مديريت پيام از اساسي‌ترين و گسترده‌ترين مباحث مربوط به رسانه است كه بسياري از موضوع‌هاي فرعي را دربرمي‌گيرد و مختصات و كيفيت كاركرد رسانه را تبيين مي‌كند. در معنايي كوتاه، مديريت پيام را مي‌توان همه تلاش‌هايي دانست كه براي طراحي، توليد يا تأمين و پخش مناسب و كارآمد پيام‌ها صورت مي‌گيرد. پژوهش حاضر كه در راستاي پرداختن به موضوع مديريت پيام تهيه شده است، مي‌كوشد اين موضوع را از ابعاد گوناگون بررسي كند. در همين راستا با بهره‌گيري از منابع و متون اسلامي و با توجه به اقتضائات و دانش رسانه‌اي موجود خواهيم كوشيد در راستاي روشنتر شدن شيوه مناسب مديريت پيام در رسانه ملي گامي برداشته شود. بر همين اساس، ضمن تبيين برخي اصول كه بايد بر فرآيند مديريت پيام در رسانه ملي حاكم باشند، به مباحثي اشاره شده است كه به نوعي مقدمه مديريت پيام هستند. از همين رهگذر پس از آنكه در فصل نخست به كليات بحث پرداخته ميشود، در فصل دوم، از مخاطب و مديريت پيام سخن به ميان مي‌آيد. سپس در فصل بعد، جايگاه فرستنده در مديريت پيام بررسي و تبيين ميشود. فصل چهارم اين نوشتار به اصول ناظر بر تعيين و توليد پيام نظر دارد. فصل نهايي پژوهش نيز اصول مربوط به ارسال، توزيع و بازخوردگيري از پيام را ارائه كرده است
ناهم خواني رفتار كنشگران اجتماعي را با ارزشها و هنجارهاي فرهنگي، «آسيب اجتماعي» گويند كه جوامع گوناگون از آن راه گريزي ندارند. از ميان سه گروه جمعيتي نوجوان، جوان و بزرگسال هر جامعه، جوانان در فرايند جامعه پذيري خود به علت نداشتن مسئوليت اجتماعي و تجربه زندگي جمعي، آسيب پذيرترين گروه جمعيتي هستند كه از ناهنجاري‌ها و كج‌روي‌هاي جامعه آسيب مي پذيرند. آسيب پذيري جوانان و سازگار نبودن رفتار آنها با ارزش‌هاي اجتماعي و فرهنگي را مي توان در نبود راهكارهاي پيشگيري از كج‌روي، ضعف نظام آموزشي، نبود تربيت درست و همچنين هماهنگ نبودن با تحولات جهاني دانست كه به آسيب‌هاي شخصيتي، خانوادگي و اجتماعي جوانان منجر مي شوند. در كشور ايران، كاهش آسيب‌هاي اجتماعي جوانان درخواستي است كه همواره خانواده ها مطرح مي‌كنند و در واقع نگراني خانواده ها، نهادهاي اجتماعي و حاكميتي است. از جمله نهادها و سازمان‌هايي كه به كنترل و كاهش آسيب‌هاي اجتماعي جوانان مي پردازد، به صدا و سيماي جمهوري اسلامي يا همان رسانه ملي است. رسانه ملي با كاركردهاي آگاه سازي، اطلاع رساني، ارشادي، تفريحي و فراغتي، در پيشگيري از آسيب‌هاي اجتماعي جوانان و كاهش آنها در كنار ديگر نهادهاي اجتماعي و سياسي، نقش مهمي را ايفا مي كند. ازاين‌رو، در اين تحقيق مباني نظري و راهكارهاي كاربردي رسانه اي آن آمده است.
شايسته است ارتباط گفتاري، مانند هر رابطة اجتماعي ديگر، اعتمادآفرين، امينت‌آور و آرامش‌بخش باشد. در اين ميان، نتيجة مثبت يا منفيِ حاصل از گفتار، وابستگي وثيقي با نحوة آغاز آن دارد. اگر ارتباط با واژه‌هاي مثبت و مهرآميز آغاز شود، ادامة ارتباط براي هر دو طرف، دل‌نشين و خوشايند خواهد بود. اما چنانچه سخن با كلمات غيرمثبت ـ اعم از خنثي يا داراي بارِ منفي ـ آغاز شود، به سردي يا شكست و قطع ارتباط مي‌انجامد. بر همين اساس، از قرآن كريم بر مي‌آيد كه سلام كردن در آغاز و فرجام گفتار امري پسنديده است و اين كتاب الهي، «سلام» را واژه‌اي آرام‌بخش و اعتمادآفرين در ارتباط گفتاري به شمار آورده و به‌گونه‌اي ستايش‌آميز از آن ياد كرده است (ر.ك: انعام:54، مريم: 47، نحل: 22، يونس: 10 و ...). همچنين خود در عمل نيز اين اصلِ مؤثّرِ تربيتي را به كار گرفته است؛ از جمله در تمام سوره‌ها، جز سورة توبه كه در بردارندة برائت جستن از مشركان است، با نام خداوند و دو صفتِ مهرآميزِ الهي، يعني «رحمن» و «رحيم»، آغاز شده است. در روايات نيز سفارش شده است كه گفتار ِخود را با «نام خداوند» آغاز كنيد؛ چراكه بهترين سرآغازِ هر گفتار، نام و ياد و ستايشِ خداوندِ جان و خرد است و درِ هيچ گنجي از حكمت و معرفت و فضل گشوده نمي‌شود مگر آنكه نام و وصف آفريدگار هستي كليد آن باشد (نهج البلاغه، خطبة56). چنان‌كه نام و ياد خدا، آرامش بخش و روح‌فزاست و «دل‌ها جز به ياد او آرام نگيرد و روان‌ها جز به ديدار او آرامش نپذيرد» (مفاتيح الجنان، مناجات ذاكرين). بر پاية آموزه‌هاي اسلامي، ياد كردن خدا، وظيفة دل و زبان، هر دو است و خداوند نام‌هاي نيكِ بي‌شماري دارد كه شايسته است سخن را با آن آغاز كرد. هدف اين پژوهش نيز همين است؛ يعني ارائه نمونه‌هاي والا و دل‌انگيز از تحميديه‌ها در متون و آموزه‌هاي اسلامي. ضرورت بهره‌گيري از كلام نوراني معصومان عليهم السلام در برنامه‌هاي متعدد و متنوع راديويي و تلوزيوني اقتضا مي‌كرد كه پژوهشي مستقل و درخور در اين زمينه صورت پذيرد. بحمدالله اين كار با تلاش پژوهشگر ارجمند، جناب آقاي محمدحسن باجلان آغاز شده است و اميد مي‌رود با انتشار آثار بعدي (تسبيح‌گويي‌ها، توحيدگويي‌ها و...) اين مجموعه كامل شود. در پايان، تلاش همه عزيزاني را كه در فراهم آمدن اين اثر سهيم بوده‌اند ارج مي‌نهيم و از خداي مهربان برايشان سلامت و سعادت و بهروزي و شادكامي آرزومنديم.
با توجه به اعلام سال 1394 به عنوان سال «دولت و ملت؛ همدلي و همزباني» و تأكيد فراوان رهبر معظم انقلاب اسلامي بر ضرورت وجود اعتماد، صميميت، همكاري و همدلي هرچه بيشتر بين ملّت و دولت براي پيشرفت بهتر كارهاي كشور ( نك: پيام نوروزي، 01/01/ 1394)، وظيفه يادشده دو چندان شده و رسالت رسانه ملي در زمينه بسيج عمومي ملت، از يك سو و كمك به مديريت هاي اجرايي كشور از سوي ديگر، اهميتي فزون تر يافته است. اداره كل پژوهش هاي اسلامي رسانه، بر اساس رسالت و مأموريت خود در زمينه پشتيباني محتوايي برنامه هاي رسانه ملي و روال هر ساله خود براي توليد و تأمين مجموعه آثار مرتبط با موضوع سال در حداقل زمان ممكن، در سال جاري نيز با بسيج همه امكانات خود، كوشيد تا مجموعهاي را فراهم آورد تا يار و مددكار مديران و برنامه سازان رسانه ملي براي تحقق هر چه بهتر شعار سال باشد. در مجموعه پيش رو كه با عنوان «رسانه ملي؛ دولت و ملت، همدلي و همزباني؛ مفهوم شناسي، مباني ديني، راهبردها، سياست ها و محورهاي برنامه سازي» و در هشت فصل منتشر شده است، وجوه گوناگون موضوع همدلي و همزباني دولت و ملت از منظرهاي مختلف و با بهره‌گيري از آيات و روايات، سخنان امام خميني رحمه الله و مقام معظم رهبري، ديدگاه هاي صاحب نظران علوم سياسي واكاوي و در نهايت راهبردها، سياستها و محورهاي برنامه سازي مرتبط با اين موضوع ارائه شده است.
در سالهاي گذشته، سرعت تغييرات تكنولوژيكي به ويژه در بخش‌هايي نظير فناوري اطلاعات آن‌قدر گسترده بوده است كه با مجموع پيشرفت هاي صورت گرفته در چند هزار سال گذشته قابل مقايسه نيست و همين امر لزوم فهم و درك بهتر تغيير و تحولات آينده و توجه به موضوع آينده شناسي را براي بشر به ويژه دولت ها و سازمان ها بيش از پيش حائز اهميت ساخته است. از هر زاويه اي كه نگاه كنيم، مي بينيم با ظهور فناوري هاي جديد، صنعت پخش به طور مداوم در حال تغيير سريع و چشمگير است، بنابراين يكي از پارامترهاي مهم در حوزه رسانه پيش بيني فناوري رسانه به ويژه وضعيت آينده راديو و تلويزيون است و اگر مديران شبكه‌هاي راديو و تلويزيون خواهان تصميم گيري هاي مهم و استراتژيك هستند، بايد با بررسي رويدادها و تحليل روندهاي پيش دستانه به استقبال آينده بروند. اداره كل پژوهش هاي اسلامي صدا و سيما نيز به تبع مأموريت ذاتي و خطيري كه بر دوش دارد، در پي برخي از تحولات نويدبخش، فضاي راهبردي به خود گرفته و در همين مدت كوتاه با راه اندازي و تقويت گروه آينده پژوهي و رسانه هاي نوين به اجراي پروژه هاي آينده شناسي در حوزه هاي مختلف مأموريتي و كاري خود از جمله فناوري هاي نوين و شيوه هاي رويارويي با آن به منظور كشف زودهنگام و پيش دستانه تغييرات آتي دست يازيده و چندين پروژه پژوهشي را اجرا كرده است كه از جمله آن بررسي وضعيت تلويزيون در آينده است. مجموعه پيش رو، ترجمه كتاب آينده پخش همگاني «حتي بالاتر» است كه توسط مصاحبه با 27 نخبه صنعت رسانه، 25 سال آينده تلويزيون را پيش¬بيني كرده است. از محقق ارجمند، جناب آقاي مهندس مهدي سياسي فر، مدير كل محترم ارتباطات ماهواره اي سازمان صدا و سيما به جهت اهتمام به شناسايي و ترجمه اين اثر سپاسگزاري نموده و اميداواريم ره آورد اين اثر براي سياست گذاران و برنامه ريزان و مسئولان و مديران رسانه ملي ترسيم چشم انداز پخش همگاني و آماده شدن براي شرايط فضاها و فن‌آوري هاي جديد در اين حوزه باشد.
فاطمه انسيه حورا است؛ همان‌طور مخلوق زميني است، سيرتي بهشتي و ملكوتي دارد؛ او هديه الهي است و سوره كوثر در وصف ايشان نازل شده است. نعمت كوثر در جامع‌ترين فرهنگ‌هاي عربي به مال فراوان، خير زياد، عطايا و مواهب بسيار ترجمه شده است. كلمه كوثر با بيان آشكاري به نسل و عقبه تفسير ميشود؛ چنان‌كه پروردگار متعال، پيامبر گرامي خود را به اعطاي كوثر افتخار داده و دشمنانش را دنباله‌بريده ناميده است و اعلام مي‌كند كوثر، كانون نسل و مايه ذريه رسول‌الله است. از آن جا كه نسل پيامبر صلي الله عليه و آله جز با فاطمه زهرا عليها السلام در جهان استمرار نيافته، به اين نتيجه مي‌رسيم كه كوثر عنوان پر افتخاري براي حضرت فاطمه است. در اين سوره خداوند به رسول خود كه آورنده نماز است، دستور مي‌دهد كه نماز بخواند؛ يعني براي اين لطف و نعمتي كه خدا به وي داده است، سپاسگزاري كند. خداوند براي نعمت‌هاي ديگر، رسالت و صدها لطف و رحمت كه به بندگان و مؤمنان خود داده است، چنين دستوري نداده و اين دستور فقط براي زهراي مرضيه است. همچنين «وَانْحَرْ» نيز قرباني كردن به افتخار زهرا است.
عظمت و والايي هر علمي، به عظمت موضوع آن است، همان گونه كه همه آثار وجودي آن علم نيز در سايه موضوعش شكل مي‌گيرد. با توجه به اين معيار، «خداشناسي» ارزشمندترين علم است، نه تنها برترين علم است، بلكه موضوع آن تنها حقيقتي است كه داراي واقعيت و هستي است و دِگر «هست«ها از هستي او رسته‌اند. ازاين‌رو، معرفت و شناخت آن حقيقت لايزالي، سرآغاز هر اقدام و اولين گام هر قيامي است. او اصلي‌ترين اصل و فراتر از آن، تنها اصل اعتقادي يعني «توحيد» است، زيرا ديگر اصول اعتقادي و مذهبي، از نبوت و معاد يا عدل و امامت، از تجليات برتر و اشراقات كامل تر همان اصل است و ديگر اصول در برابر او فرع هستند. معرفت خداوند سبب تكامل آدمي است. هر چه شناخت انسان استوارتر، روشن تر و از ترديد و ابهام پيراسته‌‌تر باشد و به يقين رو به رشد برسد، به همان اندازه از ايمان قوي‌‌تر و التزام عملي عميق و گسترده‌تري برخوردار خواهد بود. اگر آدمي به خداشناسي توجه داشته باشد و بكوشد از آن در زندگي روزمره‌اش بهره ببرد، در پناه آن مي‌تواند ايمان خويش را از آسيب‌ها در امان بدارد. بدين جهت، اهميت فراوان خداشناسي و آثار عميق آن بر حيات آدمي، انكارناپذير است. بر اساس شواهد تاريخي، شناسايي مبدأ هستي، همواره يكي از دغدغه‌هاي اصلي بشر بوده و بخش ويژه‌اي از منابع گوناگون ديني به توصيف مبدأ عالم يا همان «خدا» و بيان رابطه او با انسان و جهان پرداخته است. حضور گسترده و پوياي عقايد خداشناسانه در تاريخ آدمي، گوياي بخشي از اهميت حياتي خداشناسي است. بنابراين، اهميت خداشناسي را مي‌توان از نظر آثار آن در حيات فردي و اجتماعي انسانها مورد توجه قرار داد. ترديدي نيست زندگاني انسان خداشناس با حيات كسي كه به وجود خدا باور ندارد، تفاوتي بنيادين دارد. همچنين با مقايسه حيات دو انسان خداباور كه هر يك شناخت و تصوير خاصي از خداي خويش دارند، تفاوت‌هايي اساسي آشكار ميشود و اين همه، از آن روست كه باور آدمي به خدا و برداشتي كه از اوصاف او دارد، در شئون مختلف حيات او و در انگيزه‌ها، نيت‌ها، داوري‌ها و كردارهاي او اثرگذار است؛ در يك كلام، معنا و مفهوم خاصي به زندگي او مي‌بخشد و شخصيت و هويت ويژه‌اي براي او به ارمغان مي‌آورد. اثر علمي حاضر كه كتاب راهنماي خداشناسي است، براي بهره‌برداري برنامه‌سازان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران نوشته شده و از جهات متعدد قابل توجه است؛ زيرا يك ـ به طور موجز و مختصر عهده‌دار تثبيت و تحكيم براهين اثبات وجود خداي متعال است، دو ـ موضوع خداشناسي را در آيات و روايات واكاوي كرده كه تأييدكننده براهين اثبات وجود حضرت حق است؛ سه ـ با دست‌مايه‌هاي حكايت، شعر، متن ادبي و پيام كوتاه‌هايي كه در متن آمده، گروه‌هاي سني كودكان و بزرگ‌سالان نيز مي‌توانند استفاده كنند. بنابراين افزون بر بهره‌مندي برنامه‌سازان رسانه، مي‌تواند به عنوان متني علمي از آن استفاده كرد.
رسول گرامي اسلام صلي الله عليه و آله مي‌فرمايد: «مَا بُنِيَ بِنَاءً فِي الْإِسْلَامِ أَحَبَّ إِلَي اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ التَّزْوِيجِ"در پيشگاه خداوند، بنايي بر پا نشده كه محبوب‌تر و عزيزتر از بناي ازدواج باشد. ازدواج، پيوندي مقدس و عامل تكوين مودت، رحمت و حفظ دين انسان است. همچنين شيوه پاسداري از حريم عفت و پاكدامني و تعظيم سنت نبوي است. مكتب اسلام ازدواج را سبب رشد و كمال، تأمين سلامت جامعه و بقاي نسل مي‌داند. ازاين‌رو، مسلمانان را به تسريع در اين امر دعوت مي‌كند. خانواده موفق جايگاه مهر و محبت، پايگاه انس و مودّت و كانون اصلي تكوين شخصيت انسان است. در فرهنگ اسلام، خانواده هسته اصلي اجتماع بشري و ضامن سعادت فردي و اجتماعي انسانها است و نقش بزرگي در تكامل و گسترش فرهنگ انساني و توسعه تمدن بشري دارد. بناي خانواده، مبتني بر تدبير، احسان، بردباري، گذشت، تفاهم، مواظبت و محافظت است. اما با تأسف در دنياي معاصر، با فراگير شدن امكانات و ابزارهاي ارتباطي، ساختار خانواده، ارزش ها و نگرش ها درباره خانواده، ازدواج و مكانيسم‌هاي شكل‌گيري و پايان بخشيدن به آن، به شدت تغيير يافته است. يكي از اين تغييرها «شيوع روابط آزاد دختر و پسر پيش از ازدواج» است كه پديده‌‌اي نوظهور در جامعه اسلامي ايران به شمار مي‌آيد. اين پديده اجتماعي، هم در ارزشها و نگرش‌هاي موجود در خانواده، هم در شكل‌گيري و تداوم اين نهاد اثرگذار است؛ به طوري كه وجود روابط آزاد پيش از ازدواج، با از هم پاشيدگي خانواده و طلاق زودهنگام همراه است. گسترش اين‌گونه معاشرت‌ها كه به بهانه شناخت براي ازدواج و با هدف‌هاي گوناگوني چون صميميت، رفاقت، دلبستگي و مبادله احساس ميان دو طرف شكل مي‌گيرد، سبب نگرانيهايي در سطوح مختلف اجتماعي (از خانواده‌ها تا نظام اجتماعي) شده است. اصل موضوع «ارتباط پيش از ازدواج» به دليل انتخاب آگاهانه فرد شايسته، شناخت و تطبيق ملاك‌هاي ازدواج با او، امري لازم و ضروري است. ازاين‌رو، بايد در ارتباطي سالم، ملاك‌هاي كفويت دختر و پسر بررسي شود تا در پرتو آن از بروز ناملايمت‌ها، تنش‌ها و مشكل‌هاي گوناگون در خانواده جلوگيري گردد تا سلامت، صيانت و آرامش محيط خانواده تضمين شود. بنابراين، ضرورت وجود ارتباط دختر و پسر پيش از ازدواج، امري غير قابل انكار است. اما مسئله مهم اين است كه اين روابط، چگونه و از چه زماني شكل گيرد كه آسيب‌زا نباشد. همچنين هدف، كه شناخت دو طرف براي تشخيص تناسب براي ازدواج است، حاصل گردد. بررسي اين مسائل لازم است تا با ايجاد بينش درست، جوانان را در ازدواجي موفق ياري رساند. اقدام ديگري كه در اين زمينه لازم است تا هدف به طور كامل محقق شود، بررسي نقش مؤثرترين نهاد فكري جامعه، رسانه است كه در جهت‌دهي روابط مطلوب پيش از ازدواج جايگاه ويژه‌اي دارد.
انسانها تنها موجوداتي هستند كه به طور فطري حقيقت‌جو و حقيقت‌مدارند، ازاين‌رو، آنها در تمامي دوران حيات خويش در پي كمال و زيبايي متعالي در حركتند. بنابراين، خداوند در هيچ برهه‌اي بشر را بدون راهنما رها نكرد؛ زيرا همواره افسونگراني پيدا مي‌شوند كه براي رسيدن به اهداف خويش سر راه اهل سلوك قرار مي‌گيرند تا كالاي جعلي و ناسره خويش را به عنوان متاعي سره، غالب كنند. امروزه در عصري زندگي مي‌كنيم كه بايد عصر معنويت ناميد؛ زيرا بشر امروزي براي رهايي با گذشت عصر مدرنيته و خستگي مفرط، از آلام روحي و رواني آن، به طور گسترده به معنويت روي آورده است و شياطين نيز براي دوران استعماري جديد خويش با اسلحه معنويت به جنگ با معنويت ناب آمده‌اند. البته كشوري چون ايران كه مهد اولين انقلاب معنوي عصر حاضر به حساب مي‌آيد و توانسته است با معنويت‌گرايي حركتي پرشور و پويا را در جهان معاصر ايجاد كند؛ بيشتر مورد تهاجم معنويت‌هاي كاذب و دروغين داخلي و خارجي است. متأسفانه مسئولان و دست‌اندركاران عرصه‌هاي فرهنگي نيز برخي اوقات، به دليل جهل به موضوع، وسيله رشد و ترويج بسياري از آنها را در سطح كشور فراهم كرده‌اند. از سويي ديگر نبود آثار علمي مكتوب و رسانه‌اي، اعم از صوتي و تصويري و...، فرصت رشد بيشتر اين جريان‌هاي معنويت‌گراي انحرافي را ايجاد كرده است. ما هنوز اثر علمي دقيقي براي معرفي فرقه‌ها و مكاتب نوپديد در كشور نداريم و محققان به خود اجازه نمي‌دهند در نقد برخي از فرقه‌ها صفحه‌اي بنويسند. بنابراين، قلم‌ها و بيان‌هاي سحّاري به راحتي و با كمترين هزينه و با فرصتي كه خود ايجاد مي‌كنيم در لايه‌هاي دروني جامعه جوان و تشنه معنويت رسوخ و افكارشان را از راه راست منحرف مي‌كنند. امير بيان، امام علي عليه السلام چه زيبا در معرفي اين جريان‌ها فرمودند: ">فَلو اَنَّ الباطلَ خَلَصَ مِن مِزاج الحَقِّ لَم يخفَ عَلي المُرتادِينَ وَلَو اَنّ الحقَّ خَلَصَ مِن لَبسِ الباطلِ اِنقَطَعت عَنهُ اَلسنُ المعاندينَ ولكن يؤخَذُ مِن هذا ضِغثٌ و مِن هذا ضِغثٌ فَيمزَجانِ فَهُنالِكَ يستَولي الشَّيطانُ عَلي اوليائهِ وَ ينحوُالّذين سَبَقَت لَهُم مِنَ اللهِ الحُسني ">پس اگر باطل با حق مخلوط نمي‌شد، بر طالبان حق پنهان نمي‌ماند و اگر حق از باطل جدا و خالص مي‌شد، زبان دشمنان قطع مي‌گرديد. اما قسمتي از حق و قسمتي از باطل را مي‌گيرند و به هم مي‌آميزند؛ آنجاست كه شيطان بر دوستان خود چيره ميشود و تنها آنان كه مشمول لطف و رحمت پروردگارند نجات خواهند يافت نويسنده در اثر حاضر به اندازه توان، معنويت دروغين و حقيقي و ناب را معرفي كرده است. ازاين‌روي سعي كرده با نگاه انتقادي اشكال‌هاي برخي مكاتب معنويت‌گراي انحرافي نوپديد را بيان نمايد.
فناوري در دو قرن گذشته، چهره جهان را بسيار دگرگون كرده، آثار شگفت‌انگيز آن، بر ابعاد و جوانب گوناگون حيات بشر اثر گذاشته است. سبك زندگي انسان ها، نگرش ها، هنجارها، ضدهنجارها و ارزش ها، حتي سازوكارهاي اداره جوامع به شدت تحت تأثير تغييرات فناوري بوده است. دگرگوني‌هاي همه‌جانبه، در همه عرصه‌هاي زندگي انسان مدرن، آثار مثبت و منفي فراواني داشته است. اين دگرگوني‌هاي شتابان، به همراه خود چالش‌هايي بسيار جدي، براي هنجارها، باور‌ها، رويه‌ها و قواعدي كه در گذشته وجود داشته‌اند و در تنظيم روابط اجتماعي و چگونگي تعامل ميان انسانها نقش ايفا مي‌كرده‌اند، دربرداشته است. در برخورد با سير شتابنده اين دگرگوني‌ها، دو رويكرد ممكن است در پيش گرفته شود: 1. انفعال و تسليم (هر چه پيش آيد خوش آيد) كه سرنوشت خود را به دست تحولات مي‌سپرد تا همچون طوفاني به هر سو ببرد. 2. آمادگي ناشي از آگاهي در برابر تحولات و برخورد فعال و فوق فعال با آنها. «جوامع بلوغ‌يافته نه تنها مي‌كوشند تا آنجا كه ممكن است با آماده ساختن خود براي مقابله با تحولات، از غافلگير شدن و در گرداب حوادث ناخواسته افتادن پرهيز كنند، كه همه همت خود را به كار مي‌بندند تا با برساختن سناريو‌هايي از آينده‌هاي محتمل‌الوقوع و ارزيابي نقاط قوت و ضعف هر كدام، مسير تحولات شتابناك را در حد امكان به گونه‌اي سامان دهند كه زمينه براي ظهور برخي از آينده‌هاي محتمل فراهم شود و در عوض از تحقق برخي ديگر از اين آينده‌ها كه مطلوب نيستند، جلوگيري به عمل آيد». (پايا، 1387: 13 و 15) اما بايد در خصوص فناوري و تأثيرات آن بر جوامع به نكته مهم ديگري توجه كرد: «از سوء تعبيرهايي كه از فناوري مي شود، يكي آن است كه فناوري، قدري جلوتر از جامعه حركت مي‌كند و مردم را پشت سر مي‌گذارد. در نتيجه، گفته مي شود كه ما به شوك آينده ـ تعبيري كه آلوين تافلر ساخته است ـ دچار گشته ايم. گويي سرعت پيشرفت هاي تكنولوژيك ما را مبهوت كرده است؛ انديشه اي كه در ادبيات جامعه شناسي نيز البته با اصطلاحاتي اندك متفاوت يافته مي شود. ويليام اف. آگبرن، جامعه شناس، عبارت «تأخر فرهنگي» را با اين استدلال برساخت كه فناوري به نيروي غالب در تغيير اجتماعي بدل شده و نهادهاي اجتماعي و فرهنگي نتوانسته اند خود را با آن سازگار كنند كه در نتيجه، منجر به تأخر فرهنگي شده است. متأسفانه از آن هنگام استفاده هاي نابخردانه‌اي از اين ايده صورت گرفته است.» (بل، 1382: 19) منظور اين است كه به رغم تغيير و تحولات شتابان فناوري، مي‌توان با سياست‌گذاري به‌هنگام و پيشرو، اين تحولات را از نظر تأثيرات اجتماعي ـ فرهنگي بر جامعه به سويه‌اي مطلوب سوق داد؛ چنان‌كه در گذشته نيز در دوره هاي گوناگون، همواره نگراني هايي جدي از نوآوري‌هاي فناورانه، به ويژه در عرصه رسانه بروز كرده و در مواردي كه در تعامل با اين پديده هاي نو، فعالانه و نه منفعلانه عمل گرديده، فناوري نه تنها تهديد نبوده، بلكه به فرصت نيز تبديل شده است. براي مثال، توسعه صنعت چاپ، نه تنها موجب مقابله با دين نشد، بلكه به دليل فراهم شدن امكان توليد انبوه كتاب‌هاي ديني، فرصت‌هاي بسياري را براي تبليغ گسترده تر دين فراهم كرد.
