مسئله جهاني شيوع ويروس كرونا ماهيتي چندبعدي دارد و بر روابط اقتصادي و بين‌المللي اثر گذاشته است. تبعات اقتصادي اين پديده، خواه ناخواه دامن اقتصاد كشور را خواهد گرفت. همزماني شيوع اين ويروس با نام‌گذاري شعار سال به جهش توليد، ضرورت واكاوي پيامدهاي اين پديده بر جهش توليد را آشكار مي‌كند. كرونا به بخش بزرگي از اقتصاد كشور آسيب رسانده و بازار كالاهاي صادراتي كشور به‌ويژه نفت را مختل كرده است، ولي در كنار تمام تهديدها، شيوع ويروس كرونا برخي فرصت‌ها را نيز براي تحقق جهش توليد در اختيار مسئولان و سياستگذاران قرار داده است. در اين پژوهش به‌دنبال تبيين جهش توليد و فرصت‌هاي اقتصادي آن هستيم، از اين‌رو در ادامه فرصت‌هايي را بررسي مي‌كنيم كه پديده كرونا براي اقتصاد به وجود آورده است.
الف) گسترش فرهنگ همدلي براي رفع تهديدات ملي
وقتي كشور با بحراني روبه رو مي‌شود كه در آن تمام يا اكثر طبقات و اقشار جامعه درگير هستند، حس همدلي، همبستگي و ايثار در مواجهه با آن بحران، تقويت مي‌شود. بعد از ورود ويروس كرونا به كشور و درگيرشدن جامعه با آن، روح اتحاد و وفاق ملي در گروه‌هاي مختلف مردمي و جهادي دميده شد. مردم عادي، مالكان مراكز تجاري، موجرين، خيرين و داوطلبان جهادي با روحيه ايثارگري و ترجيح مصالح جمعي بر منافع فردي، بدون چشمداشت مادي، كمك‌رساني، همكاري و همدلي را در سراسر كشور به‌عنوان فرهنگ عمومي به ظهور رساندند. اين فرهنگ و رفتار جامعه به‌عنوان يك فرصت، زمينه بسط و گسترش روحيه همكاري جمعي را در ساير عرصه‌ها، به‌ويژه در بحث توجه به نياز كشور و مردم به تقويت اقتصاد از راه عزم ملي فراهم‌كرده تا در توليد، جهش ايجاد شود و از كالاي ايراني حمايت گردد.
ب) تقويت رويكرد درون‌زايي در اقتصاد ملي
جهان پساكرونا به مسئولان و اقتصاددانان معتقد به جهاني‌سازي نهيب مي‌زند و دنياي جديدي را در برابر ديدگانشان ترسيم مي‌كند. كساني كه سياست‌هاي كشور در زمينه درون‌زايي و برون‌گرايي را به شوخي مي‌گرفتند و گمان مي‌كردند در شرايط بحراني مي‌توان به كشورهاي ديگر متوسل شد، حالا كرونا به آن‌ها آموخت كه نسخه حل مشكلات اقتصادي كشور تنها اقتصاد مقاومتي و توجه به توان داخلي است. پديده كرونا دوباره اهميت مرزها را يادآوري و تأكيد كرد كه هنوز واحد اساسي سياسي و اقتصادي، دولت- ملت است. اكنون شيوع ويروس كرونا ناكارآمدي گفتمان آن‌ها را آشكار و زمينه ترويج بيش از پيش نگاه درون‌زايي و حمايت از كالاي ايراني را فراهم كرده است؛ زيرا همگان، اوج دشمني و خباثت جبهه استكبار با مردم را در موضوع تحريم‌هاي دارويي لمس كردند. در شرايطي كه يك بحران وسيع، گريبانگير سلامت مردم شده است، بي‌رحمي دشمن در اعمال تحريم‌هاي حوزه سلامت و بهداشت براي همگان آشكار گشته است.
ج) استفاده از فرصت تقاضاي بازار
استفاده از ظرفيت تقاضاي بازار داخلي و بين‌المللي مي‌تواند زمينه جهش توليد در برخي محصولات بهداشتي و درماني را فراهم كند.
بعد از شيوع ويروس كرونا و با ارتقاي سطح بهداشت فردي و عمومي جامعه، توليدكنندگان بايد براي حفظ فروش و بازار، سطح كيفي محصولات خود را ارتقا دهند؛ زيرا مصرف مواد غذايي فاقد مجوز و استانداردهاي لازم، با اقبال كمتري مواجه شده است. ارتقاي سطح كيفي و كمّي توليدات سبب افزايش بازارهاي داخلي و بين‌المللي خواهد شد و با توجه به نياز گسترده بازارهاي منطقه‌اي و بين‌المللي به مواد غذايي سالم در اين شرايط، صنايع غذايي كشور مي‌تواند از اين فرصت نهايت بهره را ببرد.
همچنين شيوع كرونا، بازار محصولات بهداشتي و دارويي مانند ماسك، مواد ضدعفوني‌كننده، شوينده و ساير اقلام بهداشتي را نيز به‌شدت رونق بخشيده است. اين امر، فرصتي فراهم‌كرده تا توليدكنندگان اين محصولات، ظرفيت توليد خود را افزايش دهند. حتي ديگر بنگاه‌هاي توليدي نيز مي‌توانند با تغييردادن خطوط توليد خود، اين اقلام را توليد و از ظرفيت بازار ايجادشده استفاده كنند. به‌دليل درگيربودن اغلب كشورهاي دنيا با اين بيماري، بازار كشورهاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي نيز با تقاضاي جديد و گسترده اين محصولات روبه روست.
همچنين اخبار نويدبخشي از توليد كيت‌هاي تشخيص اين بيماري و همچنين واكسن آن در داخل كشور انتشار يافته است. در صورتي‌كه توليدات مذكور از آزمايش‌ها موفق بيرون آيند، مي‌تواند ضمن معرفي ايران در صحنه بين‌المللي به‌عنوان كشوري پيشرو در صنايع دارويي و درماني، چشم‌انداز خوبي را براي تصاحب بازارهاي تشنه كشورهاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي براي اين محصولات ترسيم كند.
د) فرصت گسترش مشاغل خانگي و خانوادگي
مشكلات مالي ايجادشده براي خانواده‌ها بر اثر شيوع ويروس كرونا و همچنين قرنطينه اختياري اعضاي خانواده، فرصتي ايجادكرده تا با همفكري و استفاده از تجارب و تخصص‌هاي يكديگر، به كسب‌وكارهاي جديد در قالب مشاغل خانگي رو بياورند.
امروزه كسب‌وكارهاي خانگي، راهكاري مهم براي ايجاد اشتغال و درآمد در سراسر جهان به‌شمار مي‌آيد (پرچمي و جلالي، 1398) كه ازجمله مزاياي آن عبارت است از: حذف هزينه‌هاي مربوط به خريد، رهن و اجاره كارگاه و اياب‌وذهاب، استفاده از نيروي ديگر اعضاي خانواده و ايجاد زمينه‌هاي كار خانوادگي، امكان انتقال تجارب از طريق آموزش غيررسمي به شيوه استاد ـ شاگردي بين اعضاي خانواده، جلوگيري از رفت و آمدهاي شهري، صرفه‌جويي در هزينه‌هاي اجتماعي، در كنار خانواده بودن و... . مشاغل خانگي يكي از زمينه‌هاي افزايش مشاركت مردم در اقتصاد و ازجمله راهكارهاي مناسب براي توسعه اشتغال‌هاي خُرد و متوسط به‌ويژه براي افراد بيكار است.
