است و نقش بزرگي در تكامل و گسترش فرهنگ انساني و توسعه تمدن بشري دارد. بناي خانواده، مبتني بر تدبير، احسان، بردباري، گذشت، تفاهم، مواظبت و محافظت است. اما با تأسف در دنياي معاصر، با فراگير شدن امكانات و ابزارهاي ارتباطي، ساختار خانواده، ارزش ها و نگرش ها درباره خانواده، ازدواج و مكانيسم‌هاي شكل‌گيري و پايان بخشيدن به آن، به شدت تغيير يافته است. يكي از اين تغييرها «شيوع روابط آزاد دختر و پسر پيش از ازدواج» است كه پديدهاي نوظهور در جامعه اسلامي ايران به شمار مي‌آيد. اين پديده اجتماعي، هم در ارزشها و نگرش‌هاي موجود در خانواده، هم در شكل‌گيري و تداوم اين نهاد اثرگذار است؛ به طوري كه وجود روابط آزاد پيش از ازدواج، با از هم پاشيدگي خانواده و طلاق زودهنگام همراه است. گسترش اين‌گونه معاشرت‌ها كه به بهانه شناخت براي ازدواج و با هدف‌هاي گوناگوني چون صميميت، رفاقت، دلبستگي و مبادله احساس ميان دو طرف شكل مي‌گيرد، سبب نگرانيهايي در سطوح مختلف اجتماعي (از خانواده‌ها تا نظام اجتماعي) شده است. اصل موضوع «ارتباط پيش از ازدواج» به دليل انتخاب آگاهانه فرد شايسته، شناخت و تطبيق ملاك‌هاي ازدواج با او، امري لازم و ضروري است. ازاين‌رو، بايد در ارتباطي سالم، ملاك‌هاي كفويت دختر و پسر بررسي شود تا در پرتو آن از بروز ناملايمت‌ها، تنش‌ها و مشكل‌هاي گوناگون در خانواده جلوگيري گردد تا سلامت، صيانت و آرامش محيط خانواده تضمين شود. بنابراين، ضرورت وجود ارتباط دختر و پسر پيش از ازدواج، امري غير قابل انكار است. اما مسئله مهم اين است كه اين روابط، چگونه و از چه زماني شكل گيرد كه آسيب‌زا نباشد. همچنين هدف، كه شناخت دو طرف براي تشخيص تناسب براي ازدواج است، حاصل گردد. بررسي اين مسائل لازم است تا با ايجاد بينش درست، جوانان را در ازدواجي موفق ياري رساند. اقدام ديگري كه در اين زمينه لازم است تا هدف به طور كامل محقق شود، بررسي نقش مؤثرترين نهاد فكري جامعه، رسانه است كه در جهت‌دهي روابط مطلوب پيش از ازدواج جايگاه ويژه‌اي دارد.
انسانها تنها موجوداتي هستند كه به طور فطري حقيقت‌جو و حقيقت‌مدارند، ازاين‌رو، آنها در تمامي دوران حيات خويش در پي كمال و زيبايي متعالي در حركتند. بنابراين، خداوند در هيچ برهه‌اي بشر را بدون راهنما رها نكرد؛ زيرا همواره افسونگراني پيدا مي‌شوند كه براي رسيدن به اهداف خويش سر راه اهل سلوك قرار مي‌گيرند تا كالاي جعلي و ناسره خويش را به عنوان متاعي سره، غالب كنند. امروزه در عصري زندگي مي‌كنيم كه بايد عصر معنويت ناميد؛ زيرا بشر امروزي براي رهايي با گذشت عصر مدرنيته و خستگي مفرط، از آلام روحي و رواني آن، به طور گسترده به معنويت روي آورده است و شياطين نيز براي دوران استعماري جديد خويش با اسلحه معنويت به جنگ با معنويت ناب آمده‌اند. البته كشوري چون ايران كه مهد اولين انقلاب معنوي عصر حاضر به حساب مي‌آيد و توانسته است با معنويت‌گرايي حركتي پرشور و پويا را در جهان معاصر ايجاد كند؛ بيشتر مورد تهاجم معنويت‌هاي كاذب و دروغين داخلي و خارجي است. متأسفانه مسئولان و دست‌اندركاران عرصه‌هاي فرهنگي نيز برخي اوقات، به دليل جهل به موضوع، وسيله رشد و ترويج بسياري از آنها را در سطح كشور فراهم كرده‌اند. از سويي ديگر نبود آثار علمي مكتوب و رسانه‌اي، اعم از صوتي و تصويري و...، فرصت رشد بيشتر اين جريان‌هاي معنويت‌گراي انحرافي را ايجاد كرده است. ما هنوز اثر علمي دقيقي براي معرفي فرقه‌ها و مكاتب نوپديد در كشور نداريم و محققان به خود اجازه نمي‌دهند در نقد برخي از فرقه‌ها صفحه‌اي بنويسند. بنابراين، قلم‌ها و بيان‌هاي سحّاري به راحتي و با كمترين هزينه و با فرصتي كه خود ايجاد مي‌كنيم در لايه‌هاي دروني جامعه جوان و تشنه معنويت رسوخ و افكارشان را از راه راست منحرف مي‌كنند. امير بيان، امام علي عليه السلام چه زيبا در معرفي اين جريان‌ها فرمودند: ">فَلو اَنَّ الباطلَ خَلَصَ مِن مِزاج الحَقِّ لَم يخفَ عَلي المُرتادِينَ وَلَو اَنّ الحقَّ خَلَصَ مِن لَبسِ الباطلِ اِنقَطَعت عَنهُ اَلسنُ المعاندينَ ولكن يؤخَذُ مِن هذا ضِغثٌ و مِن هذا ضِغثٌ فَيمزَجانِ فَهُنالِكَ يستَولي الشَّيطانُ عَلي اوليائهِ وَ ينحوُالّذين سَبَقَت لَهُم مِنَ اللهِ الحُسني ">پس اگر باطل با حق مخلوط نمي‌شد، بر طالبان حق پنهان نمي‌ماند و اگر حق از باطل جدا و خالص مي‌شد، زبان دشمنان قطع مي‌گرديد. اما قسمتي از حق و قسمتي از باطل را مي‌گيرند و به هم مي‌آميزند؛ آنجاست كه شيطان بر دوستان خود چيره ميشود و تنها آنان كه مشمول لطف و رحمت پروردگارند نجات خواهند يافت نويسنده در اثر حاضر به اندازه توان، معنويت دروغين و حقيقي و ناب را معرفي كرده است. ازاين‌روي سعي كرده با نگاه انتقادي اشكال‌هاي برخي مكاتب معنويت‌گراي انحرافي نوپديد را بيان نمايد.
فناوري در دو قرن گذشته، چهره جهان را بسيار دگرگون كرده، آثار شگفت‌انگيز آن، بر ابعاد و جوانب گوناگون حيات بشر اثر گذاشته است. سبك زندگي انسان ها، نگرش ها، هنجارها، ضدهنجارها و ارزش ها، حتي سازوكارهاي اداره جوامع به شدت تحت تأثير تغييرات فناوري بوده است. دگرگوني‌هاي همه‌جانبه، در همه عرصه‌هاي زندگي انسان مدرن، آثار مثبت و منفي فراواني داشته است. اين دگرگوني‌هاي شتابان، به همراه خود چالش‌هايي بسيار جدي، براي هنجارها، باورها، رويه‌ها و قواعدي كه در گذشته وجود داشته‌اند و در تنظيم روابط اجتماعي و چگونگي تعامل ميان انسانها نقش ايفا مي‌كرده‌اند، دربرداشته است. در برخورد با سير شتابنده اين دگرگوني‌ها، دو رويكرد ممكن است در پيش گرفته شود: 1. انفعال و تسليم (هر چه پيش آيد خوش آيد) كه سرنوشت خود را به دست تحولات مي‌سپرد تا همچون طوفاني به هر سو ببرد. 2. آمادگي ناشي از آگاهي در برابر تحولات و برخورد فعال و فوق فعال با آنها. «جوامع بلوغ‌يافته نه تنها مي‌كوشند تا آنجا كه ممكن است با آماده ساختن خود براي مقابله با تحولات، از غافلگير شدن و در گرداب حوادث ناخواسته افتادن پرهيز كنند، كه همه همت خود را به كار مي‌بندند تا با برساختن سناريو‌هايي از آينده‌هاي محتمل‌الوقوع و ارزيابي نقاط قوت و ضعف هر كدام، مسير تحولات شتابناك را در حد امكان به گونه‌اي سامان دهند كه زمينه براي ظهور برخي از آينده‌هاي محتمل فراهم شود و در عوض از تحقق برخي ديگر از اين آينده‌ها كه مطلوب نيستند، جلوگيري به عمل آيد». (پايا، 1387: 13 و 15) اما بايد در خصوص فناوري و تأثيرات آن بر جوامع به نكته مهم ديگري توجه كرد: «از سوء تعبيرهايي كه از فناوري مي شود، يكي آن است كه فناوري، قدري جلوتر از جامعه حركت مي‌كند و مردم را پشت سر مي‌گذارد. در نتيجه، گفته مي شود كه ما به شوك آينده ـ تعبيري كه آلوين تافلر ساخته است ـ دچار گشته ايم. گويي سرعت پيشرفت هاي تكنولوژيك ما را مبهوت كرده است؛ انديشه اي كه در ادبيات جامعه شناسي نيز البته با اصطلاحاتي اندك متفاوت يافته مي شود. ويليام اف. آگبرن، جامعه شناس، عبارت «تأخر فرهنگي» را با اين استدلال برساخت كه فناوري به نيروي غالب در تغيير اجتماعي بدل شده و نهادهاي اجتماعي و فرهنگي نتوانسته اند خود را با آن سازگار كنند كه در نتيجه، منجر به تأخر فرهنگي شده است. متأسفانه از آن هنگام استفاده هاي نابخردانه‌اي از اين ايده صورت گرفته است.» (بل، 1382: 19) منظور اين است كه به رغم تغيير و تحولات شتابان فناوري، مي‌توان با سياست‌گذاري به‌هنگام و پيشرو، اين تحولات را از نظر تأثيرات اجتماعي ـ فرهنگي بر جامعه به سويه‌اي مطلوب سوق داد؛ چنان‌كه در گذشته نيز در دوره هاي گوناگون، همواره نگراني هايي جدي از نوآوري‌هاي فناورانه، به ويژه در عرصه رسانه بروز كرده و در مواردي كه در تعامل با اين پديده هاي نو، فعالانه و نه منفعلانه عمل گرديده، فناوري نه تنها تهديد نبوده، بلكه به فرصت نيز تبديل شده است. براي مثال، توسعه صنعت چاپ، نه تنها موجب مقابله با دين نشد، بلكه به دليل فراهم شدن امكان توليد انبوه كتاب‌هاي ديني، فرصت‌هاي بسياري را براي تبليغ گسترده تر دين فراهم كرد.
قطار وارد ايستگاه ميشود و در هاله‌اي از دود و بخار، بوق زنان به جايگاه تماشاگرانِ حيرت‌زده نزديك ميشود. حتي برادران لومير هم دانسته بودند كه يك انتخاب درست در زاويه و ارتفاع دوربين، مي‌تواند چه تأثير متفاوت و شگرفي را به تصوير ببخشد. مجموعه تكنيك‌هاي هنرهاي بصري با تاريخ باستاني و كهنشان در تركيب‌بندي و بازي رنگ‌ها و شكل‌ها و خط‌ها و نقطه‌ها، در جلوه قاب‌بندي و ميزانسن به سينما آمد، اما اين تصوير متحرك و ناطق‌شده، تكنيك‌هاي ديگري را هم دربر داشت. يك دوربين بازيگوش در دستان هنرمند، نماها، زاويه‌ها و حركت‌هايي را تجربه كرد و قدرتي به تصوير بخشيد كه سرآغاز دوران جديدي شد؛ عصر تصوير و رسانه. كارگران از كارخانه خارج مي‌شوند؛ خانواده‌اي بر سر ميز غذا مي‌خورند؛ باغباني مشغول آبياري است. در اين ميان برادران لومير نيز به دنبال ضبط زندگي روزانه در قاب تصوير هستند، اما مسير اين كشف جديد آن دو برادر، پر از فراز و نشيب شد. در دست هر هنرمند تجربه‌گري، سرنوشتي دگرگونه يافت. آنان كه روايت‌ها و جهان‌هايي ساختند و به نمايش گذاشتند؛ آنان كه انديشه، احساس و دنياي ذهني ـ شخصي خود را با آن به تصوير كشيدند و دسته‌اي در پي ضبط حقايق بيروني و دسته‌اي به دنبال بازآفريني حقايق دروني خود بودند، اما در كنار به اشتراك گذاردن دنياها، باورها و احساس‌ها، اين رسانه متصور، زبان گويا و پركلامي شد براي فراخواندن و جهت دادن براي انتخاب؛ انتخاب يك فرد؛ انتخاب يك مرام و اعتقاد؛ انتخاب يك كالا؛ انتخاب يك سبك زندگي؛ انتخاب‌هاي پياپي و سرگرداني در دنياي تصاويري كه شد، عصر تبليغات رسانه‌اي. متن پژوهشي‌اي كه در ادامه مي‌آيد، يكي از گام‌هاي اين مسير ساده‌انگاشته شده در برنامه‌سازي براي رسانه ملي است. در اين پروژه، دو قالب برنامه‌سازي، يعني قالب سخنراني مذهبي ـ وعظ و قالب گفت‌وگو حول موضوع‌هاي ديني ـ مذهبي انتخاب شده است كه دو قالب پركاربرد در برنامه‌سازي در رسانه ملي هستند.
در فرهنگ الهي و نظام تربيتي اسلام، خانواده به عنوان دژي استوار و نهادي مقدس، بيشترين مسئوليت را در رشد و تحول، تربيت و تعالي وجود انساني فرزندان بر عهده دارد. در اين نگاه، خانواده، خميرمايه شخصيت انسان را شكل ميدهد. ازاين‌رو، امام سجاد عليه السلام مي‌فرمايد: حق فرزند بر تو اين است كه بداني وجود او از توست و اعمال نيك و بد او در اين دنيا وابسته به توست. تو در برابر خوب تربيت كردن و راهنمايي كردن او به سوي پروردگار و اطاعت وي مسئول هستي. پس عمل تو درباره او همانند عمل كسي باشد كه مي‌داند در نيكي كردن به او، پاداش و در كوتاهي نسبت به او، كيفر مي‌بيند. در دنياي امروز، سرعت تحولات اجتماعي، اقتصادي، سياسي و اخلاقي افزايش يافته و مدرنيته تمامي ابعاد زندگي انسان را در بر گرفته است. در اين ميان، به نظر مي‌رسد برخي والدين، به نوعي «استعفاي والديني» مبتلا شده و وظايف تربيتي خود را در برابر فرزندانشان را فراموش كرده‌اند يا توانايي و مهارت لازم در اين باره را ندارند و نقش تربيتي خود را از دست داده‌اند. هدف پژوهش حاضر اين است كه با تأكيد بر مسئوليت اصلي والدين در تربيت فرزندان و تبيين اهميت آن، در جهت دانش‌افزايي و ترويج مهارت فرزندپروري والدين گام بردارد. اين اثر با بيان وظايف اصلي پدر و مادر، اصول و روش‌هاي تربيت، به توصيف وضع كنوني تربيت و آسيب‌هاي آن مي‌پردازد و راهكارهايي براي رفع موانع و افزايش نقش تربيتي والدين ارائه مي‌كند. در پايان، از تلاش‌هاي پژوهشگر ارجمند، جناب آقاي حسين رضاييان در نگارش اين اثر سپاسگزاري ميشود. اميد است اهالي رسانه ملي بتوانند با كمك گرفتن از اين اثر در افزايش نقش تربيتي والدين و هموارسازي راه تربيت، گام‌هاي مؤثرتري بردارند.
در دو دهه گذشته، اندك موضوعاتي توانسته‌اند به اندازه بحث درباره فصل مشترك دين و رسانه، توجه صاحب‌نظران را به خود جلب كنند. براي نمونه، به كليساهاي مجازي، زيارت مجازي، تبليغ اينترنتي، اَبَركليساها، كليساهاي تازه تأسيس، معابد مجازي، دعاي اينترنتي، وبلاگ‌هاي ديني تله‌ونجليسم و راديوي ديني، مي‌توان اشاره كرد. محبوبيت برخي ژانرهاي رسانه‌اي نظير موسيقي راك معنوي، رمان‌هاي ديني معاصر و بازي‌هاي ويديويي ايمان‌محور هر روز افزايش مي‌يابد. اماكن عبادي با به كارگيري فناوري ويديو پروجكشن و پرده‌هاي بزرگ و سيستم‌هاي نورپردازي و صدابرداري پيچيده، به محيط‌هايي چندرسانه‌اي تبديل شده‌اند. تجمع عبادت‌كنندگان، ديگر به حضور فيزيكي آنها در محلي مشخص، محدود نيست؛ چون رسانه‌هاي تعاملي، كليساهاي مجازي يا آن‌لاين را خلق كرده‌اند. اين پيشرفت‌ها، بررسي و مطالعه دقيق را مي‌طلبند. شيوه بازنمايي اديان مختلف در رسانه‌ها به دغدغه‌اي مهم بَدَل گرديده است؛ زيرا رسانه‌ها بخش عمده‌اي از اطلاعات مردم را درباره اين اديان فراهم مي‌آورند. در نهايت، اين حقيقت تعيين مي‌كند كه گروه‌هاي مختلف چگونه نمايش داده شده و شناخته شوند. از اين روي، گروه‌هاي ديني براي جلوگيري از سوءبرداشت‌ها، در بخش روابط عمومي، از افراد خبره بهره مي‌گيرند. دو دهه قبل، رابطه ميان دين و رسانه، موضوعي بود كه تازه توجه‌ها را به خود جلب كرده بود. امروزه اين رابطه به يك حوزه مطالعاتي پيشرفته بَدَل گشته است؛ حوزه تحقيقاتي نويدبخشي كه نه تنها رويكردي تازه به دين و رسانه دارد، بلكه به نظريه‌پردازي در حوزه كلي‌ِ ارتباطات جمعي نيز كمك مي‌كند.
وقتي هنرمند اثري را مي‌آفريند، آن اثر داراي جنبه‌هاي معناشناختي است كه مستقيم و غير مستقيم مفاهيم اصلي و پيراموني را به مخاطب القا مي‌نمايد، از طرفي اثر هنري بيانگر روحيه و وضعيت احساسي و فكري هنرمند است كه شخصيت هنرمند را آشكار مي‌سازد، دوم آن كه علاوه بر بيان روحيه و احساس هنرمند، بياني از وضعيت اجتماعي، روحيه دوران و ترسيمي از افكار و انديشه‌هاي حاكم بر جامعه خواهد بود، به طوري كه ردّپاي عناصر ديني، اجتماعي و انساني را در آثار هنري مي‌توان جست، عناصري كه مي‌تواند فرازمان و فرامكان و بر آمده از ريشه‌هاي ديني و بالاتر از موقعيت‌هاي زماني و اجتماعي باشد. به علاوه از جمله راه‌هاي مناسب در تشخيص فاخر بودن اثر هنري اين است كه ببينيم چه تأثيري بر مخاطبان مي‌گذارد و كاركرد و فايده‌‌مندي آن مورد توجه قرار گيرد، به طوري كه از منظر هنر هنجاري، آثار فاخر و ارزشمند آن دسته آثار هنري است كه بتواند تاثير مثبت بيشتري را ايجاد كند. پاره‌اي از انديشمندان منظورشان از هنر اسلامي آن دسته از آثار هنري است كه مستقيما در قرآن و سنت مورد خطاب تعاليم ديني قرار گرفته باشد و آموزه‌هاي ديني در باره آن سخن گفته شده باشد، به طوري كه اگر متون ديني در باره هنري يا پديدهاي به صورت مستقيم سخن نگفته باشد، آن هنر را از مصاديق هنر اسلامي و برخوردار از مشروعيت نمي‌دانند. بنا براين تلقي، معنايي كه از هنر اسلامي اراده ميشود آگاهانه يا ناآگاهانه مبتني بر پيش فرض حداكثري در تلقي از دين است، مبني بر اين كه انتظار اين است كه دين مستقيما در باره همه هنرها، چه هنرهاي موجود در زمان نزول وحي و چه هنرهايي كه در آينده شكل مي‌گيرد، سخن بگويد و اسلاميت و ديني بودن هر امري منوط بر داوري مستقيم آموزه‌هاي ديني در باره آنها است. در برابر اين تلقي، تفسير ديگري وجود دارد، مبني بر اينكه فرهنگ توسط انسانها و جوامع در طي قرون شكل مي گيرد و ديني بودن يا نبودن فرهنگ و عناصر آن از جمله هنر اين است كه افراد در شكل‌گيري هنر داراي دغدغه‌هاي ديني باشند و تعاليم ديني در انتخاب و گزينش آنان و يا در اقبال و توجهشان به پاره‌اي از هنرها و يا دورشدنشان از بعضي ديگر، حضور داشته باشد. به طوري كه اگر در جامعه‌اي، تعاليم ديني در شكل‌دهي فرهنگ و تمدن حضور داشته باشد و مؤمنان در خلق آثار هنري توجه به تعاليم ديني داشته باشند، مي‌توان گفت كه آن تمدن و يا هنر ديني است، همان‌طور كه در تاريخ تمدن اسلامي و يا در دوره قرون وسطا در تاريخ تمدن مسيحي، حضور دين را در عرصه انسان شناسي، معرفت‌شناسي و هستي‌شناسي جوامع شرقي و غربي مي‌بينيم و جوامع بيشترين تأثير خود را از متون مقدس و شخصيت‌هاي ديني اتخاذ نموده‌اند. از اين رو ديني بودن و يا ديني نبودن در روند تاريخ تمدن، مبتني بر كوشش مؤمنان و دين‌داران است كه رفتار، ايده، احساس، عواطف و تخيل خود را با تعاليم ديني سازگار كنند و زياده‌ها و كاستي‌هاي كنش خويش را با آن تعاليم آسماني مطابق سازند.
