در حقيقت، وداع با ماه مبارك رمضان، انسان مؤمن را اندوهگين مي‌كند و به ناچار بايد بگويد: «قَد فارقَنا عِندَ تَمامَ وَقتِهِ وَ انقِطاعَ مُدَّتِهِ وَ وَفاءِ عَددِهِ وَ نَحنُ مُوَدّعُوه؛ اين ماه پس از آنكه زمانش به پايان رسيد، از ما جدايي و هجرت كرد و ما را تنها گذاشت و ما او را وداع مي‌كنيم.»1 و بايد از حزن و اندوه بسرايد: «وِداعٌ مَن عَزَّ فِراقُهُ عَلَينا؛ وداع با دوست عزيزي كه فراقش براي ما توان‌فرساست.»2 بااين‌حال، تحمل اين وداع جان‌فرسا، با شيريني روز سعيد فطر آسان‌تر ميشود؛ روزي كه پاداش يك ماه روزه داري و ترك معصيت به انسان مؤمن داده مي شود؛ روزي كه انسان به لقاي الهي و قرب او نزديك مي شود و از جنبه هاي حيواني خود فاصله مي گيرد؛ روزي كه مؤمن، بسياري از بندهاي اسارت شيطان را از دست و پاي خود گشوده و براي رفتن به سفري معنوي آماده شده است.
عيد فطر، جشن رهايي از اسارت نفس و وسوسه‌هاي شيطان است. عيد فطر، روز دريافت پاداش تقرب و خلوص نيت است و اين شيريني و حلاوت، خداحافظي از ضيافت الهي را آسان‌تر كرده است.
در فرهنگ اسلامي، عيد فطر جايگاه و اهميت بسياري دارد. اين جايگاه نه‌تنها در مذهب تشيع، بلكه در همه مذاهب اسلامي به رسميت شناخته شده است. ازاين‌رو، همه كشورهاي اسلامي براي گرامي داشت اين روز مهم، آداب، سنن و اعمال فردي و جمعي بسياري دارند.
گفتني است به دلايل گوناگون كه بررسي آن در اين نوشتار نمي‌گنجد، در كشور ما به اين عيد بزرگ اسلامي توجه و اهتمام لازم نشده است و نمي‌شود، چنان‌كه حتي برخي آداب و سنت‌هاي گذشته نيز به‌تدريج، رو به فراموشي مي‌روند و تنها به چند مورد از اعمال آن بسنده ميشود. در اين ميان، نقش دستگاه هاي فرهنگي به ويژه رسانه ملي، براي تبيين، ترويج و نهادينه‌سازي آموزههاي ديني و ملي در اين روز فرخنده، بسيار مهم و تعين‌كننده است؛ زيرا مي تواند به احياي اعمال و سنن و رسوم اسلامي و ملي در اين روز كمك بسياري كند. براين اساس، اين مجموعه در فرصتي محدود گردآوري شد تا افزون بر آنكه شناختي جامع از عيد فطر، فلسفه، جايگاه، اهميت، آداب و اعمال و آموزه هاي اسلامي آن به دست دهد، دربردارنده مطالبي كاربردي براي برنامه سازان رسانه ملي نيز باشد.
